Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

Bron: Rijksarchief Hasselt. Stadsarchief Maaseik. Inventarisnummer 38.

18 september 1576.

PRIVILEGIEN DER STADT MAESEIJCK
VERGUNT ENDE OPGERICHT DOOR
GERARDT VAN GROESBEECK HOOGHLOFFELIJCKER MEMORIEN
INDEN JAERE xvC LXXVI
BIJ TIJDE SIJNS LEVENS GEWEEST SIJNDE BISSCHOP TOT LUIJCK

Gerard van Groesbeeck bij de gratie godts Bisschop tot Luijck, Hertoch van Bouillon, Marckgrave van
Franchimont grave tot Loon etc.

Allen ende ijegelicken den genen die desen onsen openen brieven sullen sien oft hooren lesen, saluijt, doen te weten dat wij willen, om seeckere goede ende merckelijcke reedenen ons in desen ruerende, onse stadt Maeseijck van allen oude tijden een goede vaste stadt op de paelen van onsen lande ende graeffscbap van Loon liggende geweest ende alnoch sijnde ende die burgers ende gantsche gemeijnten der selver onser stadt onse onderdaenen, met sonderlinge gratien ende genaede begiften ende begaeven om inde selve onse stadt en haere vrijheijt de goede luijden in vrede te houden ende die quaetwillige ende wederstrevige in hunne voornemen ende opsat te wederstaen inhererende den privilegien bij onse vorsaeten goeder gedachten ende namentlijck wijlen Heer Robert van Bergen onsen naesten voorsaet op den 4de dach Junij xvC lx ende naemaels bij ons op den tweentwinchsten dach januarij inden jaere xvC sesensestich stijl van Luijck, onse stadt borgeren ende gantse gemeijnte onsen onderdanen voorscreven gegunt ende verleent, geven, gunnen, willecoeren ende verleenen mits desen onse opene brieven dese naebeschreven statuijten, ordonnantien, puncten ende privilegien om dese voortaen eenlijck te useren, gebruijcken ende halden gelijck hijer naer volght.

