Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

Bron: Rijksarchief Hasselt. Archief van de abdij St. Truiden. Inventarisnummer 242, blz. 103-143.

DIT ES DIE CAERTE DER SCHUTTEREN
VANDEN HANDTBOEGHE VAN
ST. PEETERS GULDE DES DORPS VAN BORLO.

1. Int jaer ons heeren 1528 soo eest verdraegen met coninck, deken en raedt, soo wat gesellen gecalengeert wort van eenigen misbruijck ende hij daer van genade begeert, soo sal hij schuldich sijn die genaede te kiesen ende te versoecken voerden vonnisse sonder eenige conditie.
2. Item het en sal geenn geselle den eenen den anderen calengeren het en sij te recht,oft anders sal hij die boete selver gelden, ende des sal deer calengerende geselle mogen calengeren int heijmelijck oft int openbaer altijt te recht.
3. Item noch eest verdraegen als voor soo wat geselle gecalengeert wort dien mach der deecken componeren voorden vonnisse altijt tot het meesten profijt vander cameren.
4. Item noch ist verdraegen oft eenige geselle gecalengeert worde, ende hij dede daer van ontkintenisse die en sal naerden ontkintenisse geen genaede hebben.
5. Item noch eest verdraegen op die camer met coninck, deken ende raedt end emetten geheelen geselschap, soo wat gesellen die boeten sullen verboeren op die camer, die sullen die boeten aff taelen binnen 15 daegen op te verboeren eenen alden groeten.
6. Item noch eest geordineert ende verdraegen metter gemeijnder geselschap soo wat vonnis op die camer gevonnist is, ende soo wie dat vonnis tegen gaet, die en mach dat vonnisse niet beroepen, ende soo wer daer tegen doet ende alsullick vonnis beroept oft appelleert die sal verboeren vier alde groeten, sonder genade aen die camer, ende dat mach der deecken heijsschen metten geestelijcken recht oft metten weerlijcken recht.
7. Item die gesellen sullen mogen speelen op die camer metten quartspel behalven dat sij niet hooger en speelen dan een negenmenneken. Ende oock niet hooger mommen dan 3 stuijvers.
8. Item noch eest verdraegen met coninck, deken, raedt ende met die gemeijn gesellen, dat der cnaep sal des Heijligen dachs nemen twee vanden eersten vanden geselschap, om dat gelach te setten, ende oft ijemant daertegen dede die sal verboeren alzoo veele als aen die solder deeckens.
9. Item oock eest verdraegen op die camer met coninck, deecken ende raedt ende metten gemeijnen gesellen dat men geven sal voor die provije een broot ende eenen vollen keese, oft die alsulcx niet en geven die sullen daer voor betalen ende geven 15 stuvers loopender paijen der stadt van St. Truden.
10. Item noch eest verdraegen met coninck, deken, raedt ende metten meesten hoep vanden gesellen van de cameren, dat men die provije niet en sal verteeren oft eten, ten sij dat daer vijff voster gesellen sonder den cnaep sterck sijn, ende wie daer contrarie tegen doet die sal sonder verdrach verboeren eenen wech Sint Joest op die Zee.

Ordinantie Generael

Condt sijn allen luijden ende openbaer, dat wij gesellen van den handtboge van St. Peeters gulde van Borlo enen ordinantie gemaeckt hebben met raede onser gemeijndeer geselschap, dese naervolgende poenten om kijff, onvrede ende twist te schauwen, ende dat geselschap in vreden te halden.

