Algemeen Rijksarchief Den Haag, Isaac Scheltus, 'Groot-placaetboek, vervattende de placaten, ordonnantien ende edicten van de Staten Generaal der Verenigde Nederlanden ....[etc]', deel 7 (Den Haag, 1770),
blz. 1209-1211, bibliotheeksignatuur H 21 D-7.

Publicatie van de Staaten van Holland, tot waarschouwing en vermaaning aan de Ingezeetenen, om te voldoen aan haare verplichtingen in opzichte van het provisioneele Middel, en tot wechneeminge van verscheide bedenkingen daar omtrent gevallen. Den 8^e November 1748.

De Staaten van Holland en Westvriesland, allen den geenen die deezen zullen zien of hooren leezen, salut; doen te weeten: Dat Wy in een vast vertrouwen zyn geweest, dat de wichtige en doorslaande reedenen, die Wy by Onze Publicatie van den 26^e July laastleeden gegeeven hebben, waarom Wy, terwyl Wy Ons bevlytigen, om uit te vinden andere Middelen, die tot remplacement der afgeschafte Pachten zullen kunnen dienen, bedacht hadden moeten weezen op het provisioneel Middel by dezelve Publicatie gemeld, om middelerwyle 's Lands Finantie gaande te houden, van die ingressie en van dat effect zouden zyn geweest, dat een iegelyk van Onze Ingezeetenen met volkoome bereidwilligheid en volveerdigheid zoude hebben geyvert, om te voldoen aan de verplichtinge by het voorsz. provisioneele Middel op hem gelegt.

Dat Wy ook met genoegen vernoomen hebben, dat sommige zich daar in vry wel hebben gekweeten, maar teffens en met leedweezen moeten zeggen, dat het zyn zeer weinige, en dat het geen uit hoofde van het voorsz. provisioneel Middel tot nu toe opgebracht is, saamen genoomen zoo gering is, dat het niet noemenswaardig is, in vergelyking van het geen uit dien hoofde opgebracht hadde moeten worden, en ook werkelyk opgebracht is geweest, in de tyd dat de Pachten noch substisteerden: in voegen Wy Ons niet genoeg kunnen verwonderen en te gelyk beklaagen, over de groote traagheid en yverloosheid, om niet te zeggen onwilligheid, die by veele Onzer Ingezeetenen bespeurt word in het voldoen aan haare verplichtingen.

Dat onderwylen niets zeekerder is, als dat 's Lands lasten haar gang gaan, en byzonderlyk de zulke, die voor deezen gevonden wierden uit de inkomsten der afgeschafte Pachten, en nu goedgemaakt moeten worden uit het voorsz. provisioneel Middel, het geen tot remplacement dier Pachten dienen moet: en dat derhalven, indien de voorsz. achterlykheid van veeler Onzer Ingezeetenen, tegens haar plicht, bleef continueeren, eerlang een groot en important deel der voorsz. Lasten buiten betaalinge zoude moeten blyven, en daar onder Lasten van dien aart, dat de wanbetaalinge derzelve Groot en Klein even zeer zoude treffen en nadeelig zyn: boven en behalven, dat ook zeer te duchten is, dat andere, die als brave Ingezeetenen zich vry wel van haare verplichtinge gekweeten hebben, door dat quaad exempel zouden kunnen worden gedecourageert en gedehorteert, om daar in te continueeren, het geen noodwendig eerlang tot zyn gevolg zouden moeten hebben, dat het voorsz. provisioneel Middel in het geheel, immers tot dat den omslach en taux in ieder Stad en Dorp gedaan zal weezen, zoude te niet loopen, tot totaal verderf van 's Lands Finantie, die zonder dat niet gaande te houden is: waar by noch komt, dat die geene van Onze Ingezeetenen, die zich in deezen achterlyk houden, in der daad tegens haar zelven zyn en werken, aangezien het haar, immers veele van haar, veel bezwaarlyker zal vallen, te gelyk en in eene somme zoo veel maanden te berde te brengen, als zy ten achteren zullen zyn, wanneer den omslach of taux zal weezen gedaan, en waar toe zy mochten  alsdan zullen kunnen en moeten gehouden werden, als wel in afwachting en op reekening van den taux, waar op zy gesteld zullen worden, by voorraad te furneeren, het zy maandelyks, of voor zoo veel maanden als men verkiest, zoodanige somme, als ieder by overslach door hem zelf over het geheele jaar te maaken, bevind maandelyks in de verpachte gemeene Middelen te hebben gecontribueert, of dat zoude hebben moeten contribueeren, indien de Pachten niet waaren afgeschaft geworden.