1. Inden eersten dat sij ter gewoonlijcker plaetsen sullen mogen halden eenen peroen om daeraen die conden ende geboden van onsen ende van onser voorscreven stadtswegen tsaemen oft besonder te doen sonder praejuditie onser gerechticheijt ende hoogheijt gelijck dat aldaar van alsts gewoonlijck geweest is.
2. Ende soo dan oock geene gemeijnte ofte menichvuldicheijt van volck in vrede ende eenicheijt te halden en is sonder goede regenten sullen op sondach voor St. Remeijs dach sich alle jaer ter gewoonlijcker plaetsen die ses Ambachten onser voorscreven stadt Maseijck vergaderen ende aldaer den ellick op sijnen eijdt, ende naeden meesten gevolge twe vande notabelste ende bequaemste borgeren binnen dese voorscreven stadt wonende kiesen tot hun twe burgemeesteren die alsoo gecooren sijnde sullen schuldich ende gehalden sijn ellck den alst hunder burgemeesterschap dan terstont aen te nemen, ende daer van die gewoonlijcke eeden te doen, ende als die voorscreven burgemeesteren alsoo gecoren sullen sijn, dan sullen die ses ambachten voorscreven ellck op sijnen eijdt ende naeden meesten gevolge twee notabele bequaeme mannen vande voorscreven Ambachten kiesen tot gesworene raetsmannen, des sullen die affgescheijdene burgemeesteren altijt twe vande selve gesworene raetsmannen sijn ende daer toe oock een iegelijck vande selve 6 Ambachten twe bequaeme mannen tot meesters en regenten hunner Ambachten voorscreven.
3. Ende tot alsulcken coeren te doen en sullen niet comen noch toegelaeten woorden dijen, oft hunne wijvers oft kinders der aelmossen gesinnen, overspeelders, notoirlijck oft openbaer, criminele feijten gebetert hebbende oft die van oneerlijcke woorden dije sij tonrecht over ijemanden gesproken hadden voorder dan in een heelen wegh tot Roomen oft Compostellen gecondemneert waeren endes om vergiffenis hadden moeten bidden.
4. Dan als ons dat gelieven sal soo sullen wij op saterdach voorden voorscreven sondach twe notabe mannen van onsen Raedt oft andere onse gedeputeerde in onse stadt van Maeseijck voorscreven mogen schicken, die dat op den selven dagh goets tijts den affgescheijdenden meesteren der selver onser stadt te kennen geven sullen, om sich tot de aenstaende electie der toecoemender burgermeesteren des anderen daeghs te doen te bereijden, ende sich daer naer te halden.
5. Des sullen die affgescheijdene burgemeesteren en Raedt onser voorscreven stadt gehouden sijn ons acht daegen oft weijnich min voor den voorscreven keurdach daer van ende van de aenstaende vernieuwinge schrifftelijck te adverteren ten eijnde wij ten naebeschrevenen effecte onsen voorscreven commissarissen goettijts deputeren ende tot onse voornoemde stadt scicken mogen.
6. Ende dan op den voorscreven sondagh des smorgens voor der hooghmissen sullen de selve twe mannen van onsen Raedt ofte commissarissen uijt den affgescheijdenen Raedt onser voorscreven stadt geordonneert ende gesat sullen werden tsaemen gaen in onse kircke van Maeseijck ende alsoo voor de selve kirck komende ende voor hunnen inganck daer in sullen sij ende een iegelijck van hun vieren bij sonder schuldich sijn lijffelijck Godt almachtich ende sijne lieve heijligen te sweeren dat sij inde kircke voorscreven gaen sullen ende daer uijt niet scheijden, sij en sullen eerst de electie ende ceure met goeden voorbedachten sinnen gedaen hebben ende twe vande notabelste bequaemste mannen binnen onse voorscreven stadt wonende gecoren hebben nae hunnen besten gemoet ende verstandt.
7. Ende die dan alsoo bij hun gecooren sullen woorden sullen schuldich sijn den last van hunne burgemeesterschap aen te nemen als voorseijt is ende daer van hunne eijden te doen ende die twee burgemeesteren ende twalff gesworene Raetsluijden alsoo als voorscreven staet gecooren sijnde sullen altesamen ende ellck voor hun besonder schuldich sijn met opgerechte vingeren lijffelijck tot godt Almachtich ende sijne Lieve heijligen te sweeren onder andere dat sij ons holt ende getrouw sijn sullen ende tegen onse Hoogheijt en Jurisdicte heerlijckheijt, renten en rechten niet doen.
