Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Bibliotheek, inv. nr. OD. 98.

R E C U E I L

D E R

 R E C E S S E N

W E G E N S

BEYDE DE GENAEDIGHE

Heeren ende princen , alhier geëmaneert

 Inden Jaere 1665.

---------------

TOT  MAESTRICHT,

Gedruckt by P. Boucher, Stads-Drucker, inden Jaere 1680.

 _____________________________________________________

Recueil der Recessen,
VOOR  DE  REGERINGE  DER  STADT  MAESTRICHT,

 Tusschen de Heeren Arnold Baron de Kerckhem, Camer-Heer van Syne Cheurf: Hoogheyt van Keulen, Bisschop ende Prince van Luyck, Heere van Wyer, Muysen, Cosen, Moperingen, Hoogh Balliu des Amps Bilsen: ende Heer Carel de Mean Ridder , Heere van Atrin, Raedt van Syne hoogh-gemelte Hoogheydt in syne Raden van State, Geheymen ende Ordinaris, Oudt-Borgemeester der Stadt Luyck, Commissarissen Deciseurs van weghen Syne hooghgemelte Hoogheyt, ter eenre: Ende den Heere Marinis van Crommon, Ridder , etc. ende Godart Adriaen, Baron de Reede, Heer van Amerongen, Ginckel, Elst, etc., Ridder van de Conincklycke Deensche Ordre vanden Oliphant, beyde mede Gedeputeerden inde Vergaderinge vande Hooge Mogende Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, van wegen de Provincien van Zeelandt ende Utrecht, oock der selve jonghst-gewesene Commissarissen Deciseurs binnen de voorsz. Stadt Maestricht, ter andere zyde; in krachte van der selver respective Heeren Committenten ende Princen authorisatie, ende plein Pouvoir, beyde hier naer geinsereert, den 13 September 1664 gearresteert, ende den 12 Martii 1665, van wegen Syne hoogh-gemelte Hoogheyt, ende den 5 Januarii des voorsz. Jaer, by de hoogst-gemelte Heeren Staten Generael geapprobeert, geratificeert, ende in eene positive wet bekeert.

MAXIMILIAN HENRY, par la grace de Dieu, Archevéque de Cologne, Prince Electeur du Saint Empire Romain, Archicancellier par l’Italie, et du Saint Siege Apostolic Legat né,  Evéque et Prince de Liege, et Hildesheym, Administrateur de Bergtesgade et Stavelot, Duc des deux Bavieres, du Haut Palatinat, Westphale, Engeren et Bouillon, Comte Palatin du Rhin, Lantgrave de Leuchtenbergh, Marquis de Franchimont, Comte de Looz, Horne, Loigne, etc.

Atous ceux qui ces Presentes verrront, Salut. Comme ainsi soit, que leurs Hautes Puissances, les Seigneurs Etats Generaux des Provinces Uniës du Pais-bas, auroient donné Commission à leurs Commissaires Déciseurs à Maestricht, de visiter et examiner, avec les Nôtres, certains Recez ci-devant faits par les Commissaires des deux Princes, avec un concept de Reglement avancé, tant ausdits Seigneurs Etats Generaux, qu’à nous, de la part des Commissaires Instructeurs et Pensionaires de laditte Ville, concerter et ajuster le tout, et en faire rapport à leurs Principaux, pour, sous leur bon plaisir, et approbation, êtablir là-dessus une Loi. Nous avons bien voulu, à même effet, que dessus, aussi commettre et deputer, comme Nous commettons et deputons, par cette, nosdits Commissaires Deciseurs, presentement à Maestrecht, leur donnant pareil pouvoir, en ce regard, que lesdits Seigneurs Etats Generaux ont donné à leursdits Commissaires, voire à condition de nous en faire rapport. Donné sous nôstre Seel secret en nôtre Cité de Liege le 5 d’ Aoüt 1664. Etoit vidimé à l’ original, Rosen. Signé I.L. de Creeft. Et y étoit imprimé le Seel secret de Son Altesse Serenissime.

Extract uyt ‘t Register der Resolutien vande Hooge Mogende Heeren Staten
Generael der Vereenighde  Nederlanden.

Lunae den 21 Julij 1664.

Is gehoort het rapport vande Heeren van Braeckel, ende andere hare Ho: Mo: Gedeputeerden tot de saecken vande Landen van Over-Maze, achtervolgens der selver Resolutie vanden negenden Junii lestleden, gevisiteert ende geëxamineert hebbende de Missive vande Commissarisen Instructeurs ende Pensionarisen der Stadt Maestricht, geschreven aldaer den lesten der selver Maendt, mitsgaeders seecker Concept van Reglement in forme van een positive Wett, van wegen  beyde de Princen der Stadt Maestricht, te emaneren, raeckende de Regeringhe in ’t stuck vande Politie, Justitie, ende Finantie der selver Stadt: Waer op gedelibereert zijnde, is goet gevonden, ende verstaen, dat de voorsz. Missive, met, ende neffens de Bylaghen, daer toe specterende, gesonden sal werden aende Heeren hare Ho: Mo: Commissarissen Deciseurs, jegenwoordich   zijnde tot Maestricht, met authorisatie ende versoeck, om over ’t voorz. Concept van Reglement te concerteren met de Heeren Commissarissen Deciseurs vande Luycxe zyde, mede aldaer zijnde, ende alles te adjusteren, op approbatie van wederzijts Princen ende Souverainen, daervan, aende selve, t’syner tijdt rapport sal werden gedaen, om by hen, alsdan, tot een Wett, in ’t toecomende, gearresteert te werden. Was geparapheert, I. DE   MERODE. Onder stont, Accordeert met ’t voorsz. Register. Was geteeckent, N. RUYSCH.

Wy Maximiliaen Henrick, byder Gratie Godts, Aerts-Bisschop van Keulen, des Heylighen Roomschen Rycx, door Italien EertsCantselier ende Cheurfurst, Bisschop tot Luyck, ende Hildesheym, Administrateur tot Berghtesgaden, ende Stavelot, Hertoch van Over ende Neder-Beyeren, vanden Over-Palts, van Westphalen, van Engeren, ende Bouillon, Paltsgrave by Rhyn, Lantgrave tot Leuchtembergh, Marckgrave tot Franchimont, Grave van Loon, Horne, ende Loigne, etc. Allen den genen die desen sullen sien oft hooren lesen, Saluyt. Doen te weten, alsoo Wy, by rapport van onse Commissarissen Deciseurs, bevonden hebben, dat binnen onse Stadt Maestricht, van tijt tot tijdt, wel vele goede ende salutaire Reglementen, ten besten vande Policie, Justicie, ende Finantie der selver Stadt; zijn ter neder gestelt, maer dat de executie ende observantie aen vele vande selve manqueert, de welcke nochtans de ziele is van alle goede Wetten. Ende dat de selve Reglementen, sedert den Jaere 1580, menigmael vernieuwt, geamplieert, ende vermeerdert zijnde, tot een groot Volumen sijn geëxcresceert, ende, mits dien, beswaerlyck by de Magistraten der voorsz. Stadt, ende by andere, die sulcx aengaet, connen geincorporeert werden, behalven dat vele, ende onderscheyde veranderingen, daer inne voorgevallen, de naecominghe ende parcticque der selver, seer difficil, ende onseecker maecken; Omme, waer tegens, in ’t toecomende, naer behooren te voorsien, Onse, ende de Heeren Commissarissen Deciseurs van hare Ho: Mo: de Heeren Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, hadden gelast, ende geauthoriseert de respective Commissarissen Instructeurs, Meesters Claude Ernest de la Montaigne, Servaes van Cauwenbergh, Johan Ruse, ende Martin de Quade: ende Pensionarisen der voorsz. Stadt, Meesters Anthoni Vaes, ende Johan Pesters, dat sy alle de voorsz. Recessen, met malcanderen, hadden te resumeren, de materien ende ingredienten der selver, onder distincte Hoofden ende Capittelen, te reducerenn ende de selve op te stellen by forme van een positive Wet, applicabel op den tegenwoordighen tijdt ende constitutie van de Regeringhe onser voorsz. Stadt. SOO IST, dat Wy, doorsien ende geëxamineert hebbende alles, wes by de voorsz. Commissarissen Instructeurs, ende Pensionarisen, in desen, gebesoigneert, geformeert, ende opgestelt is, naedat de opgemelte hare Ho: Mo: de Heeren Staten Generaal der Vereenichde Nederlanden, daervan, deel of kennisse hebben gehadt, het selve in eene vaste ende positieve Wat hebben geconverteert, ordonnerende ende statuerende, dat, van nu voortaen, de naevolgende Poincten ende Articulen, in ’t stuck vande Policie, Justitie, ende Finantie, metten aencleven van dien, binnen de voorsz. Onse Stadt Maestricht, soo by de gemeene Magistraeten, als alle andere Subalterne Regenten, Borgeren ende Inwoonderen, Politycquen, ende Militairen, jeder soo veel hem aengaet, sullen gebruyckt, geobserveert, ende naegecomen worden, want Wy sulcx, ten dienste van de voorsz. Onse Stadt Maestricht, bevonden hebben alsoo te behooren.

De Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, Allen den genen die desen sulen sien, ofte hooren lesen, Saluyt. Doen te weten, Alsoo Wy, by rapport vande Heeren onse Commissarissen Deciseurs, bevonden hebben, dat binnen Onse Stadt Maestricht, van tijdt tot tijdt, wel vele goeden ende salutaire Reglementen, ten besten vande Politie, Justitie, ende Finantie der selver Stadt, zijn ter neder gestelt, maer dat de executie ende observantie aen vele vande selve manqueert de welcke nochtans de ziele is van alle goede Wetten. Ende dat de selve Reglementen, sedert den Jaere 1580, menichmael vernieuwt, geamplieert, ende vermeerdert zijnde, tot een groot Volumen zijn geexcresceert, ende, mits dien, beswaerlyck by de Magistraten der voorsz. Stadt, ende by andere, die sulcx aengaet, connen geincorporeert werden, behalven, dat vele ende onderscheyde veranderingen, daer inne, voorgevallen, de naecominghe, ende practicque der selver seer difficil ende onseecker maecken; Omme, waer tegesn, in ’t toecomende, naer behooren te voorsien, Onse, ende de Heeren Commissarissen Deciseurs van Synee Hoogheyt, den Heere Bisschop ende Prince van Luyck, hadden gelast ende geauthoriseert de respective Commissarissen Instructeurs, Meesters Johan Ruse, Martin de Quade, Claude Ernest de la Montaigne, ende Servaes van Cauwenbergh:  ende Pensionarisen der voorsz. Stadt, Meesters Johan Pesters ende Anthoni Vaes, dat sy alle de voorsz. Recessen, met malcanderen, hadden te resumeren, de materien ende ingredienten der selver, onder distincte Hoofden ende Capittelen, te reduceren, ende de selve op te stellen by forme van een positive Wet, applicabel op den tegenwoordighen tijdt, ende constitutie van de Regeringe onser voorsz. Stadt. SOO IST, dat Wy doorsien, ende geëxamineert hebbende alles, wes by de voornoemde Commissarissen Instructeurs, ende Pensionarisen, in desen, gebesoigneert, geformeert, ende opgestelt is, nae dat opgemelte Sijne Hoogheydt den Heere Bisschop ende Prince van Luyck, daer af deel of kennisse heeft gehadt, het selve in een vaste, ende positive Wet hebben geconverteert, ordonnerende ende statuerende, dat van nu, voortaen, de naevolgende Poincten, ende Articulen, in ’t stuck van Pollitien Justitien ende Finantie, metten aencleven van dien, binnen de voorsz. Onse Stadt Maestricht, soo by de gemeente Magistraten, als andere Subaltern Regenten, Borgeren ende Inwoonderen, Politycquen ende Militairen, yder soo veel hem aengaet, sullen gebruyckt, geobserveert, ende naegecomen worden, want Wy sulcx, ten dienste vande voorsz. Stadt Maestricht, bevonden hebben alsoo te behooren.

I. CAPITTEL.

Vande Stadt Maestricht, ende hare Genadige Heeren ende Princen

1. De Stadt van Maestricht zijnde, van oudts, een Rycx-Stadt, behoort aen Ons, ende de Heeren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden, als representerende de Hertogen van Brabandt, met soodanighe Hoogheyt, Recht, ende Gerechtigheyt, als onse Voorsaeten, met de Hertogen van Brabant, de selve beseten ende geregeert hebben.
2. Ende wort, dit gemeene ende indivise Recht, ende Regeringhe, van oude tyden, herwaerts, binnen deselve Onse Stadt te kennen gegeven, met dese oude maniere van spreken, in die materie gebruyckelyck:
                                     Een Heer,  geen  Heer:
                                   Twee Heeren, een Heer.
                                            In ’t Latijn,
                     Trajectum neutri Domino, sed paret utrique.
3. De voorsz. Stadt sal dienvolgens, voortaen, gelijck voor desen, by Ons ghesamentlyck met de Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, geregeert ende gegouverneert worden als eenen Staet ende Procincie particulier, verscheyden van andere onser beyder Staten ende Provinvien, sonder dat eenige Ordonnantien, Statuyten ofte belastingen, anders als met onderlinghe communicatien ende gemeen advis van Ons, ofte onse Ghecommitteerde aldaer ingevoert sullen werden, oft plaetse hebben. 
4. Tot welcken eynde sullen Wy, van twee tot twee Jaeren, of binnen soodanigen anderen tijdt, als Ons goet duncken sal, deputeren of senden twee Heeren, dewelcke als Commissarissen Deciseursn met ende neffens de Heeren Commissarissen vande Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, gesaementlyck sullen afhandelen, ende termineren alle saecken van Politie ende Finantie, ende afsonderlyck, ofte gesamentlyck de saecken van Justitie, nae de nature ende vereysch vande selve respectivelyck.

1. De Borgers, Poorteren, ende Inwoonderen der voorsz. Stadt, worden gereputeert, ende zijn of Luycksche of Brabantsche Persoonen. 

2. Luycksche Persoonen zijn, ende worden gereputeert, alle soodanige, die binnen de voorsz. Stadt, van Luycksche Moeders geboren zijn, ofte die buyten de selve Stadt, onder onse temporele Jurisdictie als Bisschop ende Prince van Luyck, of van onse tegenwoordige Vasallen, de welcke possideren soodanige Leenen, als voor dato van het Tractaet vanden Jaere 1579, tusschen onsen Voorsaet, als Bisschop ende Prince van Luyck, ende den Prince van Parma den vijf-en-twintichsten Octobris opgerecht, ende by den Heer Coningh van Spagne, den twintichsten Martii 1584, geratificeert, voor hooghgemelte onse Voorsaet zijn gereleveert  geweest, gheboren zijn sonder onderscheyt, of de Moeders Luycx, of Brabandts mogen wesen.

3. Brabandtsche persoonen zijn, ende worden gereputeert, alle soodanige, die binnen de voorsz. Stadt ghebooren zijn, van Brabandtsche Moeders, oft die buyten de selve Stadt, onder andere Rycken of Staten, als onder onse temporele Jurisdictie ende gebiedt, als Prince van Luyck, geboren zijn. 

4. Maer buyten de voorsz. Stadt worden alle  Borgers, in ’t stuck van Officien ende Digniteyten, indifferentelyck aengesien ende erkent als Luycksche, of Brabandtsche Persoonen, nae dat henlieden wel gevalt, of te passe comt. 

5. Ende op dat men preciselyck moge weten de voorsz. qualiteyt ende geboorte der Kinderen, soo sullen, voortaen, de Pastoors, ende Predicanten, respectivelyck, punctueluck ende exactelyck aenteeckenen den naem, ende toenaem, van alle die ghene, die by haer gedoopt worden, ende vande Vader ende Moeder der selver, met byvoeginge, of de Moeder Luycx of Brabandts is, daer af, sy, twee bysondere Registers sullen houden, ende de dubbelen, van Jaer tot Jaer, op de lesten December, overbrengen aende respective Hooge Gerechten, om ter Griffie geseponeert te worden: en sal een yder, des versoeckende, acces hebben tot de voorsz. Registers, soo wel by de Pastoors ende Predicanten, als by de voorschreven Hooghe Gerechten. 

6. Alle Borgers end Inwoonders, van wat nature, ende conditie de selve zijn, soo Politicquen, als Militairen, dewelcke comen te trouwen binnen de voorsz. Stadt, sullen hare namen overbrengen aende respective Hooge Gerechten, ende laten aenteekenen of hare Vrouwe is van Luycksche of Brabandtsche geboorte, sonder dat nochtans, den eenen ende den anderen Prince, ofte hare Hoogh-Schouten sullen verkort wesen, om, in cas van dispuyt over de qualiteyt oft geboorte van ymanden, haer te dienen van andere preuven ende bewysen. 

7. Alle Persoonen, die haer binnen de voorschreve Stadt, metter woon, comen te begeven, zijn gehouden te acquireren het Borgerschap der selver Stadt. 