Dat Wy, deeze toestand van zaaken beschouwende, geconsiderereert hebben, dat daar uit de allerzwaarste gevolgen te duchten zyn, zoo niet spoedig daar in voorzien word, en daarom gemeent hebben, daar over te moeten raadpleegen met Zyne Hoogheid den Heere Prinse van Oranje en Nassau, Onzen Erfstadhouder, die den staat deezer zaaken met geen minder aandoening ingezien heeft als Wy, en dat het is met overleg en advis van hooggemelde Zyne Hoogheid, dat Wy alle en een iegelyk van Onze Ingezeetenen, die in deezen gebrekkig zyn, mits deezen alsnoch op het allerernstigste warschouwen, vermaanen en beveelen, dat zy, alle het geene voorsz. is in serieuse overweeginge neemende, en daar by considereerende, wat zy Ons, wat zy Zyne Hoogheid, en wat zy haar Vaderland, en het Gemeenebest verschuldigt zyn, van stonden aan, en zonder eenig het minste verder uitstel, haare achterlykheid zuiveren, en zich van haare verplichtinge kwyten na behooren, en dus in afwachtinge en op reekening van den taux waar op zy zullen worden gesteld, by provisie in maniere als boven, zoo veel furneeren, als ieder by overslach zal bevinden in de verpachte gemeene Middelen te hebben gecontribueert, of dat zoude hebben moeten contribueeren, indien de Pachten niet waaren afgeschaft geworden, en dat zy ten dien einde zich byzonderlyk in het maaken van haaren voorschreeven overslach, in alle oprechtigheid en getrouwigheid gedraagen: kunnende zy daarentegens gerust en verzeekert weezen, gelyk Wy hen, tot wechneeminge van alle verkeerde impressie, alsnoch op het krachtigste verzeekeren mits deezen, dat van het voorsz. provisioneel furnissement op reekening, geen gebruik altoos zal worden gemaakt, in het formeeren van den taux, waar op een iegelyk Huisgezin of Familie zal moeten gesteld worden, het zelve wel expresselyk interdiceerende mits deezen, begeerende dat het zelve by alle en een iegelyk, die tot het formeeren van den taux zal worden gebruikt, stiptelyk zal moeten worden nagekoomen en achtervolgt: zullende die geene van Onze Ingezeetenen, die na deezen nalaatig zouden moogen weezen, of bevonden zouden moogen worden anders te handelen, als haare verplichtinge meedebrengt, desweegens incurreeren Onze hoogste indignatie, en schuldig gehouden worden aan de zwaare gevolgen, die daar uit tot 's Lands nadeel zouden kunenn resulteeren.

En nadermaal Ons voorgekoomen is, dat er bedenken valt, hoedanig in opzicht van het voorsz. provisioneel Middel gehandelt zal moeten worden, ten aanzien van de geene die haare Zoomerverblyf in het een of ander District ten platten Lande, en haare vaste woonplaats elders hebben en houden.
ZOO IST, dat Wy tot wechneeming van het voorsz. bedenken, met overleg en advis van hooggemelde Zyne Hoogheid, goedgevonden hebben te verklaaren, zoo als Wy verklaaren mits deezen, dat ten aanzien van de zulke geobserveert zal moeten worden, het geen ten haaren opzichte gepractiseert is geweest, ten tyde wanneer de Pachten noch subsisteerden, en dat derhalven de zoodanige zullen moeten furneeren en getauxeert worden, ten aanzien van haar Zoomerverblyf, ter plaatse daar het zelve is geweest, en ten aanzien van haare vaste residentie en woonplaats daar zy het zelve hebben en houden, ieder pro rato van het geen zy, zoo ten opzichte van haar Vee en bezaayde Landen, als met betrekking tot haar consumtie en train, op die gemeene Middelen hebben gecontribueert, of zouden hebben moeten contribueeren, indien de Pachten niet waaren afgeschaft geworden.