8. Ende dan dat jaer duerende soo sullen die burgemeesteren ende gesworene Raetsluijden voorscreven int believen onses scholteten van Maeseijck alle puncten der polocien aengaende ten meesten gemeijnen profijt onser voorscreven stadt mogen voorstellen ende die borgers ende toegehorige der selver onser stadt regeren ende nae hunnen besten vermogen in goeden staede, vrede ende regement halden.
9. Ende om sulckx te batte te mogen geschieden soo sullen die burgemeesteren, gesworene ende raetsluijden voorscreven sich ende hunnen metborgers ende toegehoorige halden ende regeeren nae de statuijten onser voorscreven stadt die daer op geordonneert, gemaeckt ende beschreven sijn, oft noch mits R aede ende Believen van ons, onsen scholtet voorscreven, oft anders onse gecommitteerde, ende niet anders, naemaels geordonneert, gemaeckt ende beschreven mochten worden die wij daeromme altesaemen van weerde ende macht halden.
10. Ende nae den selven statuijten ende naeconden ende bescheijden daer op eerst gehoort sijnde sullen die boeten ende broecken die niet Crimineel en sijn en die inden voorscreven statuijten geschreven staen uijtwijsen ende termineren van welcke breucken ende boeten die alsoo naerden selven statuijten uijtgecoesen ende getermineert sullen woorden onse scholtet voorscreven van onsent wegen hebben sal dat een derden deijll ende die voorscreven onse stadt tot haeren bouwe ende onderhaldinge ende die voorscreven burgemeesters ende gesworene raedsluijden voor hunnen arbeijt ende neersticheijt sullen hebben die twe andere deijlen gelijck dat in onse voorscreven stadt van de breucken ende boeten te bekeuren van alts gewoonlijck is.
11. Ende onsen scholtis ende scheepenen van Maseijck sullen besitten ende bedingen dat lantrecht ende banckrecht ende de voorscreven borgemeesteren ende gesworene raetsluijden der voorscreven onse stadts recht, ende daeromme sullen de selve burgemeesteren ende gesworene raetsluijden tot verseuck van alle goede luijden van hun recht begeerende over hunne medeborgeren van binnen ende van buijten, naemptelijck die dorpen van Aldeneijck, Heppeneert ende dat gehucht van Nedersolt recht doen van alle injurieuse woorden ende daertoe van Alscholt ende aenticht totter somme ende weerde van ses brabants gulden eens ende daeromme sal onse stadt voorscreven mogen halden eenen schrijver ende eenen oft twe boden ende die selve booden sullen die gebooden daghlijckden ende pandingen binnen ende buijten onse voorscreven stadt in de plecken voorscreven doen ende die panden alsoo wel van buijten als van binnen sullen in onse stadt met recht omme geslaegen woorden.
12. Ende die buijten Borgers gelijck die binnen borgers en sullen van onsentwegen tot geene dienste gehalden often gedwongen woorden, uijtgescheijden des heeren diensten gelijck andere borgers binnen onse stadt van Maeseijck voorscreven, dan sij sullen gehalden sijn in onse voorscreven stadt des daeghs ende des nachts hoede ende waecke te halden, te vaeren, te graeven ende inden winter het ijs te breecken ende uijt de graeven te veegen ende andere der selver stadt behoeftelijcke diensten te doen.
13. Oock hebben wij onsen goeden luijden onser stadt Maeseijck voorscreven beloofft ende beloven mits desen oft alsoo geviele dat sij in eeniger vianden oft gewalt besorght waeren, dat alsdan tot hunnen versoeck onsen Amptman van Stockem binnen onse stadt van Maeseijck voorscreven ingebieden sal alle die ondersaeten ons scholtis Ampts Maeseijck voorscreven, namentlijck boven die van Aldeneijck, Heppeneert en Nedersolt noch die van Eelen, Rotem , Nederoeteren en Nederglabbeck om onse stadt voorscreven bij daege en bij nachte voor gewalt te helpen verhueden.
14. Ende wije noch onsen Amptman van Stockem voorscreven oft jemant anders van onsent weegen en sullen eenige van onsen binnen borgers oft buijten borgeren van Maeseijck voorscreven vangen oft totten gevanckenisse brengen sij en woorden dan op eenige Crimineele feijten bevonden, daeromme met hun behoorde te vangen en te apprehenderen oft sij en waeren eerst nae conde en waerheijt daer op bij onse schepenen in bijwesen van borgemeesteren onser voorscreven stadt ( indien sij daer comen willen ) ghehoort ende nae maenisse ons scholteten met vonnisse onser schepenen voorscreven tot gevanckenis gewesen. Ende als die dan alsoo totten gevanckenis gecomen weeren en sullen sij met heet noch calt noch anders inder pijnen niet versocht weerden ende die voorscreven borgemeesteren en sullen daer toe geroepen sijn geweest om daer bij te comen oft hun alsoo geliefde.
