Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

Bron: Origineel in het archief van de politiepost Nieuwerkerken.

In den name ons Heere Jesu Christi. Amen.

STATUETEN, PRIVILEGIEN ENDE VERGUNNING MET REGLEMENTEN
VOOR DIE GULDEBROEDEREN VAN DEN EEDELEN HANDBOOGHE CAMER
ONDER DIE AUSPICIE VAN DEN HEIJLIGEN MARTELAER SEBASTIANUS
VOOR HET DORP NIEUWERKERCKEN.
Vergunt den 30 april 1657.

Ende voorgehouden den 27 der maend november 1791 door den notaris Henricus Oris tot Rummen, in het
bijweesen van die Guldebroederen tot Nieuwerkerken, op die camer aldaer.
Was getekend: H.Oris, nots. publijck en secretaris van Rummen ten desen versocht.
Voor desen register, registreren, vacatie van voorlesen, etc. twee franse croonen ontfangen.
H. Oris. Nots.

Aen die Eedele ende Welgeboren onse Genadige heeren,

Verthoenen met behoorlijke reverentie Sieur Adam De prins, deken, Gijsbrecht Vanstraelen, raedsman, joncker Francoijs De Sprimont, sieur Laurens van Hinnisdael, schutteren van St. Sebastiaen camere tot Nieuwerkerken, hoe dat die privilegien eertijts die voorschreven camere vergunt sijn met den quaden tijt gedemanieert, ende nu geerne sauden die selve hebben ververst, ende tot desen eijnde hebben geconcipieert eene charte met secrete poincten, clausulen ende conditien, conform welcke die gulde broeders van St. Sebastian voorschreven hen sullen hebben te reguleren. Hier medegaende, biddende dat mijne voorschreven Eersame Heeren die selve sullen gelieven te approbeeren ende te confirmeeren, soo die van alle alde tijden oock gebruijckt ende geobserveert geweest zijn, daar neffens aen suppliceren te vergunnen een plaetse erfve groot een half bonder op den Dries tot Nieuwerkerken, om daer op een camer te meugen doen timmeren met een plaetse der doulen tot een raemeplaetse daer die aude doulen tegenwoordigh oock sijn staende. Daerenboven die voorschreven guldebroeders tot twelfven toe met den knape die nu sijn als coemans mochten ontfangen worden ter eeuwigen daegen vrijdom te vergunnen van alle onnosele ende onversinnige ongevallen die welcke die guldebroederen, hunne vrauwen ende kinderen mochten overcomen, sal op die voorschreven camere als hunnen schutteren rame is, ende die schutteren mits desen soo verre bij voorgaende informatie, daer over te nemen die selve bevonden casu fortuito gebeurt te sijn, mits beloofte onder eede bij die guldebroeders voorschreven te doen ende henne naecomelingen onse voorschreven eedele heeren ende officieren in tijde van noode te assisteeren over de apprehensie van alle quaetdoenders ende andersints daer het recht sulcx magh vereijsschen op pene naer voorgaende ordonnantie ende commande, ende bij gebreeke van obedientie te vervallen van voorschreven vergunde privilegie en remissie, doende ….

Ordonnantien ende statuijten gegeven bij die heeren coninck, deeken ende andere goede gulde broederen der heerlijkheijd Nieuwerkercken ter eeren Godt almachtigh ende den hijligen martelaer Sebastianus, met consent ende voorgaende aprobatie van seer eedele welgeboren Heeren, Heer Petrus Roosen, cancellier van onsen doorluchtige prince van Luijk, etc. ende Theodorus Putelinx binnen henne heerlijkheijd van Nieuwerkerken, soo hier naer te sien is.