8. Doch niemant en sal tot Poorter, ofte Borgerrecht worden ontvangen, ofte daer van Attestatie erlangen, dan die ses Maenden buyck-vaste wooninge, binnen de voorsz. Stadt, en sal hebben gehouden. 

9. Noch en sal ymant tot het voorsz. Poorter, of Borgerschap worden geadmitteert, ofte ingelyft, ten zy hy, met wettige Attestatien van het Gerecht, ofte plaets sijner residentie, docere van sijne goede ende eerlycke comportementen: ende dat hy bekent maecke sijn Handt-werck, of andere middelen, daer mede hy, buyten belastinge van andere Borghers ende Inwoonders, can subsisteren. 

10. Gelyck oock alle aencomende Borgers tot hare keure, sich sullen moeten begeven onder eenich Ambacht, ende door de Meesters van het selve Ambacht gepresenteert worden aende Hooch-Schouten, ende Borgemeesteren respective, om, by d’eerste, af te leggen den Eedt van getrouwicheyt, ten aensien van Ons, ende de Heeren Staten Generael: Ende aende Borgemeesteren by Eede te staven, dat sy de gemeene Politie ende Regeringe deser Stadt sullen observeren, nacomen ende gehoorsaemen, volgens het formulier van de Eedt, daer over by de Heeren Commissarissen Deciseurs, van wederzyden, gearresteert, luydenden als volght:
    Ick belove ende sweere onse Genadige Heeren, den Bisschop ende Prince van Luyck, ende de Heeren Staten Generael der Vereenichde Provincien: de Heeren Staten Generael der Vereenichde Provincien, ende den Bisschop ende Prince van Luyck, gehouw ende getrouw te zijn, ende dat ick niet en sal doen, of toelaeten voorgestelt te worden eenige saecken contrarie den dienst, ende onderdanicheyt van beyde onse Princen. Dat ick deser Stadt nut, ende welvarensal helpen vervoorderen, ende alle conspiratie, verraderye, ende Onheyl, die tegens de selve gemachineert soude mogen worden, sal aenbrengen, ende naer mijn vermogen, helpen weeren. Dat ick onse Hoogh-Schoutten, Borgemeesters, Schepenen, ende Raedt sal gehoorsamen, ende my gedragen als een vroom Borger ende Onderdaen toestaet ende behoort te doen. Soo helpe my Godt Almachtich, ende alle sijne Heyligen. 

11. Eenen Borger, die Jaer en dach, met sijne Familie, buyten de voorschreve Stadt gewoont heeft wort gehouden voor Vremt of Forain: 

12. Uytgenomen nochtans de vyf Adelycke buyten-Borgers der voorsz. Stadt, dewelcke, hoe wel daer buyten geseten, ende woonachtich, het Borger Recht, ende Privilegien genieten, soo wanneer sy hun Borgerschap hebben gereleveert, ende zijn dese: De Vry-Heer van Petershem, de Heer van Gronsvelt, de Heer van Nederharen, de Heer van Hoensbroeck, den Heer vanden Bergh, ghenaemt Trips. 

13. De voornoemde vijf Adelycke buyten-Borgers staen oock te Recht, in personalibus, voor den Lagen Gerechte der voorsz. Stadt, ende vermogen eenen Camerlinck te presenteren, om aldaer hunne saecken te verrichten, ende gehouden te werden voor Poorter. 

14. De Kinderen, die geboren zijn van Ouders, die noch geene Borgers en waren, henbben geen recht van Borgerschap, noch van Ambachten.

15. Militaire Persoonen, doende Borgerlycke Neeringe, behooren ter Judicature vanden Politicquen Rechter, in alle saecken, die niet en specteren tot de Militaire plichten.

16. Geene Borgers Kinderen, beneden hare twee-en-twintich Jaeren zijnde, sullen, sonder consent van hare ouders, of Momboirs, sich mogen in Militairen dienst begeven; ende sulcx onderstaen hebbende, sullen, op het reclame vande Ouderen, of Momboirs, ende ’t blyck vande selve minder-jaerigheyt, aenstonts vanden dienst moeten worden ontslagen: Ende sullen de Contracten, ten regarde vande voorsz. Militie, hoedanich die oock genoemt mogen wesen, onder schijn van de selve hunne emancipatie gemaeckt ende opgerecht, ipso facto, nul zijn, ende staen ter cassatie vanden Politicquen Rechter, daer sulcx behoort.

17. Gehouwde Vrouwen staen onder de voochdye van haren Man, noch en mogen contracteren, of den Man obligeren, ten zy dat het zijn Koop-Vrouwen, ende professie doende van waren te coopen, ende te vercoopen, in welcke materie van coop, ende vercoop, sy den Man verobligeren, ende verders niet.

18. Geen Luycksche Persoon en sal vermogen te prorogeren, noch te contesteren voor den Brabandtsche Rechter, ende vice versa, op peene van nulliteyt der proceduyren.