En vermits meede aan Ons voorgekoomen is, dat er twyffeling schynt te vallen, hoedanig in opzicht van het voorsz. provisioneele Middel gehandelt zal moeten worden met Neeringdoende Luiden, ten aanzien van het geen zy uit hoofde van dezelve haare Neeringen en Traficquen in de verpachte gemeene Middelen hebben gecontribueert gehad.
ZOO IST, dat Wy insgelyks tot wechneeminge van de voorsz. twyffeling, met overleg en advis van hooggemelde Hoogheid, goedgevonden hebben te verklaaren, zoo als Wy verklaaren mits deezen, dat zoo wel in het doen van het provisoneel furnissement, als in het maaken van den omslach of taux, ten aanzien van de Neeringdoende Luiden reguard zal moeten genoomen worden, eerst op het geen zy uit hoofde van de consumtie en train van derzelver Huisgezin, en daarenboven op het geen zy uit hoofde van haare Neeringen of Traficquen, met betrekking tot de Specien, die zy tot haare Neeringen of Traficquen gebruiken, in de verpachte gemeene Middelen hebben gecontribueert, of zouden hebben moeten contribueeren, indien de Pachten niet waaren afgeschaft geworden: uitgezondert ten aanzien van die Neeringdoende Luiden, in welkers opzicht, en voor zoo verre uit hoofde van de afgeschafte Pachten op de Specien, waar in zy Neering en Traficq doen, de prys van dezelve Specien, waar onder voor deezen de Pacht begreepen was, pro rato in het uitventen vermindert is, als moetende het geen uit hoofde van die of zulke Pachten opgebracht is geweest, begreepen en gevonden worden, pro rato van de præsumptive consumtie van elk Huisgezin of den omslach of taux, die door of over ieder Huishoudende Familie zal moeten worden gedaan.

En dewyl Ons eindelyk noch voorgekoomen is, dat bedenken gedraagen word, of in het doen van den omslach of taux reguard moet werden genoomen, en vervolgens geinformeert op de geene die in de Middelen van Quatisatie, ten tyde wanneer de Pachten nog subsisteerden, of in het geheel (schoon daar in tauxabel) niet bekent of te laag getauxeert zouden moogen zyn geweest, onaangezien het zelve ten hoogsten noodzaakelyk is, om alomme zoo veel moogelyk te betrachten de egualiteit, die de ziel is van alle tauxatien, al zoo wel als het doen neemen van informatien omtrent de præsumptive consumtie van de Specien van daagelyks gebruik van een iegelyk, om zoo weinig als moogelyk is mis te tasten, en nochtans het zelve, daar het dienstig en noodig geoordeelt, mitsgaders begonnen is, werkstellig gemaakt te worden, difficulteit heeft ontmoet by sommige van die geene, die met het neemen der informatien op de voorschreeve zoo noodzaakelyke pointen zyn gechargeert geweest.
ZOO IST, dat Wy insgelyks tot wechneeminge van het voorsz. bedenken, en voorgekoomen difficulteit, mitsgaders om dienaangaande een eenpaarigen voet te doen onderhouden, met overleg en advis van hooggemelde Zyne Hoogheid, goedgevonden hebben te verklaaren en beveelen mits deezen, dat het geene voorsz. is, zoo wel op het een als op het ander respect, alomme zal moeten worden geobserveert en gepractiseert, en dat tot het neemen van de voorschreeve informatien zullen worden geëmployeert de Burger-Officieren, of de Wyk- en Buurtmeesters, of diergelyke Hoofden en Opzienders van de respective Buurten, of ook wel zoodanige andere Persoonen of Burgers, als met de constitutie van ieder Stad of Plaats meest overeenkomstig zal weezen den last hen opgelegt stiptelyk en getrouwelyk te achtervolgen, zonder op eenigerlye wyze of onder eenig pretext zich daar aan te moogen onttrekken, en zonder dat haar ook daar in of desweegens door iemand wie het ook zoude moogen weezen, eenige hinder, belet, of molest aangedaan of toegebracht zal moogen worden, op poene van als ongehoorsaame Onderdaanen, Verachters van Onze Beveelen, en Verbreekers van alle goede Ordre en Policie, na de Placaaten van den Lande, of beschreeven Rechten, gestraft te worden.

En op dat alle en een iegelyk dien het aangaat, mooge weeten Onze ernstige en goede meeninge en intentie, en zich punctueelyk daar na reguleeren, begeeren Wy, dat deeze alomme gepubliceert en geaffigeert zal worden daar zulks behoord, en te geschieden gebruikelyk is.

Gedaan in den Hage onder het klein Zeegel van den Lande, den 8^e November 1748. Onderstond, Ter ordonnantie van de Staaten. Was geteekent, Willem Buys.

© 2001 Herman de Wit, Maarssen
Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net