1. Inden eersten, soo wat persoenen oft geselle hem in dese voorschreven gulde alhier presenteer om ontfangen te worden, moet wesen van goeden naeme, eere ende faeme ende den eed doen voor coninck, deken, raedsmannen ende governeurs, dese charte in alle haere poincten te onderhauden ende te volbrengen ende dat ter eere Godts ende den Hijligen martelaer Sebastianus, ende sal met gemijne stemmen ende suffragien eendrachtelijck aengenomen worden.
2. Item soo wie uijt dese gulde wilt scheijden, sal voor sijn affvaeren betaelen xxiiij stuijvers, ende daerenboven promptelijck voldoen sijne quote van alles wes tot dien dagh toe inclues staet te betalen, geens uijtgesondert, wel verstaende dat niemant op schietdaegen van papegaije sal meugen afvaeren maer wel te voorens ende daernaer sijne colfve boven alle lasten voldaen zijnde.
3. Soo wanneer eenigen broeder deser gulde oft sijne huijsvrauwe afflijvigh comt te worden, sullen die guldebroeders en henne huijsvrauwen schuldigh sijn den dienst voor den aflijvigen te comen hoeren, daertoe die governeurs deur de knaepe die guldebroeders goetstijd sal doen insinueren, op een pene van xxiiij strs. om voor die laefenisse der ziele vanden afflijvigen te bidden, sonder eenige excusie ten sij schaeren noot wel te blijken ende sal die gulde vereert moeten worden.
4. Item op St. Sebastianus dagh sal men eenen loffelijken dienst doen ter eeren Godts ende van den martelaer St. Sebastianus, in welcken dienst die broederen met henne vrauwen sullen compareren sonder exceptie, ten waer scheeren noot, d'welcke genoeghsaem den gebreekelijken sonder fraude sal moeten doen blijken, op die peene van xxiiij strs. ende sullen die broederen en susteren ten offeren gaen, ende in haere absentie hennen offer senden om daer mede te voldoen den priester doende den dienst.
5. Item des anderen daghs naer den eersten d… vergaderinghe daghen sal men jaerlijcx een misse van requiem laeten laeten doen tot laeffenisse van die zielen van onse hoogh gebooren heeren ende henne naecomelingen, broederen ende susteren aflijvigen, daertoe alle broederen ende susteren sullen schuldigh sijn te compareren sonder exceptie, ten waeren schaeren noot genoeghsaem bij den gebreekelijken te blijken op peene van xxiiij strs. tot behoeff deser camer.
6. Item die gulde broederen sullen schuldigh sijn te compareren op die camere ter elcker reijse die daertoe door den geswoeren knaepe geroepen sijnde, t'sij sij totter colven oft andere saeken der camere privilegien aengaende.
7. Sullen oock die guldebroederen een geswijgh geboden sijnde op die camere van wegens coninck, deken, raedt ende gouverneurs t'selve sullen moeten obedieeren op peene van xxiiij strs.
8. Item soo wie den papegaij affschiet, die sal vrije sijn ten daghe van schieten van cost, des sal hij voort gehauden zijn in alle andere costen moeten contribueren gelijck die andere broederen.
9. Item soo wije ten schiet speele geboden is ofte gecosen te gaen, dien sal men acht dagen te vooren condigen, ende wije sullen versuijmen en daer over niet vroegh, sal verbeuren twee guldens, ten waere hij hadde schaeren noot d'welck hij drij dagen voorden gestelden daghe openbaeren ende condigen sal aen coninck ende deeken.
10. Item soo wie schieten wilt van der broederen den eenen tegen den anderen, sal niet hooger moghen schieten als voor twee oorden.
11. Item niemant van de broederen en sal meugen eenen anderen ingesetenen alhier oft vremdelin oft vrinden drincke brenghen op der camere oft doulen, ten waere met behaegen der broederen ende dat hij den gelaeghe van den selven oft sijn verbeuren sal betaelen ende voldoen ende anders niet, op peene van xxiiij strs.