1. De ordinaris Regeringe, ofte Magistrature der Stadt Maestricht, bestaet in twee Hooch-Schoutten, twee Borgemeesters, veerthien Schepenen, acht Geswooren Raden, ende twee Pay-Meesters; daer by komen twee Pensionarisen, ende twee Secretarisen vanden Lagen gerechte, van welckers bysondere functien, ende bedieningen, hier nae, sal gesproken werden: Ende moeten de voornoemde Leden, voor d’eene helfte, zijn van Luyksche geboorte, ende voor d’andere helfte, van Brabandtsche geboorte. 
2. Onse Commissarissen Deciseurs sullen, met die van de Heeren Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, van twee tot twee Jaren, gelyck voor desen, aenstellen, ende veranderen den voornoemden Magistraet; sulcx nochtans, dat ten minsten vier Schepenen, ende  twee Geswoorens, die langhst in bedieninge zijn geweest, vande Luycksche zyden voor de eerste reysen ende die dry andere Schepenen, ende twee Geswoorens, voor de tweede reyse, ende alsoo successivelyck, sullen verandert worden. 
3. De voorsz. veranderinge, ende aenstellinge sal moeten geschieden uyt Persoonen van wettige geboorte, ende uyt de notabelste, ende gequalificeerste Borgers der voorsz. Stadt, niet sittende in openbaer Overspel, noch besmet met woecker, ballinghschap, of diergelycke merckelycke vlecke.
4. Ende en sal niemandt tot de voorsz. Magistrature mogen gevordert, of aengestelt worden, dan die twee Jaren bevorens buyckvast, ende gedomicilieert Borger geweest is. 
5. Gelyck oock niemandt daer toe en sal admissibel wesen, die, om daer toe te geraecken, eenich gelt, giften, ofte gaven sal gegeven, ofte belooft hebben, door hem selven, of door andere, directelyck, of indirectelyck, of die andere importune recommandatien sal hebben ghebruyckt. 
6. De boven-genoemde Raedt, der voorsz. Stadt, sal gehouden wesen te vergaderen alle Maendagen, s’morgens, ten negen uren precysn op het Stadts ofte Raedthuys, om aldaer te tracteren, te delibereren, ende resolveren over alle saecken, specterende tot het meeste nut, ende welvaeren der selver Stadt, ende tot d’ administratie van alle goede Policie, daer af sich niemant, ter voorsz. gesetter ure, en sal mogen onthouden, sonder kennisse, ende voorweten vande Hooch-Schoutetten, of Borgemeesteren, op peene, dat die gene, die, nae de voorsz. ure, sal verschynen, ofte in’t geheel absent blyven, of oock present zijnde, sonder goetvinden vande Borgemeesters, sich uyt den Raedt sal vertrecken, sal verbeuren, d’eerste, een halven, ende andere, eenen heelen Rijcxdaelder, die, sonder eenighe remissie, of dissimulatie sullen betaelt, ende in eene Casse, ten behoeve van ’t gemeen, door de suymige geconsigneert worden, of by de Beurssarisen vande Collegien der respective Justitien, daer van de Defaillanten dependeren, in inslanti betaelt, ende aen hare rechten gedefalqueert worden, ende sullen de Hooch-Schoutten, ende Borgemeesters, de Sleutels hebben vande voorsz. consignatie Casse.
7. Ende op dat de selvetydelycke Vergaderinge gefaciliteert, ende geensints verhindert en werde, soo en sullen, ten selven dage, noch de Hooge, noch Lage Gerechten eenige extraordinaris Vergaderinge mogen leggen des voormiddachs of by haer, of by Commissarissen Instructeurs eenige Processen gelesen, of termynen gehouden mogen worden, anders als voor negen uren. 
8. De voornoemde Magistraet en sal niet mogen delibereren, oft resolveren, als ten bywesen, ten minsten, van twee derde parten der Raedts-Verwanten.
9. De Borgemeesters voorstemmende inde Raedts-Vergaderinge, sullen alle saecken, tot de Magistrature gehoorende, voordraghen, ende ter deliberatie brengen vanden Eersamen  Raedt, oock de stemmen van alle de Leeden op yeders rang distinctelyck hooren, ende colligeren, ende met de pluraliteyt der selver concluderen, ende daer af een Raedts-verdrach doen formeren.
10. Welck Raedts-Verdrach, op dien voet genotuleert zijnde, ter naester Raedts-Vergaderinge sal moeten geresumeert worden, omme cracht te hebben, ende binnen dry dagen, daer nae, ten langhsten, ende geensints voor de resumptie, door den secretaris, nae voorgaende registratie te worden uyt-gegeven.
11. De voorsz. Raedts-Vergaderinge, ende deliberatien sullen gehouden, ende door de respective Raedts-Verwanten bygewoont werden met alle stilligheyt, respect, ende modestie, sonder eenige protesten, expostulatien, of andere exorbitantien voor te wenden, op peene, dat die geene, die sulcx comen te doen, de facto, sullen verbeuren, ende moeten consigneren eenen Rycxdaelder inde voorsz. gemeene Casse, executabel, als vooren.
12. De secrete Deliberatien, ende Resolutien vanden Eersaemen Raedt, en sullen, door niemant, gereveleert, ofte ontdeckt worden, op peene, dat die gene, die binnen s’Jaers bevonden sal werden sulcks gedaen te hebben, inhabil sal wesen tot de voorsz. Magistrature.
13. Den voornoemden Eersamen Raedt sal hebben ende behouden het recht van stellinge der Munten, daer af den cours te hooch, ende tot schade, ofte verderf vande Ingesetenen sal comen te loopen, of vande Nabuyren gedrongen te worden; ende sullen de Hooch-Schoutten tegens de Contraventeurs procederen als naer Rechten.
14. Ende sullen voorts, doch niet sonder interventie, wetenschap, of communicatie vande Hooch-Schoutten, opstellen, ende maecken soodanige Reglementen, Keuren, ende Ordonnantien, als sy, naer voorval, ende vereysch van saecken, ten besten, ende tot meesten rust, ende welvaren vande Stadt, in ’t stuck van Forfaicten, ende Mesusen, Brandt, Voorkoop, ende diergelycke saecken van Politie, sullen vinden te behooren.
15. Gemeyne enquesten genomen zijnde by ’t Hooge, of Lage Gerecht, in saecken, die niet indisputabelyck, ende, uyt haer eygen nature, en zijn Crimineel, of Civyl, sullen, inden Eersamen Raedt, gelesen, ende geëxamineert worden, of het delict in Civyl, of Crimineel: ende ingeval het bevonden wert Crimineel te zijn, sullen de selve enquesten gestelt worden in handen vanden Hooch-Schout des Man des ban: ende soo het Civyl gevonden wert, sal gestelt worden in handen vande Borgemeesters, ende Geswoorens.
16. Ofte wel sal den Eersamen Raedt, in instanti, het civile delict, by amende, of andersints, straffen ende corrigeren, gelyck alle Forfaicnten, mitsgaders Keuren, ende Mesusen aldaer gepunieert worden.
17. Civile delicten worden gehouden, die gene, daer geene hoogheyt in en is gelegen, ende bestaen in transgressien van Magistrale Ordonnantien ende Statuten, vechteryen, lascivie, ende petulantien by dach ende nacht gepleecht, mitsgaders van injurieuse woorden ende diergelycke.
18. De Borgemeesters sullen schuldigh ende gehouden wesen, alle Raedts-verdragen, Keuren, ende Ordonnantien, binnen dry dagen, na de publicatie, tot laste vande Schuldige, ter executie te stellen, sonder eenige remissie, moderatie, dissimulatie, of uytstel, of sullen de Hooch-Offivieren, andersints, geauthoriseert, ende bevoeght zijn sulcx te doen.
19. Alle Brieven, comende vande Princen, ende anderen, addresserende aende voorsz. Magistraet, sullen in volle Vergaderinge gelesen, ende de Resolutien ende Antwoorden, daer op, gearresteert worden, de welcke door de Pensionarisen geëxtendeert zijnde, ten minsten by de Hooch-Schoutten, Borgemeesteren, ende de beyde Eerste Schepenen sullen moete, gelesen ende geadvoueert worden, aleer de Secretarisen de selve sullen mogen teyckenen, ende afsenden.
20. In alle Deliberatien , ende Resolutien, die, directelyck, of indirectelyck, souden mogen raecken yemandt vanden Raedt, nomine Personae vel officii, sal den Geinteresseerde sich hebben uyt den Raedt te ontrecken.
21. Soo wanneer eenige saecken, van grooter gewicht, ende importantie, betreffende den staet der voorsz. Stadt, of den dienst der Princen, souden comen voor te vallen, soo sal den voornoemden Raedt versterckt worden met de Notablen der Stadt, de welcke zijn de vier commisarisen Instructeurs, ende, voorts, alle de gene, die, op andere tijden, geweest sullen zijn in offitie van Schouttet, Borgemeester, Schepen, Geswooren, ofte Pay-meester, met de welcke, ter exclusie van alle andere, sy sullen representeren het geheele Lichaem, ende Gemeynte der voorschreven Stadt, van oudts, genaemt, den Breeden Raedt.
22. Ende sullen de voornoemde Commissarisen Instructeurs, waer af, hier nae, breeder sal gesproken worden, oock particuliere toesicht dragen op de gemeene Policie ende Regeringe deser Stadt, ende, in cas, sy bevinden eenige excessen, oft defecten, den Eersamen Raedt, van tijdt tot tijdt, daer af verwittigen.
23. Mede sullen, van Jaer tot Jaer, aende Heeren Commissarisen Deciseurs geven goede informatie vande gesteltenisse der voorsz. Stadt.
24. Tot welcken eynde, syluyden sullen hebben acces tot alle Raedts-Vergaderingen, ende Raedts-verdrachtboecken, omme, daer uyt, de observantie, ofte dis-opservantie der selver te metieren.
25. Den eersamen Raedt en sal niet vermogen eenige Besendige, ofte Commissie te decerneren, de welcke sonderlingen tijdt, oft costen souden van nooden hebben, hetzy aen beyde Princen, of aen anderen, ten zy met voorgaende kennisse, ende goetvinden vande respective Princen.
26. Ende sullen gehouden wesen hare Commissien, ende Besendingen te restringeren op veerthien dagen, of ten langhsten, op dry weecken, sonder meer als twee Persoonen te committeren, die geen particuliere saecken en sullen vermogen aen te nemen, tot verachteringe van Stadts-saecke, ende in dach-gelden sullen getracteert worden, naer dat sy met, of sonder Dienaer zijn gewoon te reysen, gelyck dus lange geschiet is.
27. Den Eersamen Raedt, of der selver Gecommitteerden, sullen gehouden wesen, in cas de saecke langher train vereyschte, daer toe de permissie vande respective Princen, als vooren, te versoecken, sonder de welcke, aende selve Gecommitteerde, geene dach-gelden en sullen worden goetgedaen, noch in rekeninge geleden.
28. Ende sullen de voorsz. Gecommitteerden, ten langhsten, binnen acht dagen, naer hare wedercomste, pertinent rapport doen, by geschrifte, over alle Poincten, haer, by instructie, aenbevolen op poene, als boven.
29. Den Eersamen Raedt sal hebben te bevorderen, dat alle Persoonen, van wat conditie de selve mogen zijn, de welcke men can, of mach gelooven, dat eenige Papieren, Bescheyden of Documenten in Originali, of by Copie, onder haer hebben, specterende tot de Archieven der voorsz. Stadt, binnen dry Maenden, naer dato deses, de elve overbrengen, ofte sich, bij Eede, expurgeren, dat sy geene, der selver, onder aher, of gedemanueert hebben, noch en weten wie de selve soude mogen hebben.
30. Ende sal een Registern van de voorsz. Archiven, inde respective Griffien geseponeert worden, op dat een yegelyck, des van nooden hebbende, sich, daer af, moge dienen, of, daer van, inspectie hebben.

Aengaende Stadts Fabrycque.