1. Item inden eersten soo wat gesellen doen den anderen sijn provije neempt, ende niet weder over en geeft, en dient genomen wort claechde, die sal verboeren eenen alden groeten.
2. Item wie sijnen cappruijn niet en heeft gelijck den anderen gesellen die sal verboeren sonder verdrach eenen alden groeten.
3. Item soo wije op Sacramentsdach niet geroepen en is die sal verboeren sonder verdrach voer alde groeten.
4. Item soo wije deken oft raedt gecoren is ende sijn jaer niet uijt en halt op eenen wech Sint Joes op die Zee.
5. Item der coninck verboert soo veele als deken en raedt.
6. Item zoo wije vande gesellen van desen poenten affbreeckt die hier geordineert sijn sonder consent des raedts die sal verboeren eenen alden groeten.
7. Item het hoedeken oft provije sal sijn opdie cameren ten twee uren, ende den gesellen gedeijlt werden ten drij uren.
8. Item wanneer twee oft drie oft meer gesellen d'een den anderen beclaegen, ende soo wie van hon ongelijck hebben sal oft vilt die sal boeteren aen deecken ende raedt eenen alden groeten.
9. Item soo wie d'een den anderen voor sijn tanden smeijt die sal verboeren eenen wech St. Joes op Zee.
10. Item soe wie van de cameren affgaet sonder consent oft oorloff als deecken ende raedt vergaedert sijn, die sal verbooren eenen alden grooten.
11. Item noch soo wat gesellen opden solder of camer comen drincken als gesellen van buijten die sal verboeren eenen alden groeten.
12. Item offt eenige gesellen strijtverdich waeren ende gheenen vrede geven en wolden die sollen verboeren eenen St. Joes op Zee.
13. Item soo wat gesellen sijn geselschap over geeft in erre moede op eenen alden groeten
14. Item wanneer deecken ende raedt den cnaep dat geselschap te gaeder doen roepen, end wie dan niet en compt op eenen alden groeten.
15. Item soo wat gesellen hon cleederen wech geven binnen 'tsjaers die sullen verbueren twee alden groeten.
16. Item oft eenich geselle opgeroepen weere op die camer ende eenighen anderen gesellenleet weere d'enen sal men eens te drincken geven ende laeten hon dan affgaen.
17. Item der cnaep van gesellen sal gehalden sijn den gesellen in allen dinghen gehoorsaem te sijnen ende gedienstich soe wat een geselschap aengaet, ende noch hon gelach loenen ende borgen als sijs niet gebeteren connen vanden eenen sondach totten anderen.
18. Item allen onnutticheijt verboeden op eenen alde groeten, ende die genaede die van versoecken is op eenen halver.
19. Item wat gesellen die wederspreken die solder deeckens die sullen verbueren twee alde groeten ende aen den solder twee groeten.
20. Item dese voorscreven poenten sal men houwen ende verbeurt werden alsoo wel tusschen die steeken als op die schuttercamer als int huijs.
21. Item wat gesellen die van binnen sijn ende buijten drincken gaen, jae sij en connen dan hoeren noede bewijsen, sullen verbueren eenen alden groot, ende genaede daer aff soeckt eenen halven.
22. Item van ghenen dingen en sal men af oft toedoen sonder consent des conincx, deeckens ende raedts.
23. Item soo wie vanden geselschap een beker oft pot breket het sij wetens oft onwetens die sal gehalden sijn op twee.
24. Item wanneer der cnaepen den gesellen hon gelach verleet heeft acht daegen oft meer, ende sij dan niet en betaelen soo mach der cnaepen 't claegen opden selven dach dat hij conde heefft gehadt, ende alsdan sal die geselle verbueren een half boete.
25. Item soo wanneer dekens claechten over eenigen geselle, het sijn van boeten oft waer aff dat 't is, ter tweeder claeght sal die geselle sijn op eenen halden groeten.
26. Item soe wie opwaert schiet die sal slot ende lot gelijck gelden, soo verre alst den boeghe aengaet, oft op drij alden groeten, wie dat niet en volght.
27. Item oft in dit geselschap eenigen clerck were, die sal een borge setten, ende men sal aen hom niet meer verbueren dan aen een anderen oft hij sal sijn cruijn affleggen.
28. Item soo wiemen vanden gesellen dat hoedeken gecondicht sal worden, en hij alsulcx niet en gaeven soo deck als hij dat versmaet sal verbueren eenen alden groeten.
29. Item wqat gesellen tegen malckanderen dingen zoo van wat zaecken dat het is, die't verliest sal verbueren eenen alden grooten.
30. Item oft eenen geselle int geselschap waeren die weerschap oft ongenoechten maeckde, ende een gesellen contrarie weere, die moegen die gesellen met ganser verdrach uijt setten.
31. Item voorden wech St. Joes salmen betaelen 9 stuvers ende genaede daeraf kiest , 4 ½ stuver.
32. Item voorden wech tot onser Vrouwen ter erden borch 6 stuvers ende die genaede daer van is 3 st.
33. Item voorden wech tot Coelen salmen betaelen 4 stuvers, ende die genaede soeckt, 2 st.
34. Item soo wie voor der noenen op die camer drinckt, eer dat geselschap vergadert is die sal dat gelach af taelen en waere een cruijck.
35. Item wie op die camer onbehoorlijcke eede sweeren die sal verbueren zoo dick als hij sweert eenen alden groeten.
36. Item zoo wie sweert bij eenich leet dat ons Lieven heeren aen sijn gebenedijde lichaem heeft, van elcken leede twee alden groeten ende vanden gebenedijde vijff wonden, eenen wech t' onser Liffvrouwen t'Erdenborch, die genaede daeraff eenen halven wech.
37. Item in dit geselschap en sal egeen foreijn drincken comen.
38. Item soo wie op die camer in taeffelen oft bancken hout oft snijt, die sal verbueren eenen halven alden groeten.
39. Item zoo wie van de gesellen den een den anderen heijten liegen gaen op die camer in erren moede die zullen verbueren soo dick als dat geschiet een alden groot.