12. Item soo wie sijn colfve niet en geeft op den colfdagh hem gecondight ende geordonneert, die sal verbeuren dobbel colffve.
13. Item is geordonneert te schieten den papegaij des generaelijken geresolveert sijnde op den sondagh voor sinxen, als wanneer een ijgelijck der broederen hem daertoe sal vughen en schieten om sijn besten te doen tot prijze van gulde deser camere, ende sal staen tot beveel van den deeken, om hem in het schieten te quijten op die peene van twee guldens.
14. Item soo wie der broederen sijn colfve geeft die sal moghen eenen vrint mede brengen die niemant der broederen tegen is, oft misdaen heeft, waer over een jeder der broederen hem sal meughen beclaeghen aen coninck, deken oft gouverneurs, die sulx sullen condighen deur den geswoeren knaepe aen misbruijker die sulcken vrint sal stillekens aflijden op die peene van twelf stuijvers.
15. Item soo wat broeder merckelijken windt laet vliegen tusschen die buijken op de camere oft doulen daer die broeders zijn sittende, die sal verbeuren, ten waer hij genaede versocht, die hem sal meugen gebeuren ter discretie van coninck ende deeken.
16. Item wanneer die broederen schieten tusschen die doulen ende ijemanden van henlieden noemden den quade der hellen openbaer, die sal sonder verdragh oft dissimulatie sijn mutse oft haer hangen op een van doulen alleen voor eenen overganck.
17. Item is geordonneert dat niemant der broederen sweeren en sal op der camere doulen, oft andere plaetsen ongelijck eeden, nogh den eenen den anderen naernaemen, op die peene van xxxij strs.
18. Item soo wie gecoren wort tot officie der camere en magh hem daer over niet excuseeren op peene van inhabiel broeder ende van de camer gedestitueert te worden.
19. Item deeken ende raed sulen schuldigh sijn te verleggen, dat den boghe toebehoort ende die gemeijne broederen sullen hen ontheffen binnen acht dagen op die pene van xxiiij strs. ende parate executie.
20. Item alle en jedere der broederen sullen schuldigh sijn op hooghweerdigh H. Sacramens dagh ende den 29 junij wesende St. Petrus en Paulus te compareren, ende die processie vercieren met henne Boegen, uijtgenomen Coninck ende raed gouverneurs op die peene van xxiiij strs. Sonder exceptie, ten waere schaeren noot, die sij genoeghsaem sullen blijken, ende evenwel eenen anderen bequamen persoon in sijne stede stellen.
21. Item is geordonneert dat niemant vande broeders, jonck oft audt, edel oft onedel bij de vergaederinge der gemeijne broeders , t'sij op die schutter oft in der camere, neder setten om te eeten ofte drincken, hij en sal te bevorens van hem leggen sijn geweer, te weeten: rappiers, horden, duijtsche degen oft diergelijck geweer, op die boete van so dickmael aen hem gecondight is deur den gesworen knaepe, te verbeuren xxiiij strs.
22. Item en sullen geene vremde afgesetene op dese camer ontfangen worden.
23. Item ordonneren, dat niemant der broederen den eenen den anderen forceeren oft quellen en sal met groote oft swaere droncken op peene van xij strs.
24. Item is oock geordonneert dat soo wie der broederen strijdbaer bevonden wort, op den eenen den anderen leelijke stucken dede, sal verbeuren voor de eerste rijse alsulcke peene als bij den coninck, deeken, raadt ende gouverneurs naer exigentie ende gelegentheijdt der misdade oft feijt sal worden geordonneert, voor die tweede reijse dobbel, ende voor die derde reijse verclaert worden als inhabiel gulde broeder ende gedestitueert van de cameren. Daerenboven voldoen dat hij der cameren ten achteren is op peene van executie.
25. Item is geordonneert, soo wie van der broederen den eenen op den anderen met den tonghe, den eenen den anderen eenen vuijstlagh gave, sal verbeuren twee guldens.