1. De afgegane Borgemeesters, dewelcke inde Magsitrature blyven, of, andersints, de eerste Schepenen vande Luycksche, ende Brabandtsche zyde, sullen zijn Opper-Fabrycquen der voorsz. Stadt; ende en sal den Bouw-meester geenderhande Weercken mogen ondernemen, sonder goetvinden der selver, ende kennisse vande Paymeesters.
2. De voornoemde Opper-Fabrycquen, ende Paymeesters sullen, ten meesten dienste, ende mesnage vande Stadt, overleggen, wat noodich, of onnoodich, dienstich of ondienstich is, ende, daer af, aenden Eersamen Raedt refereren, omme geresolveert, ende gedisponeert te worden naer behooren.
3. Ende sullen goede sorge dragen, dat den Bouwmeester, ende Contrerolleur hare Officien wel waer nemen, ende betrachten, sonder te gedoogen, dat de selve buyten haer goetvinden, ende kennisse, eenige Cedullen van leverantie, ofte Arbeytsloon uytgeven.
4. De voornoemde Bouw-meester ende Contrerolleur sullen, dagelycx, door de Stadt omgaen, ende op ’t stuck vande Poorten, Muyren, Torens, Straten, en andersints, behoorlyck regard nemen.
5. Sullen oock, over alle leverantien, voor af, met kennisse, ende ten besten bywesen van de voorsz. Opper-Fabrycquen, ende Pay-meesters, nauwe ende precyse bedingen maecken, ende alle excessen, inde Arbeyts-loonen, besnyden ende voorcomen.
6. Ende, sulcx gedaen synde, de Cedule van leverantie, ende van Arbeydts-loon hebben te separeren, ende op hare respective Registers, ende Contrerolle te brengen, alvooren de selve te teeckenen, en uyt te geven, om inden Eersamen Raedt gepasseert te worden.
7. Geene Stadts Wercken en sullen mogen begonnen, ofte hervat worden, als met den halven Maent van Meert, ende sullen moeten ophouden, uytterlyck, in ’t eynde vande Maent October: noch en sullen hooger mogen monteren, in’t geheele Jaer, als ter somme van thien duysent guldens, op poene, dat de Opper-Fabrijcquen, ende Bouw-meester daer voor sullen werden aengesien, ende dat het surplus den Pay-meester in sijne reeckeninge sal worden geroyeert, ten ware eenige overkomende stortinge van Muyren, Poorten, of diergelycke nootwendigheden anders vereyschten, in welcken gevalle de Opper-Fabrijcquen ende Pay-meesters, metten Bouw-meester, sullen hebben goede sorge te dragen, dat de bestedinge, of dach-loonen gedaen, ende betaelt worden met de beste mesnage, nae de cortheyt der dagen, ende andersints.
8. Geen Magsitraets-Persoonen en sullen vermoghen part, of deel te hebben inde besteedinge van Stadts-Weercken, of in den vercoop, of incoop van Materialen, op poene van inhabiliteyt.
9. Den eersamen Raedt sal hebben te bevorderen, dat alle ledighe Huys-Plaetsen betimmert worden binnen seeckeren corten tijdt, in hare Vergaderinge, aen d’eene ende d’andere zyde, na bevindinge van Persoonen, ende van hare gelegentheden t’ordonneren, sonder dat den geprefigeerden tijdt sal mogen geluxeert worden.
10. Ende soo wanneer d’een of d’ander in gebreecke sal blyven, soodanige Raedts-Ordonnantie nae te comen, sal het ledige Erve, of Huys-Plaetse ter proclamatie gestelt, ende vercocht worden aen de Meest-biedende, onder conditie, dat de selve, binnen anderen gesetten tijdt, het gecochte Erve, als vooren, sal betimmeren: ende sullen de coop-penningen, aenden eersten Eygenaer, overghetelt worden met de minste costen.
11. Den Bouw-meester sal hebben sorge te dragen, dat de Straten, ofte Plaveysel wel onderhouden, ende, daer het van nooden is, vernieuwt werden op desen voet: dat de Materialen, ten laste vande Stadt, sullen moeten by-gebracht worden, ende dat de weder-zyts Proprietarisen vande Huysen, ende Erven, gehouden worden tot betalinge vande dach-loonen.
12. Sonder dat eenigerhande Persoonen, et zy Geestelike, of Wereltlicke, daer af sullen mogen geëxempteert worden.
13. Wel verstaende nochtans, dat, op ruyme Merckten, ende in breede Straten, sal worden gepractiseert, dat de Eygenaers van Huysen, ende Erven, ter extensie van eene Roede uyt den Drempel van de selve Huysen, de dach-loonen sullen betalen; ende dat de verdere breete, van Stadts-wegen, sal gedragen worden, waer af den Bouw-meester, ende Contrerolleur pertinente notitie sullen houden, dende distincte Cedulen opstellen, tot narichtinge vande Eersamen Raedt, ende van de respective Eygenaers, die, sulcx van nooden zijnde, door de Borgemeesters promptelyck sullen worden geëxecuteert tot betalinge van hare schuldigheyt.

V. CAPITTEL.

Policie van Huysen ende Straten.

