Algemeen Rijksarchief Den Haag, Isaac Scheltus, 'Groot-placaetboek, vervattende de placaten, ordonnantien ende edicten van de Staten Generaal der Verenigde Nederlanden ....[etc]', deel 7 (Den Haag, 1770),
blz. 1209-1211, bibliotheeksignatuur H 21 D-7.

Publicatie van de Staaten van Holland, tot introductie van een provisioneel Middel tot remplacement der afgeschafte Pachten. Den 26^e July 1748.

De Staaten van Holland en Westvriesland: Allen den geenen die deezen zullen zien of hooren leezen, salut; doen te weeten: Dat Wy by Onze Publicatie van den 26^e Juny laastleeden, om reedenen daar by vermeld, de Pachten der gemeene Middelen afgeschaft hebbende, daar door 's Lands Finantie een important gemis komt te lyden, het geen niet langer kan worden ontbeert, zonder te vallen in de uiterste confusie en verwarringe, gelyk een iegelyk daar van zal moeten weezen overtuigt, die considereert, dat daar uit heeft bestaan het voornaamste deel van 's Lands ordinair inkoomen, het welk, boven veele andere lasten, die daar uit tot stuur van de gemeene zak gevonden hebben moeten worden, gedeeltelyk meede heeft gedient tot betaalinge van de Gages en Soldyen der Militie, die tot bescherming van het Vaderland, en van al wat daar in dierbaar is, dienen moet, en voorts tot voldoeninge van de Renten en Intressen der Obligatien en andere Effecten, die zoo wel Buitengezeetenen als Ingezeetenen, en daar onder veele Weduwen en Weezen, ten laste van het gemeene Land hebben, en dat derhalven, indien dat deel van 's Lands ordinair inkoomen, zonder remplacement, lange wierde gemist, alle die importante betaalingen, die daar uit gevonden moeten worden, meede wel haast zouden moeten ophouden en cesseeren, waar van de gevolgen voor Groot en Klein zoo zwaar en zoo dangereus zouden zyn, dat daar aan niet als met schrik gedacht kan worden: Dat Wy daarom actueel beezig zyn, en Ons ten uiterste bevlytigen, om uit te vinden andere Middelen, die tot remplacement der afgeschafte Pachten, en tot goedmaakinge van het important verlies, dat 's Lands Finantie daar door komt te lyden, zullen kunnen dienen: maar dat Wy ook teffens, en terwyl Wy daar toe met allen ernst arbeiden, ondervinden, dat met geen moogelykheid die andere Middelen, die zouden moogen uitgevonden worden, zoo spoedig kunnen worden geintroduceert, als noodig is, om de gevreesde confusie en verwarringe te voorkoomen: en daarom, met overleg van Zyne Hoogheid den Heere Prinse van Orange en Nassau, Onzen Erfstadhouder, en volgens den voorslach door Zyne Hoogheid aan Ons gedaan, bedacht hebbende moeten weezen op eenig provisioneel Middel, om middelerwyle 's Lands Finantie gaande te houden.

ZOO IST, dat Wy wel hebben willen consenteeren en bewilligen, zoo als Wy consenteeren en bewilligen mits deezen, dat by provisie, en tot andere Middelen zullen uitgevonden, geintroduceert, en in train gebracht weezen, waar aan by continuatie onophoudelyk zal gearbeyd worden, Burgemeesteren van de respective Steden, en de Societeit van den Hage, zoo veel den Hage aangaat, mitsgaders Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen, zullen worden aangeslaagen met het impost van het geen haare respective Steden, Districten, en Dorpen, in de verpachte gemeene Middelen, over den laast voorgaanden jaare 1747, aan het gemeene Land hebben gecontribueert, daar onder begreepen de tiende verhooging, en de rantcoenen die het gemeene Land van de verpachte Middelene heeft genooten, en noch een zeekere somme voor onkosten die ter deezer zaake zullen vallen, te saamen genoomen op tien millioenen guldens in het jaar, die in zeekere quotes over de respective Steden, Districten, en Dorpen zullen worden verdeelt, na proportie van het geen ieder Stad, District, of Dorp in de verpachte gemeene Middelen heeft gecontribueert, volgens een verdeeling en smaldeelinge daar van te maaken, op den voet van de generaale quotes of aanslaagen, zoo veel als die bedraagen, in de voorsz. tien millioenen guldens, over de Hooftsteden of Hoofcomptoiren, en derzelver onderhoorige Districten, volgens de Lysten daar van zynde.