40. Item wie van den gesellen, deecken oft raedt wederspreeckt oft niet onderhoerich en is die sal verbueren van elcken vanden vonnissen eenen wech te Coelen.
41. Item soo wie d'een den anderen op die camer iet nempt op eenen alden groeten, wederom te geven oft te betalen.
42. Item soo wie den beveel van coninck, deken ende raedt niet gehoorsaem en is die sal verbueren eenen wech te Coelen sonder verdrach.
43. Item soo wie op die camer comenschapt die sal verbueren een cruijcke biers, oft binnen drie daegen quijt soe wie dat berouwen sal.
44. Item oft geviele dat in deser carten oft brieff iet waere dat men van geender werden niet halden en solde, dat sal deecken en raedt metten meesten hoep van den geselschap mogen breecken ende maecken aff ende toe te doene oft die alders vande cameren voorscreven.
45. Item soo wie eenen vrint te drincken bringht die sal voor hom staen allen des geens dat hij verbuert.
46. Item soo wie van de gesellen ijet vande cameren draeght die sal verbueren drij alde groeten.
47. Item wie van de geselschap ongehoorsaem is in eijnich schietspel die sal verbueren eenen wech te Coelen sonder verdrach.
48. Item wie binnen der bancken compt met hotschen oft plattijnen op eenen bessem met drij banden
49. Item wart zake dat eenigen geselle vander cameren van lijven ter doodt quame, daer voor sullen die gesellen een singende misse doen doen voor sijn ziele ende allen ten offer gaen, ende spreecken binnen dier missen eenen roosenhoet, ende der deken sal den gesellen condigen acht daegen te voeren, ende die daer totter dier missen niet en compt die sal verbueren eenen alden grooten.
50. Item n och eest verdraeen metten gemeijnen geselschap vander cameren dat geen geselle vande cameren gheenen foreijn van Borlen oft van Buvingen op die camer bringen en sal op die verbuerten van twee aude groeten, ende oft dan eenige gesellen op ons camer oft op onsen solder quaeme, ende eenige gesellen dije foreijn dede affgaen eenigen twist oft stoet tegen alzulcken foreijn hadde, dat alzulcke geselle op ons camer geen boeten verbueren en sal. Ende noch eest verdraegen en geordineert metten gemeijnen geselschap, soo wat geselle van onser cameren alsulcken foreijn verantwoorden met woorden ofte met wercken die sal verbueren ende gehalden sijn te betaelen vier alde groeten.
51. Item noch eest verdraegen met coninck, deken ende raedt ende metten gemeijnen geselschap dat allen alzulcke daegen als men provie eten sal, te weten allen sondaegen, allen onser L. Vrouwen daegen, allen St. Peeters daegen, ende allen die dagen der wellicke den avont gevast worden, ende allen die vier hoochtetijden een provie.
52. Ende alle cost daegen die voor cost daegen gehalden worden, ende dat geselschap bije den anderen blijfft, te weten scheijdach, sacramens dach, St. Sebastiaens dach, des conincx dach, ende voorts allens die daegen die wellicke ander cameren overcomen, sonder heeren noede te bewijsen sullen gehalden sijn op vollen cost ende in heeren noede bewesen op halven cost.
53. Item noch soo eest verdraegen als voor dat niemant in dat geselschap sal aengenomen worden die openbaer in den ban is, te weten inder kercken geropen oft mette vierde geboden verwonnen oft gepant. Ende offt dat zaecke waere dat ijemants vande gesellen, inder cameren sijnde te banne int openbaer alzoo voorscreven staet, quaeme in alsulck gesellen sal alsdan schuldich sijn vander cameren te blijven totter tijt toe dat hij wederomme kint der heijliger kercken is. Ende dat om die schaede ende lasten der gemeijnder gesellen te verhuijen, ende alsdan en sal alsulcx geselle slot noch lot gelden totten voorscreven tijde toe.
54. Item noch eest verdraegen als voor dat niemants vanden gesellen op die cameer sal binnen der vierschaeren sitten drincken blijven, met langer messen oft swerden, maer salder schuldich sijn aff te leggen op te verbueren eenen alden groeten alzoo deck als dat gebueren sal.
55. Item soo wanneer den deken op der camer iet te doende sal hebben van clachten oft eenighe dingen, dat sal hij schuldich sijn te doene voor den huecken.
56. Item het en sal niemant eet straeven, dan coninck oft deecken oft ijemants van hon gemechticht.
57. Item zoo wie een anderen van eenigen misbruijcken calengeert, die sal schuldich sijn dat binnen den naesten huedeckens dach aen den deken te bringen om correctie daer van te doene.
58. Item allen zaecken die men op den solder oft op die camer bedingen sal, die salmen daer handteeren ende sluijten, naerdere camer recht ende naer inhalt der carten, endee anders niet, noch men sal egeen zaecken beroepen voorden vonnis vanden raijen, op eenen wech te Coelen, die genaede half.
59. Item het en sal niemant den eenen den anderen toebringen met vollen kannen, half kannen oft ponden, oft ijmandt vanden gesatden droncken doen, bescheijt doen, oft den pot doen wederomme geven op eenen alden grooten alzoo deck alst gebueren sal.
60. Item zoo wie ongehoorsaem is als coninck oft deken gestill gebueden, die sal verbueren tot elcken maele eenen alden groet.
61. Item noch soo eest verdraegen metten geheelen geselschap, dat geen gesellen op ons camer tuijsschen oft speelen en sullen metten quartspel, maer soo wie tuijschen wilt die sal schuldich sijn aff te gaen, ende soo wie alsulcx niet en doet die sal verbueren eenen alden groeten sonder verdrach.
62. Item soo wat gesellen die gulde begeeren sullen, ende begeeren in te vaeren, die sullen voor invaert geven ende betalen twee blancken.
63. Item noch vanden gesellen die in die camer geëedt sullen geweest sijn, ende sij van dat geselschap verlaeten willen die sullen voor hun uijtvaert geven drij stuvers.