1. Alle huyren, of tousten van Huysen deser Stadt, moeten in, ende afgaen den tweeden Dinsdach in April, ende in October, ende de Huysen, Donderdaegs daer aen volgende, wesen ontruymt, op poene van nulliteyt der Huyren of Toust-Cedullen: ende dat den Huyrder, ende Verhuyrder sullen, yeder, vervallen inde Amende van vyftigh guldens, tot behoeve vande Armen.
2. Alle opbouw, ende vernieuwinge van voor, ende achter Gevels, gelyck mede van Sijd, of Brand-gevels, sal, voortaen, geschieden in steene Muyren, sonder eenighe Houte, ofte Leeme Wanden: ende en sullen, voortaen, geene Huysen, Schuyren, Stallen, of andere Gebouwen, hoe groot, of cleyn deselve mogen wese, met Stroy mogen gedeckt worden, op poene, dat de Contraventeurs, de facto, ende sonder eenich vertreck, of dissimulatie, met den afbreeck der Houte ende Leeme Wanden, ende vande Stroyen Daecken sullen gestraft worden, ende, daer-en-boven, arbitralyck geamendeert.
3. Alle uyt-bouw van Huysen moet mede in Steen, ende op eene rechte Linie gedaen worden, daer af de visitatie sal geschieden by de twee Hooch-Schoutten, twee Schepenen uyt yder Collegie, met assumptie vanden Bouw-Meester, Stadts-Timmerman, ende Stadts-Metselaer, des noot zijnde.
4. Ende, in cas van eenigh dispuyt tusschen de Nabuyren, op ’t stuck van royinge, soo sullen de voornoemde Hooch-Schoutten, ende Schepenen, naer ingenomen advys vande voorsz. geassumeerde by oculaire inspectie, de plano, ende sommarie ordonneren.
5. Welcke Ordonnantie hare executie sal hebben, onder suffisante cautie de demoliendo, niet tegenstaende eenich appel ter contrarie, ten ware dat eenige merckelycke redenen nader ondersoeck, ende verdere kennisse van saecken quamen te vereysschen, als wanneer den ordinaris wech van Justitie, voor de Hooge Gerichten, sal werden ingegaen, dewelcke, of de plano, ofte andersints, daer over, sullen judiceren, soo als, naer vereysch van saecken, sullen oordelen te behooren: blyvende de voorsz. Hooch-Schoutten onverkort in hare recognitien, volgens oudt gebruyck.
6. Ende soo wanneer de voorsz. Royinge, ende uytbouw sal komen te gebeuren op Vroenhofschen grondt, binnen de voorsz. Stadt, soo sal den Schout, ende twee Schepenen, vanden Vroenhof, de selve by-woonen, ende daer over, metten aenkleven van dien, mede kennen, ende, de plano, ordonneren, neffens den Hooch-Schout, ende de Schepenen der Stadt, als voorsz.
7. De tegenwoordige Stroye Daken sullen, tot verhoedinge van Brant, sonder langer vertreck, afgebroken, ende verandert worden, op poene van prompte executie, ten laste vande onwillige of gebrekige.
8. De Sijd of Brandt-Gevels moeten geleyt worden half en half, op gemeyne Erve, ende tot gemeyne kosten vande Reyn-genooten, of Nabuyren, ter dickte van twee Bricken, ten minsten, in de Aerde, ende onderhalve Bricke buyten d’Aerde, zijnde aenden willigen Opbouwer gepermitteert de helfte der kosten, tot laste van des Nabuyrs Huys promptelyck te verhalen, of de selve daer op te laeten gichten, ende affecteren.
9. Ten ware des Nabuyrs Huys in tocht wierde beseten, als wanneer d’Erfgenamen, of Proprietarissen, eerst naer doodt der Tochtenaers, tot de helft der voorsz. kosten, sullen gehouden zijn op de voorigen voet, ende sal, interim, den Tochtenaer de interessen, van dien, hebben te betalen.
10. De Scheyds-muyren, die man noemt Luyck-Muyren, tusschen Hoven, Steen-wegen, ofte opene Plaetsen, moeten oock, half en half, op gemeene Erve, ende tot gemeene kosten geleyt worden, ter hoochte van negen voeten, boven d’Aerde, dewelcke, tot laste vande onwillige sullen gevonden worden, soo, ende gelyck van de Brandt-Gevels is geseyt.
11. Des sullen de selve Scheydts-Muyren, op goede fondamenten gemetselt worden, om oock tot hooger timmer, aen d’een of d’andere syde, te kunnen dienen. 
12. Soo wanneer eenen Brandt-Gevel geleyt wort tusschen een Huys, van d’eene zyde, ende eende ledige Plaetse, van d’andere zyde, soo en sal den Eygenaer, ofte Besitter vande ledige Plaetse, niet verder, daer toe, contribueren, als ter hoochte van een Luyck-muyr, of van negen voeten boven de Aerde.
13. Dan als de selve Nabuyr de voorsz. Brant-Gevel hooger sal willen gebruycken, soo sal hy, nae rate van het gebruyck, de helfte der kosten moeten dragen, ende betalen met eenen voet Muyrs boven het dack.
14. Indien Yemant eenen Gangh heeft neffens sijn Nabuyrs Erve, ende dat de selve Gangh niet meer als vier voeten, of daer omtrent, breet en is, sonder meerder, soo en sal hy, in cas van opbouwinge van eenen Muyr, niet meer als de breete van eenen halven Brick behooren te ontbeeren.
15. Maer indien die gene, die de Gangh toekomt, noch eenich Erf daer hadde, ende den Gangh begeert te over-timmeren, soo sal den voorsz. Muyr, half en half, moeten geleyt werden op gemeyne Erve.
16. Die gene die een Mest-kuyl, Poel, of diergelycke vuylicheyt heeft, ende gebruyckt tegens eens anders bebouwde Erve, daer door een Kamer, of Keucken komt schade te lyden, is gehouden deselve vuylicheyt te ruymen, ende synen Nabuyr buyten schade te stellen.
17. Alle Secreten, staende onder een ander Mans Erve, moeten gereynicht werden vande zyde daer die gebruyckt worden, ten ware dat bleecke van servituyt ter contrarie.
18. Die geene die een Secreet maeckt, omtrent sijns Nabuyrs Water-put, of Regen-back, soodanich dat deselve daer door soude beschadight worden, is gehouden ’t selve Secreet te verleggen, of sijnen Nabuyr eenen anderen Put, of Regen-back te leveren, tot sijne commoditeyt.
19. Alle uytstekende Gooten sullen werden wechgenomen, ende sal het Regenwater, met Gooten, langhs de Huijsen ende Muyren worden afgeleyt, tot onder op den gront.
20. Alle Winckeliers, van wat hanteringe die zijn, moeten hare Leufkens, ofte uytstekende Dackjens hebben van gelycke breede, ende soodanige Stoepen, ofte neerslaende Vensters, dat de passage vande Straten daer door niet en werde belemmert, ende dat d’eene, door des anderts uytsteeck, niet en worde geblint.
21. Zeepsieders, Vel-bereyders, Leer-touwers, Huyvetters, Stijfsel-maeckers, sullen in Sijd-straten, ende niet in’t midden vande Stadt, mogen woonen, ende hare Neringe, ofte Hanteringe exerceren.
22. Eene Oly-Moolen moet veertich voeten staen vande Huysen, of andere Luyden Timmer.
23. Koperslagers en sullen, mede, niet in ’t midden van de Stadt, maer in Syd-straten mogen woonen.
24. De Eygenaers van Steen-wegen, of Plaetsen lydende de servituijt van stillicidie, en mogen de selve niet betimmeren, soo verre de droppen vallen,genaemt den Osingdrop.
25. Die ghene die eenich Servituyt heeft, tot laste van sijns Nabuyrs Erve , van Riool, Goote, ofte Waterloop, en vermach, daer door, anders niet te laten loopen als Hemels, ende Put-water, ende geensints stinkende water, dreck, of vuylicheyt. 
26. De prescriptien zijn, inde voorsz. Stadt, gedirigeert tot dertich Jaren, ende de servituten worden geprescribeert, of niet geprescribeert, nae dat die zijn continuel, of discontinuel, als nae Rechten.

Voorts worden alhier gehouden voor geïnsereert:
De Ordonnantien van questien van Huys-huyren, tussche Borgers en Soldaten.
De Veldt-Ordonnantie.
D’Ordonnantie tegens d’infectie vande Lucht.
D’Ordonnantie op ’t stuck vanden Brandt.
D’Ordonnantie op ’t stuck van ’t reynigen der Straten.
D’Ordonnantie op ’t stuck van het merckten van alderhande Waren, ende vande Verkoop, ende diergelycke, dewelcke den Eersamen Raedt, naer gelegentheyt, ende vereysch van saecken, sal veranderen, vermeerderen, ende verminderen, soo als den meesten dienst der Stadt sal komen te vorderen, doch in alle poincten preciselyck ende exactelyck doen observeren, ende naerkomen, sonder eenige traegheyt, ofte dissimulatie, daer inne, te plegen, ofte toe te laten.

VI. CAPITTEL.

Aengaende de Ambachten, ende Gilden.

1. De Meesters, vande respective Ambachten, zijn gehouden, den eersten dach, nae de creatie vande Magistraet, aenden selven te presenteren een dubbelt getal, van goede ende gequalificeerde Luyden, van yder Ambachte, half van Luycksche geboorte, ende half van Brabandtsche geboorte, ende dese vande Gereformeerde Religie, soo doenlijck, om, daer uyt, nieuwe Ambachts-meesteren te kiesen.
2. Dewelcke, als dan, sullen moeten gekosen worden binnen veertien daer aen naestvolgende dagen.
3. De Meesters vande Ambachten sullen, van Jaer tot Jaer, doen behoorlycke, ende pertinente reeckeninge, aende Ouderlingen van den selven Ambachte, van alle hare administratie, sonder dat de selve, voortaen, eenige maeltyden,of andere teeringe, ten laste van de selve Ambachten, of uyt de Ambachts-gelden, sullen mogen aenstellen, op poene, dat de selve geroyeert, ende op de Rendanten, ende hare goederen, sullen verhaelt worden.
4. De voorsz. Reeckeningen, van Jaer tot Jaer by de Ouderlingen opgenomen, ende gesloten zijnde, sullen, van twee tot twee Jaeren, ten dage te prefigeren, aenden Eersamen Raedt werden overgebracht, om in der selver Vergaderinge, of door hare Gecommitteerden te werden oversien, ende gecorrigeert, ofte gelaudeert, ende geapprobeert; naer bevindinghe van saecken: Ende sal den Eersamen Raedt, van het surplus der Emolumenten, ende Ambachts-gelden, disponeren, soo, ende gelyck deselve sullen bevinden te behooren.
5. Ten voorsz. eynde sullen de Ambachts-boecken, ende Statuten, Jaer om Jaer, ende bij beurten, by den Luyckschen, ende Brabandtschen Meester bewaert, ende de voorsz. Ambachts-gelden, ende Emolumenten ontfangen, ende geadministreert worden.
6. De voornoemde Ambachts-Meesteren sullen, alle overkomende disputen ende misverstanden, de Keuren, Statuten ende Gewoonten vanden Ambachten aengaende, in d’ordinaris Maendaegsche Vergaderingeaenden Eersamen Raedt, schriftelyck, representeren, ende met allen bescheydenheyt der selver Resolutie afwachten, ende naerkomen.
7. Ende, by soo verre, de vergaderinge van tijdt, ende andere omstandigheden, eenige nieuwe Keuren, ofte Statuten quamen te vorderen, soo sullen, de selve, met interventie vande Ambachts-meesters, ende Ouderlingen, door den Magistraet werden opgestelt, ende by Ons, ende de Heeren Staten Generael, of Onse, ende des selfs Gecommitteerde, nae voorgaende examinatie, werden gheconfirmeert, blyvende alle interpretatie, vande ghemaeckte Keuren, aende voorsz. Magistraet: ende, in cas van voorder dispuyt, aen Ons, ofte onse voorsz. Gecommitteerden.
8. De Wynkoopers, Wyntappers, ende anderen, die met Wynen handelen, sullen haer punctuelyck reguleren volgens d’Ordonnantie, ende Reglement, op dat stuck, geëmaneert inden Jare 1610, dat, alhier, gehouden wort voor geïnsereert, dewelcke den Eersamen Raedt, naer de tegenwoordige, of toekomende constitutie van saecken, sal mogen veranderen, sulcx, als ten meesten dienste vande Handelinge, ende vande goede Ingesetenen sal convenieren.