Dat nademaal onder het import van het geen de respective Steden, Districten, en Dorpen, in de verpachte gemeene Middelen over den jaare 1747 aan het gemeen Land gecontribueert hebben, is begreepen het import van de Middelen van de Waag, de ronde Maat, de inkoomende Graanen, de inkoomende Tabak, de grove Waaren, en de veertigsten Penning op de Scheepen, welke Middelen principalyk door de Commercie opgebracht zyn, en daarom ook in de Steden van Commercie verre het meeste hebben gerendeert, en derhalven niet reedelyk zou weezen, het impost van dien te begrypen onder het geen de Ingezeetenen der voorsz. Steden uit hoofde van der zelver consumtie en train in de verpachte Middelen gecontribueert hebben, en dezelve alzoo te belasten, met het geene waar meede zy nooit belast zyn geweest, mitsdien de voorsz. Middelen in de commercieerende Steden, en andere daar het van nut en dienst zoude kunnen weezen, uit Onzen naam en van Onzentweegen ten behoeve van het gemeene Land by collecte zullen worden ingevordert door Collecteurs by Ons daar toe aan te stellen, op den voet van de Ordonnnatien daar van zynde, en zoodanige verdere ordres als Wy zullen goedvinden daar op te stellen: en dat daarentegens den aanslach of quote van de voorschreeve Steden, na proportie van het geen de voorsz. Middelen in die Steden in den jaare 1747 aan het gemeene Land opgebracht hebben, zullen worden vermindert.

Dat Burgemeesteren van de respective Steden, en de Societeit van den Hage, zoo veel den Hage aangaat, mitsgdaders de Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen zullen worden belast, zoo als Wy hen belasten mits deezen, met de verantwoording van een ieders aanslach of quote aan het gemeene Land, in zulker voegen, dat zy schuldich zullen weezen maandelyks, ingaande met den I^e July deezes jaars, een gerecht twaalfde deel van dien aan het gemeene Lands Comptoir, waar onder zy respectivelyk ressorteeeren, te furneeren: en dat zy daarentegens zullen worden geauthoriseert, zoo als Wy hen authoriseeren mits deezen, om een ieders aanslach of quote, of wel het maandelyks twaalfde deel van dien, insgelyks aanvang neemende met den I^e July deezes jaars, te vinden by omslach, uit Onzen naam te doen, over een ieders Huishoudende Familie, en andere Persoonen, die zonder dienstbaar te zyn by andere inwoonen; en welken omslach, vermits dit provisioneele Middel dienen moet, om over de respective Ingezeetenen te vinden een equivalent in plaatse van het geene bevoorens in de verpachte gemeene Middelen van consumtie en train heeft moeten worden betaald en gedraagen, derhalven ook zal moeten gedaan worden, na maate van de consumtie en train, die elk Huisgezin of Familie heeft, en wyders na proportie van derzelver bestaan, vrmoogen, en inkomsten respective.

Dat Burgemeesteren van de respective Steden, die het zelve zouden moogen requireeren, in het doen van de voorsz. omslach zullen worden geassisteert door Commissarissen van Ons en van Zyne Hoogheid den Heere Prinse van Orange en Nassau, door Zyne Hoogheid te benoemen, en door Ons te committeeren, tot zoodanig een getal als Zyne Hoogheid zal goedvinden.

Dat het maandelyks furnissement van het gerecht twaalfde deel van een ieders aanslach of quote, voor zoo veel de eerste maand aangaat, die vervallen zal den laasten July deezes jaars, zal moeten worden gedaan uiterlyk voor den I^e September deezes jaars, en zoo vervolgens van maand tot maand, en dat om het zelve te faciliteeren, als zynde een zaak waar aan 's Lands Finantie veel geleegen legt, aan Burgemeesteren van de respective Steden, en de Societeit van den Hage, zoo veel den Hage aangaat, mitsgaders de Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen, die het gerecht twaalfde deel van haare aanslach of quote, voor zoo veel de eerste maand aangaat, richtig voor den I^e September aanstaande, en zoo vervolgens voor het uiteinde van ieder volgende maand, koomen te voldoen, zal worden gepermitteert, zoo als Wy haar permitteeren als deezen, om daar aan te moogen korten een præmie van vier ten hondert van het montant het gunt by haar geavanceert zal worden, mits van het zelve montant opgaave doende, op den eed by hen aan den Lande gedaan, of in haare respective functien afgelegt.