26. Item soo wie van der broederen den eenen den anderen schelde van verraderije, oft dieff sal verbeuren drij guldens ende voor den coninck, deeken, raadt ende gouverneurs vergiffenisse bidden, ende verclaeren dat hij den geoffendeerden haudt voor een man met eere.
27. Item soo iemant der gulde broederen strijdveerdigh thoende om den eenen oft den anderen toe te vallen, den eenen den anderen hoeren soone schelde, oft sijn moeder verweete, oft dergelijke onbeschaemde, oft onbetamelijcke woorden, ofte poincten, valt in amende van vier guldens.
28. Item zoo wie der broederen den eenen den anderen heijt liegen gaen, ende moeijlijke oft andere quereleuse worden voorbracht, sal eens gecalengeert worden ende geswijghe geboden, het sij op der cameren oft doulen, ende verbeuren op d'eerste xxiiij strs, voor die tweede reijse dobbel ende voor de derde ende leste rijse verclaert als inhabiel guldebroeder, ende van der cameren gedesitueert.
29. Item soo verre eenige andere quereleuse poincten voorvallen, als hier vooren gestelt sijn, hoedanigh die mochten sijn gheen uijtgenomen, sal den misbruijker daer naer gecalengeert worden, ende gestraft met alsulcke peene ende amende als men naer equiteijt ende meriten der puncten sal bevinden te ..
30. Item soo wie der broederen breekt offt ontdraeght, pot, gelas, cruijke oft andere gehuerde meubelen der cameren sal schuldigh sijn t'selve op dobbel te besorgen op sijne coste ende laste.
31. Item voor een wiekende wonde die den eenen den anderen guldebroeder aen dede sal verbeuren sesthien guldens.
32. Item voor eene zuijpende wonde sal verbeuren drije guldens tot behoeff der camere sonder daer voor op eenighe der voorscreven misbruijken aengesproken te connen oft meughen worden bij den officier alhier maer alles tot behoeff der camere.
33. Item soo wie iemant der gulde broederen tegens dese ordonnantie gemaekt ende gesloeten ende alnogh te ordonneren ende te sluijten, contrarieerden ende niet en wilde obedieeren, soo sal men terstont aenden contraveneuren senden den knaepe om panden, soo wije hem wijgert ende den ordonnantien niet onderdanich en is metter sonnen sal verbeuren xij strs. ende sijn quote betalen van alles wes op dien dagh is geschiet in ontcosten en verteeringen.
34. Item soo wie van guldebroederen hem panden lieten sal verbeuren xii strs. Ende men sal die panden dragen ten huijse van den deeken. Aldaer sullen sij acht dagen staen ende en worden sij niet gelost, soo sal den deeken die selve vercoopen, en dan sullen die selve ten huijse des coopers staen acht dagen, ende soo t' geviel dat binnen die selve acht dagen niet gelost en bevonden ende, alles het warelijk niet is voldaen, soo sullen sij wel vercoght blijven. Ende in 't setten van panden sal men niemant die gebreekelijck is verschoenen. Welcke executie altijt sal geschieden deur den gesworen knaepe.
35. Item dat alle guldebroeders voor het schieten schuldigh sullen sijn te roepen Vast op de peene van twelf strs. Ende het selve geroepen sijnde, sal den pijle vrije sijn van alle ongeval daer over comende tot correctie staende van de camere.
36. Item sullen alle vergaderingen schieten eenen heul ter eeren van St. Sebastiaen voor twee oorden ende dat tot behoeff van die camere.
37. Item sullen alle naecomelingen der tegenwoordige guldebroeders ontfangen worden voor andere, sonder oock iet te contribueeren, andere niet sijnde van de tegenwoordige guldebroeders die sullen schuldigh zijn te contribueren die somme naer rate als gestelt sal worden tot vervanginge der ontcosten ende profeijt der camere.