VII. CAPITTEL.

Vande Raedts-Persoonen, ende hare bysondere bedieningen: Ende eerste aengaende de Hooch-Schoutten.

1. De respective Hooch-Schoutten sullen hebben den aentast, ofte apprehentie van alle Misdadigers, in Crimine flagranti.
2. Sonder onderscheyt van Luycksche, of Brabandtsche geboorte.
3. Behoudelyck, dat den Deliquant, nae de apprehensie, sal gelaten worden inde macht, ende bedwanck van sijnen Competenten Richter; welcke competentie geëxprimeert wort met dese woorden: Des man des ban.
4. Dan, by soo verre den Misdadiger niet op de daer, of in flagranti en wert geattrapeert, soo sullen de respective Hooch-Schoutten, de Gerechten van Schepenen des man des ban manen, informatien preparatoir doen beleggen, ende, daer op, Decreet van apprehensie verwachten, soo verre den Delinquant Borger zy.
5. Welck Decreet de respective Hooch-Schoutten sullen ter executie stellen.
6. De Hooch-Schoutten sullen de Gerechten van Schepenen respectivelyck manen, soo in Civile, als Criminele saecken, sonder dat de selve Schepenen, buyten soodanige manisse, sullen mogen vergaderen, als op de ordinaris dagen, ofte dan, als de selve, met voorweten vande Hooch-Schoutten, eenigen anderen dach, tot het hooren van Getuygen, of andere Acten judicieel, sullen hebben gestelt.
7. Ende sullen de selver Hooch-Schoutten mogen tegenwoordich zijn in alle Gerechtelycke Vergaderingen, ende alle termynen van Rechten, oock het lesen vande Processen, ende het interloqueren, of decideren der selver, ten principalen mogen bywonen, sonder nochtans eenige deciderende stemme te hebben.
8. Behalven in saecken daer sy, Offitie-wegen, of in haren eygen name Partye zijn, als wanneer sy haer, van het verhooren der Getuygen, in cas van ordinaris thoon, ende van lecture, interlocutie, of decisie der saecken, sullen moeten onthouden.
9. De voornoemde Hooch-Schoutten sullen, aen Schepenen, ende Secretaris, betalen hunne behoorlycke vacatien, in saecken van informatien preparatoir, ende vande Criminele Processen, hier boven genoemt, soo, en gelyck sy van oudts, respectivelyck, hebben gedaen.
10.  De executie van Civile, ende Criminele Vonnissen, by de Hooge Gerechten gegeven, behoort aende Hooch-Schoutten, des man des ban, ende moet geschieden sonder eenige moderatie, dissimulatie, ofte vertreck.
11. De Hooch-Schoutten verleenen, indifferentelyck, door de respective Roey-Boden, alle Arresten binnen de voorsz. Stadt, op vremde Persoonen, ende Goederen, daer af den Auditeur des Guarnisoens sich sal hebben te onthouden: maer en vermogen de selve niet te ontslaen sonder voorgaende Decreet van Schepenen des man des ban, ofte consent van Partyen arrestanten. 
12. Ende by absentie van de Roey-Boden, de saecke sulcx, vereyschende, sal oock een Schepen vermogen arrest te interponeren, gelyck mede de respective Hellebardiers, mits, daer toe, ad singulos actus, geauthoriseert werdende door de Hooch-Schoutten.
13. Welcke Arresten gedaen werden ter keure, ende pericule des Arrestants, of by gyselinge, of met het opleggen vande Roede, blyvende den Gearresteerde binnen de Stadt in liberteyt.
14. De Hooch-Schoutten, of hunne Stadthouders, ontfangen den Eedt, Geloften, ende Stipulatien die voor de Hooge Gerechten geschieden.
15. De Goederen, ende Penningen, die met, of sonder Decreet, onder de Hooge Gerechten worden gesequestreert, ofte geconsigneert, worden vertrout aende Hooch-Schoutten, die, voor consignatie gelt, genieten den sestighsten Penninck, eens. 
16. De Hooch-Schoutten sullen met malkanderen voor den dienst van beyde de Princen, corresponderen, ende in vriendschap leven, ende, op dat deselve hare offitien, ende exploicten, met meerder respect, ende nadruck, mogen uytvoeren, sullen, yeder van hun, gedient worden met twee Hellebardiers, ende gehouden zijn, elckanderen, met de selve, in voorvallende exploicten te assisteren: daer toe, oock, de Borgemeesters, des noodich, ende versocht zijnde, hare Boden sullen voegen.
17. De respective Hooch-Schoutten, ende Gerechten, sullen, yeder, gedient worden van twee Roey-Boden, dewelcke, by versterf, of andersints, hunne Commissien sullen nemen van de selve Hooch-Schoutten, in conformité vanden twaelfden Articul van ’t Reglement vanden Jare 1580.

VIII. CAPITTEL.

Vande Borgher-Meesters.

1. De Borgemeesters voorstemmende inde Raedts-Vergaderinge, proponeren, colligeren de Stemmen, ende concluderen, gelyck hier vooren is geseyt.
2. Dan en vermogen geene Propositie te doen, dewelcke repugneert aen dese Ordonnantie, ende Recessen, op poene van inhabiliteyt.
3. Oock hebben de Borgemeesters de manisse, ende eerste stemme by de Geswoorens, ende vande audientie sommair, colligeren de vota, ende concluderen in alle saecken, soo interlocutoire, als ten definitiven.
4. Noch en vermogen de Geswoorens, sonder hare manisse, buyten de ordinaris Recht daegen te vergaderen, ten zy dat, met hare kennisse, ende goet vinden, eenigen dach daer toe gestelt is.
5.  Ende  zijn gehouden ter executie te stellen, ofte te doen stellen, alle Raedts-Vergaderingen, Keuren, ende Ordonnantien, sonder eenige gratie, moderatie, remissie, dissimulatie, ofte dilay.
6. Ende tot voorderingh, ende beneficie van Stadsmiddelen, soo sullen de Borgemeesters de Vonnissen vande Pachters ter executie stellen, ten langhsten, binnen veerthien daghen, nae de pronuntiatie, ofte, andersints, het Gewijsdom self voldoen.
7. De Borgemeesters hebben, in flagranti Crimine, oock den aentast van Delinquaten, ende Crimineele Persoonen, mits deselve overleverende aen den Hooch-Schout des man des ban, ende moeten van hare Rechten betaelt worden, tot laste vanden Gevangen.
8. De Borgemeesters hebben het recht, om te verleenen alle Verbotten, aen Borgers, over Borgerlycke Penningen, ende Meubelen, om deselve niet te laten volgen, of uyt te keeren aende Eygenaers, ten zy dat het Recht daer toe consentere, of dat Partye, tot wiens versoeck het Verbot is geschiet, voldoeninge hebbe ontfangen.
9. Alle Eeden,Geloften, ende Stipulatie, deweelcke in ’t Lage Gerechte geschieden, worden gestaeft, ende afgenomen by Borgemeesters, onder de Rechten daertoe staende.
10. De Goederen, ende Penningen, die onder ’t Lage Gerechte werden gesequestreert, ende geconsigneert, worden vertrouwt aende Borgemeesteren, onder het genot vanden sestichsten Penningh, vande geconsigneerde gelden, eens. 
11. De Borgemeesters moeten insonderheyt mede tot haer devoir houden alle Keur-meesters, Yck-meesters, Roey-meesters, ende alle andere die eenige subalterne opsicht hebben over die deelen vande Policie.
12. Ende sullen particuliere sorge dragen, dat den Merckt van Rogge, ende Terwe, alle Saterdagen, wel, ende oprechtelyck werde aengebracht, ende het Broot, tot soulagement vande gemeyne Ingesetenen, op sijn waerde berekent ende gestelt.
13. Sullen oock besorghen, dat alle Maenden het Broot, inde Backers huijsen, behoorlyck werde gevisiteert, gewaeght, ende, naer bevindinge, tegens de Contraventeurs van Stadts Ordonnantien, promptelyck, naer exigentie van saecken, geprocedeert.
14. Soo wanneer eenen Borger twee, of drymael, op ordre van een Borgemeester, door eenen Bode geroepen zijnde, om in Persoon te verschijnen, niet en compareert, soo mach den selven by gyselinge, of met eene pecunaire Amende gestraft werden, ende wort genoemt de poene van ongehoorsaemheyt.
15. Yeder Borgermeester heeft vier Dienaers, ofte Boden, daer mede sy elckanderen, in occurentien, daer het van nooden is, gehouden zijn te assisteren.