Dat nademaal  het doen van den voorsz. omslach tyd noodig heeft, en onzeeker is, wanneer dezelve in alle Steden, Districten, en Dorpen zal kunnen weezen gedaan, en in allen gevalle met geen moogelykheid dezelve zoo tydig zal kunnen worden geperfectioneert, dat een iegelyk zyne maandelyksche taux zal kunnen weeten voor het uitloopen van de eerste maand, die hy schuldig zal weezen te voldoen, en om nochtans die voldoeninge, geduurende dat interim, zoo veel moogelyk te faciliteeren, en daar door de respective Steden, Districten, en Dorpen, te beeter in staat te stellen, om haaren aanslach of quote richtig aan het gemeene Land te kunnen opbrengen, alle en een iegelyk ernstig zal worden vermaant en bevoolen, zoo als Wy hen op het ernstigste vermaanen en beveelen mits deezen, om van nu af aan, en in afwachting, mitsgaders op reekening  van den taux, waar op zy zullen worden gesteld, by voorraad in handen van Burgemeesteren van de respective Steden, van de Societeit van den Hage, zoo veel het den Hage aangaat, en van de Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen, of van die geene die by hen respectivelyk daar toe zullen weezen aangesteld, te brengen en te furneeren zoodanige somme, het zy voor een of voor meer maanden, als ieder by overslach door hem zelfs over het geheele jaar te maaken, zal bevinden maandelyks in de verpachte gemeene Middelen te hebben gecontribueert, of dat zy zouden hebben moeten contribueeren, indien de Pachten niet waaren afgeschaft geworden: en dat van die somme aan een iegelyk zal worden gegeeven eene provisioneele Quitantie, om daar meede in het geheel of ten deele te kunnen betaalen den taux waar op zy zullen gesteld worden, en dat, ingevalle zy meerder mochten hebben betaald als den voorsz. taux maandelyks zoude moogen koomen te beloopen, het overschot aan hen zal verstrekken in mindering van de volgende maand of maanden: en dat daar beneevens verzeekering zal worden gegeeven, zoo als Wy hen op het krachtigste verzeekeren mits deezen, dat van deeze bereidwilligheid geen het minste gebruik zal moogen worden gemaakt in het forneeren van den taux, waar op een iegelyk Huisgezin of Familie, na maate van derzelver consumtie en train, en wyders na proportie van derzelver bestaan, vermoogen en inkomsten respective, zal moeten gesteld worden.

Dat voor zoo verre den aanslach of quote van eenige Steden en onderhoorige Districten of Dorpen, of ook eenige Dorpen onder een en het zelve District behoorende, in eene massa begreepen is, uit hoofde dat zy in een en dezelve Verpachtinge begreepen zyn geweest, als meede voor zoo verre het noodig zal weezen een verdeelinge op den voet van de generaale quotes of aanslaagen te maaken, eenige Heeren uit Onze Vergadering, door Zyne Hoogheid den Heere Prinse van Orange en Nassau te benoemen, by Ons zullen worden gecommitteert, om terstond alhier in den Hage te procedeeren tot het reguleeren van de verdeelinge en smaldeelinge, die, zoo ten aanzien van de respective generaale quotes en aaslaagen, als ten respecte van den particulieren aanslach of quote van ieder Stad en Dorp, plaatse zal moeten hebben, en om vervolgens aan een iegelyk desselfs aanslach of quote toe te zenden, gelyk ook aan de Heeren Gecommitteerde Raaden van het Quartier waar onder dezelve Steden en Dorpen ressorteeren, om door haar verzonden te worden aan de respective Ontfangers van de Comptoiren, waar onder [zy] behooren, om door hen dien conform de invordering gedaan te worden, met verdere authorisatie op gemelde Commissarissen, om daar toe by haar te assumeeren zoodanige kundige Luiden, en ook te neemen zoodanige informatien, als zy noodig zullen oordeelen: en dat, zoo wanneer eenige Stad of Dorp zoude moogen meenen met haare toegezonden aanslach of quote bezwaart te weezen, dezelve haare reedenen van bezwaar aan gemelde Commissarissen zullen moogen worden voorgedraagen, die alsdan daar op een finaale decisie zullen geeven, als die by een iegelyk zal moeten worden achtervolgt: doch dat middelerwyle, en zoo lang die verdeelinge en smaldeelinge niet finalyk gereguleert zal zyn, niet te min Burgemeesteren, mitsgaders Schouten en Gerechten van zoodanige Steden en Dorpen, gelyk ook de Societeit van den Hage, zoo veel den Hage aangaat, zullen gehouden weezen, om ten minsten zoo veel op reekening van derzelver aanslach of quote voor derzelver maandelyks aandeel te furneeren, als zy zullen vermeinen, door haar gerustelyk gedaan te kunnen worden.