15. Ende men sal den ingesetenen ende buijten Borgers aen mogen tasten volgende den lantrechten als sij bedraegen weeren door jemant die misdeedich is gestorven ende ter justitien gebracht ende daeromme gestorven is.
16. Dan der Buijten luijden die inder Borgerschappen onser voorscreven stadt niet en waeren, sal sich niemant van wegen onser stadt onderwinden dan schuldich ende gehalden sijn onse Amptluijden ende dienaeren daer met te laeten gewerden.
17. Dan oft alsulcke gevangen Buijtensluijden binnen den bewinde onser voorscreven stadt Maeseijck geapprehendeert waeren, ende in onse voorschreven stadts rechts begeerden t'selve hun aldaer te geschieden en soude hun dan niet geweijgert woorden, waert oock saecken dat eenich van onsen officieren ende dienaers eenige buijten luijden buijten t'bewint van onse voorscreven stadt van Maeseijck aentasten ende vangen ende de selve alsoo gevanckelijck binnen oft door onse voorscreven stadt Maeseijck brachten begeerden die aldaer wel rechts des nietemin sullen onse officieren ende dienaeren de selve thunnen gelieven ende wille van daer tot andere plaetsen mogen brengen sonder sulckx van onse voorscreven stadt oft van haerentweegen behindert te werden.
18. Hebben noch met onse princelijcke macht en sonderlinge gratie den voorscreven onsen borgeren onser stadt van Maeseijck geoctroijeert, geoorloft ende gegeven dat niemant wie hij sij, comende binnen onse voorscreven stadt Maeseijck op den maendach mercktdach aldaer en sal om eenige schulden ofte reele actien mogen bij iemanden gecommert, gearresteert noch gehouden woorden, dan sal liber ende vrijlick mogen staen, gaen, comen ende keeren ten waere die coopmanschap oft contract daeromme hij gearresteert worde, geschiet ofte gebeurt waere op sulcken vrijen mercktdach als vooren oft dat die schuldenaers oft gearresteerde hem op eenige mercktdach hadde verobligeert en eenige somme van penningen te betalen in welcker gevalle men de selve soude mogen houden, arresteren ende commeren als naer recht en costuijme onser voorscreven stadt.
19. Hebben noch tot welvaart ende proffijt vanden Armen onser stadt voorscreven ende voorderinge van godtsdienst geordonneert ende gestatueert, ordonneeren ende statueren mits desen dat men van nu voortaen onder armer guederen, fabrijck vander kircken renten ende guederen ende alle andere broederschappen inde selve kircke binnen onse voorscreven stadt Maeseijck geïnstitueert niet en sal behoeven te rechten oft met recht de selve te doen betaelen dan sal alleijnlijck daer voor mogen panden als gepriviligieerde penningen.
20. Ende alsoo wij dan willen ter goeder trouwen deese tegenwoordige statuijten, privilegien ende ornonnantien, in alle ende jegelijcke hunne puncten ende artijcklen, het sij int groot oft int kleijn, in wat gestalt die oock soude mogen weesen bij ons en onse naecomelingen Bisschoppen van Luijck ende graeven van Loon onse voorscreven stadt Maeseijck, den borgeren ende ondersaeten de selver ende hunne naecoemelingen ten eeuwigen daegen als voorscreven is, vast steedich ende onverbrekelijck gehalden te woorden, hebben wij de selve onse brieven hun daer op vergunt, willende ende bevelende allen onsen officieren, justicieren ende ondersaeten de selve te observeren ende onderhalden, ten waere dat inde puncten voorscreven eenige contrarie ofte abuijs bevonden wierde tegens en contrarieërende den peijs van fecse den welcken wij reserveren in sulcken gevalle te remedieeren ende versien.

Gegeven onder onsen naem ende siegel secreet aen dese onse opene brieven gehangen in onse stadt Luijck den achtienden dach des maents septembris inden jaere ons lieffs heeren Jesu Christi vijffthien hondert ses en seventich.
Was onderteijckent: Gerard.
Onder stont: bij specialen ende expressen bevele ende ordonnantie mijnes genedichste vorst ende heer voorscreven ende was onderteijckent: Lauppsich.
Onder aen was hangende eenen siegel in rooden wasche gehecht aen eenen dobbelen parquementen steerte.

© 2003 Herman de Wit, Maarssen
Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net