Petrus Roosen archidiaeken ende canoninck de cathedrale kercke binnen Luijck van sijne doorluchtige Hoogheijd Bisschop en prince van Luijck cancelier, proest der collegiaele kercke van St.Jan Evangeliste, ende Theodorus Putelinx, canoninck der selve cathedrale kercken ende proost der collegiale kercken van Onse Lieve Vrauwe tot Maseijk, Heeren administrateurs tot Attenhoven, Nieuwerkercken, Bevingen, etc.

Aen allen ende een ijederen die dese tegenwoerdige sullen sien oft hoeren leezen, Sluijt.
Alsoo ons verhant recht is een ootmoedigh requeste van wegens onse beminden onderdaenen en coninck, deeken, raedslieden ende andere guldebroeders onder den titule van St. Sebastianus genaemt den hantbooghe binnen onse heerlijckheijdt Neuckercken bovens dien eenighen puncten van ordenantien ende omtsettighen, versoekende die selve deur ons van weerden gehauden ende teughelaaten te worden met ouck t'samen vergunninge van een erfve plecke groot een half bonder op den dries tot Neuckercken om daerop een camer te doen timmeren met plaetse der doulen tot een raeme. Versouckende eensgelijcx die selve gildebroeders soo voor hen als voor henne naecomelingen die hier naermaels saude meugen oft kunnen ontfangen worden vrijdom van onnoosele ende onversinnige gevallen welcken hunne oft die hunne sauden moeghen oft cunnen overcomen, soo op die camer als schutters raeme in soo verre die selve bevonden worden naer behoorlijcke informatie casu fortuito gebeurt te sijn. Door welcke beede beweeght zijnde gunschende oijck onse onderdaenen allen voordeel, ende welvaeren. Soo ist dat wij condescendeerende in die selve vergunnen ende toelaeten, soo wij mits desen vergunnen ende toelaten voor nu ende ten eeuwigen daeghen, voor soo veel in ons is, aen onse voornoempde onderdaenen guldebroeders supplianten, om voor hun als hunne naercomelingen een half bonder erfve uijt den gemeijnen dries tot Nieuckercken, om daer op een camer te mogen timmeren met plaetse der doulen tot eenen raeme ter selver plaetse te stellen, alwaer die aude doulen tegenwoordigh sigh sijn bevindende, toelaetende, gunschende ende accorderende aen die selve compagnie oft gulde broeders alsulcke puncten van ordonnantien, statuijten oft privilegien in vuegen ende manieren als dieselve hier voor in 't getal tot seven en dertigh voorgestelt staen aen onsen officier niet te min gereserveert die macht ende auctoriteijt die selve puncten, regulen ende statuten te doen onderhalden ende ondersoeken over die overtredinge derselve om in faut van contraventie dese onse gratie te wederroepen ende te niet doen. Ende tot meerder bevestigheijt dese voorgaende onse gratie ende consent hebben wij d'origineele deses met onse eijgene handen onderteekent ende seegelen bevestight.
Datum tot Luijck den dertighsten aprille duijsent seshondert vijftigh zeven. Ende was onderteekent P. Rosen, Theodorus de Putelincks ende beseegelt met honne zeegelen daer op in roeden hostien gedruckt.
Dese uijt die voorscreven requeste, ordonnantien ende vergunnen excopieert ende daer mede gecollationeert sijn daer mede accordderende. Quod attestor. Was onderteekent: M. a Speculo, nots. geapprobeert ende geimmatriculeert volgens het lesten edict van S.H. prince tot Luijck, per copi infidem, subst. 1666.
Dese gecollationeert met die voorschreven geauthentiseerde copije des origineel berustende ter camere tot Nieuwerkercken voorseijt. Accordeert met die selve, welck ick attestere Henricus Oris, notaris geimmatriculeert en publijck van Luijck. Ten trouwe onderteekenende tot dito Nieuwerkercken ter camere aldaer in het jaer ons heeren jesu christi een duijsent seven hondert een en negentigh, desen 27 november 1791.
Presenten die volgende guldebroederen, aen welcke die selve artykelen van ordonnantien, requeste ende vergunningbrieven oock ten selven daege sijn voorgelesen ten drij uren naer middagh. Te weeten:

Wilhelmus Putzeys                 keijser
Wilhelmus Maes                     koninck
Joannes Joachims                  deeken
Leonard Lud. Lutinx             audsten raadsman
Leonardus Gielen                  jonghsten raadsman
Renerus Carleijns                  mede guldebroeder
Willem Vanbrabant               mede guldebroeder
Joannes Putzeijs                    mede guldebroeder
Robertus van Rutten             mede guldebroeder
Nicolaus Pfhijsers                 mede guldebroeder
Joannes Thomas                   mede guldebroeder
Carolus Brughmans             mede guldebroeder
Ende
Joannes Kuijpers                  knaepe der gulde en dier broederen.

Waer over coninck en deken relateren dat die voorgaende hennen eede hebben gedaen.
Was getekend: H. Oris not.immatriculatus. Leodiensis ac premissa requisitus per notulum et registrum.

© 2003 Herman de Wit, Maarssen
Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net