Met ootmoedich suppliceren opden introita onse eerw. Heere Heere Hubertus Suetendael binnen Borlo ende Buvinghen om bij sijne eerwerde te gelieven die schutterije ende ondersaeten te vergunnen om te meugen gepreviligeert wesen van onnoselheijt sonder honne oorsaeck quaeme te geschieden dat Godt verhueden wille, dat soe 't gebueren mochte datter een kint quame in vier te vallen ende te verbranden offt te verdrincken sonder die auders daer over te corrigeren vanden Heer oft sijnen officier ierst betoonende konne onnoselheijt ende dat sij daer van onschuldich sijn met toen voor recht selven bij honne faute oft schult deur negligentie deer alders, den Heer ende officier sijn recht gereserveert, alles tot revocatie.

Sijne Hoochw. hebbende gelet op d'inhalt deser requeste vergunt aende supplianten soo veele in hem is ende sijne jurisdictie aenraeckt, die versoechde beede ende conclusie tot anderen sijne ordonnantie ofte revocatie.
Gegeven in kijserlijcx Moensters van St. Trudo, desen 21 van julius 1639.
Onder stont: bij expresse bevele van sijne Hoochw. den Prelaet ende heere van St. Trude, Borlo, Buvingen.
Onderteeckent: Adam van Vorssen, stadthelder.

Aenden Hoochwerdigen Heere Prelaet des kijserlijcx Moensters ende Heere der stadt St. Truijden, Borlo, Buvingen, etc.
Verthoonen me allen eerbiedinge, deecken, coninck ende Guldebroeders van St. Peeters gulde uwer Hoochwerden heerlijckheijt van Borlo, hoe int oprichten ende instellen deser gulde hebben bij consent sijnder Hoochw. voirighe Prelaten tot meerder stichtinghe ende lieffde der gemeijntenaeren ingestelt eenen carte oft reglement hier bij gaende, welcke oock bij sijne Hoochw. saliger memorien is geagreëert.
Sijn oversulcx sijne Hoochw. in dese sijne blijde incompsten ootmoedelijck biddende, gedient te wesen die selve caerte in alle sijne poenten te agreëren ende approberen, welck verhopende, etc.

Vergunnen goedertierlijck aende supplianten die bede in desen onvermindert onse heerlijckheijt ende heeerlijcke rechten.
Gegeven binnen onse heerlijckheijt van Borlo den 14de meij 1664.
Was getekend: Michael, Abdt van Sint Truijden ende heere van Borlo.

© 2003 Herman de Wit, Maarssen
Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net