Dat Burgemeesteren van de respective Steden en de Societeit van den Hage, zoo veel den Hage aangaat, mitsgaders Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen, wel ernstelyk zullen worden aangemaant, zoo als Wy dezelve op het allerernstigste aanmaanen mits deezen, om zich in allen deezen, en zulks zoo wel in het doen van den voorsz. omslach, als in het werkstellig maaken van dien, ten lasten van een ieders Ingezeetenen, gelyk ook in het richtig opbrengen en furneeren van derzelver aanslach of quote, op de vastgestelde tyden, te kwyten na behooren, en op den eed by hen aan den Lande, of in haare respective functien gedaan, volgens haare beste kennis, weetenschap, en vermoogen: dat ook ten dien einde aan hen zal worden gegeeven, zoo als Wy hen geeven mits deezen, het recht van parate executie, om te moogen gebruiken tegens de geene, die in gebreeke mochte blyven richtig op te brengen den taux, waar op zy zullen weezen gesteld: en dat, ingevalle zy zelf onverhoopentlyk mochten nalaatig blyven in zich van haare plicht na behooren te kwyten, zy alsdan gehouden zullen weezen aan Zyne Hoogheid den Heere Prinse van Orange en Nassau, die vervolgens zal worden verzocht en geauthoriseert, zoo als Wy Zyne Hoogheid verzoeken en authoriseeren mits deezen, om met assumtie van eenige Heeren uit Onze Vergadering by Zyne Hoogheid te verkiezen, dezelve reedenen te examineeren, en te oordeelen of tegens haar insgelyks het recht van parate executie van Onzentweegen gebruikt zal worden, en het zelve te doen werkstellig maaken, ingeval noodig geoordeelt zal worden.

En hebben Wy wyders, om alle en een iegelyk gerustheid te geeven, dat dit provisioneel Middel niet langer zal worden gebruikt als noodig is, vastgesteld, zoo als Wy vaststellen mits deezen, dat dit alles niet langer zal stand grypen als voor den tyd van zes maanden, te reekenen van den I^e July deezes jaars, zonder dat eenige prolongatie zal worden geadmitteert, ten waare by het uiteinde van dezelve zes maanden onverhooptelyk nog geen andere Middelen mochten uitgevonden, geintroduceert, en in train gebracht weezen.

En nademaal Wy Ons verzeekert houden, dat niemand, die den welstand van het Land ter herte gaat, van de hooge noodzaakelykheid van dit provisioneele Middel, zal kunnen disconvenieeren, zoo willen Wy alle Onze Ingezeetenen wel hertelyk vermaant, verzocht, en bevoolen hebben, gelyk Wy hen op het hertelykste vermaanen, verzoeken, en beveelen mits deezen, dat zy zich, zoo in het furneeren van een provisioneele somme op reekening van den taux, waar op zy gesteld zullen worden, als in het richtig opbrengen van den taux zelve, wanneer die by den omslach gereguleert zal zyn, kwyten in gemoede en na behooren: en dat zy ten dien einde Burgemeesteren van de respective Steden, de Societeit van den Hage, voor zoo veel den Hage aangaat, en de Schouten en Gerechten van de respective Districten en Dorpen, en de geene die verders in het doen van den voorsz. omslach gebruikt zouden moogen worden, gelyk ook de geen die by Ons gesteld zullen worden tot onvordering van de Middelen, die en daar die by collecte geint zullen worden, in geenerlye wyze daar inne hinderlyk zyn, maar integendeel aan dezelve toebrengen alle hulp en assistentie, die van haar zoude kunnen of moogen worden gerequireert, en daar door met er daad bevestigen de goede opinie, die Wy by Onze Publicatie van den 26^e July laastleeden verklaart hebben van hen te hebben, dat derzelver wil of begeerte geenzins strekte, om zich aan de schattingen en lasten tot onderstand van het gemeene best, en van de gemeene zaak, ten hoogsten noodig, te onttrekken: ten zelven einde, als goede en oprechte Patriotten, altoos in het oog houdende, dat hier van niet minder als het behoud, of het verderf van het Land dependeert, nademaal 's Lands Finantien, zonder dit provisioneele Middel, met geen moogelykheid in ordre gehouden kunnen worden, en geen Land bestaan kan, daar de Finantien in disordre zyn.

En op dat alle en een iegelyk dien het aangaat, mooge weeten Onze goede meeninge en intentie, en zich punctueelyk daar na reguleeren, vinden Wy goed en begeeren, dat deeze alomme gepubliceert en geaffigeert zal worden, daar zulks behoorden te geschieden gebruikelyk is.

Gedaan in den Hage onder het klein Zeegel van den Lande, den 26^e July 1748, Onderstond, Ter ordonnantie van de Staaten. Was geteekent, Willem Buys.

© 2001 Herman de Wit, Maarssen
Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net