IX. CAPITTEL.

Vande Schepenen der Hooge Gerechten.

1. De Schepenen, waer af seven zijn Luycksche geboorne, ende seven Brabandtsche geboorne, gequalificeert, ende aengestelt, gelyck, hier vooren, onder het derde Capittel is geordonneert, sullen alle weecken, met de respective Hooch-Schoutten, vergaderen in hare ordinaris Gerichts-plaetse, te weten: onse Luycksche Schepenen des Woensdaeghs, ende de Brabantsche Schepenen des Vrydaeghs, tydelyck, voormiddach, sonder dat d’een, of dander, der selver Schepenen, sich sal vermogen te absenteren buyten de Stadt, ofte te ontrecken aende voorsz. Vergaderinge, buyten kennisse, ende goet-vinden vanden Hooch-Schout, op poene van een quart Rijcxdaelders in Civile saecken, ende van dry guldens, Brabandts, in Criminele saecken: Sullende den Hooch-Schout, op poene van onse indignatie, hebben te besorgen, dat, t’allen tyde, het meerder getal der selver Schepenen, binnen de Stadt, ende aen de handt zy, om, in voorvallende saecken, de heylsame Justitie te doen voortganck gewinnen.
2. De voorschreve ordinaris Gerichts-dagen sullen niet moghen gediffereert, ofte gecontinueert worden.
3. Ende soo wanneer eenige Criminele saecken, of saecken van Arrest, ende diergelycke, eenige extraordinaris Vergaderinge sullen vereyschen, soo sullen de Schepenen, des gemaent zijnde vande respective Hooch-Schoutten, ofte de Stadt-Houders, gehouden wesen te vergaderen op alle extraordinaris dagen, behoudelyck des Maendachts, voormiddach, nae negen uren, welcken tijdt voor de Raedts-Vergaderinge gereserveert is.
4. De Schepenen sulllen kennisse hebben van alle Reële saecken, van Gronden, van Erven, Rechten van Successien, soo Testamentaire, als ab intestato, van Tractaten van Houwelyck, constitutie van Chinsen, of Renten, Luykingen, Royingen, servituyten van saekcen van Arrst, ende van alle andere saecken, begrepen inde stichtinge vanden Jare 1560n die, wy willen, dat preciselyck sal achtervolcht worden; soo nochtans, dat, by soo verre eenige interpretatie, op ’t stuck vande Judicature, tusschen den Hooch-Schout, ende Schepenen, ter eenre, ende de Borgemeesteren, ende Geswoorens, ter andere zyde, gerequireert wort, Wy, deselve, aen Ons henbben gereserveert, sonder dat Wy begeren, dat de voornoemde twee Gerechten eenige Protestatien, Contestatien, of conflicten sullen voorwenden, of voortsetten, sulcx wel expresselyck verbiedende, midts desen.
5. Alle Delicten, Misbruycken, ende Criminele saecken behooren, mede, ter kennisse, ende Judicature vande Schepenen, uytgenomen het Crimen laesae Majestatis Divinae, et Humanae, zijnde saecken van Oproer, Rebellie, ende Wederspannigheyt, ende diergelycke, daer af de kennisse, ende Judicature verblyft by de Genadige Heeren, ende Princen, of by hare Commisarisen Deciseurs.
6. In geene Criminele processen en sal mogen ghevonnist worden by interlocutie, of ten diffinitiven, met minder getal als van vyf Schepenen. 
7. In saecken van Civile Justitie, ofte van Politie, en sal niet mogen werden gedisponeert by interlocutie, als ter presentie, ende overstaen van vier Schepenen, in cas van Interlocutie ende van vyf Schepenen, ten Diffintiven.
8. Schepenen, dewelcke Advocaten zijn, sullen, in ’t aenkomen van haer officie, verklaren, ende laten aenteyckenen, in wat saecken, voor het Gerecht ventilerende, sy dienen, of geadviseert  hebben, omme haer, inde loopende termynen, in het Decreteren op incidenten, ende in het Vonnissen, daer van t’onthouden: Ende en sullen, oock, soodanige Saecken niet vermogen te recommanderen aen hare Confratres, of deselve, daer van, te imbuëren, gelyck sy, oock, voor den Gerechte, geduyrende jare functie, niet en sullen mogen aennemen, ofte bedienen eenige saecken, of door eenich ander Advocaet doen bedienen, directelyck of indirectelyck, alles op peene van suspensie van hun Officie, ende van inhabiliteyt voor ’t toekomende. 
9. In Saecken, daer Schepenen, op ’t versoeck van Partye, of uyt eygen beweginge, sullen begeren Advys van rechts-Geleerde, sullen haer dienen vanden Pensionaris, of Pensionarisen, mondelingh, ende schriftelyck, soo als het Gerecht sal oordelen te behooren.
10. Geene Vroenhoffsche Schepenen en sullen, tot suppletie van het getal, hier boven uytgedruckt, mogen geassumeert worden, noch vice versa.
11. Alle Commissariale besoignes, van Schepenen, sullen op het Stadt-Huys gehouden worden, sonder eenige verteeringen tot laste van Partyen.
12. Schepenen sullen gehouden wesen alle Arme ende onvermogene Persoonen, gratis te expedieren, ende, voor anderen, met korte termynen, te prefereren, soo veel doenlick.
13. Alle Gichten, Goeyenissen, ofte Transporten, die binnen dese Stadt, of haren byvangh worden gedaen, niet Vroenhofs zijnde; misgaders alle affectatien, ende verbintenissen van Huysen, ende Erven, bekentenissen van Servituyten, ende extinctien van dien, constitutien van Renten, ende afquitingen der selver, Verpandingen, ende diergelycke reële Gerichts-wercken, moeten, om effect te hebben van Realiteyt, geschieden ten overstaen van twee Schepenen, den eenen Luyckschen, ende den anderen Brabantschen, of voor meerder getal, indien het Partyen gelieft, behoudelyck dat den nomber egael zij, hinc inde, dewelcke deselve moeten onderteeckenen, ende aen den Secretaris, van ’t een, of t’ander Gerecht, overreycken, om binnen dry dagen, nae die overreyckinge, ende, uytterlyck, binnen ses dagen, nae de teyckeninge, ten Registre gebracht te worden: op poene, dat de lydende Partye haer interest, tegens de respective Secretarisen, sal mogen verhalen.
14. Maer, by soo verre, Huys, of Erve; die verkocht, verset, ofte beswaert worden, binnen de voorsz. Stadt, op, onderscheyde, ende onverdeelde Stadts, ende Vroenhoffsche gront gelegen, ende gesitueert zijn, soo sullen alle Transporten,Gichten, Goedingen, Realisatien, ende andere belastingen daer af, ende over geschieden, ende gepasseert worden voor de Schepenen vande Stadts, ende Vroenhoffsche Gerechten, om op d’eene, en d’ander Griffie geregistreert te worden, op poene,als boven, tegen de gebreeckige Secretarisen: Ende dat den dach, van het Beschut, niet eerder en sal beginnen te loopen, als nae dat de voorsz. Registratie, op d’eene, ende d’andere Griffie vande Stadt, ende vanden Vroenhof sal wesen gedaen: Des sullen de Contrahenten de Rechten, niet hooger als ordinaris, betalen, daer af de verdeelinge sal geschieden in dry egale gedeelten ten behoeve vande Presenten der voorsz. Collegien.
15. Soo wanneer eenige saecken voorvallen, betreffende meerder getal van Persoonen, daer af d’eene Luycx, ende d’andere Brabandts is, die, uyt hare nature, moeten gedisputeert worden voor het Hooge Gerecht, soo sal, sulcs, geschieden coram utroque Collegio, gelyck, van oudts, gebruyckelick is: 
16. Sonder dat nochtans meer als eenen, ende den geprevenieerden Secretaris, daer inne, sal worden gebruyckt.

X. CAPITTEL.

Vande Momboirschap, ofte Vooghdye.

1. De Schepenen zijn Opper-Momboirs over de onbejaarde Kinders der voorsz. Stadt, zijnde Weesen, onder de vyf-en-twintich Jaren, dewelcke Vader, ofte Moeder verlooren hebben, ende over meerder-jarige Sotten, ende simpele Persoonen, ende moeten alle Aengeboorne, ende Testamentaire Momboirs, ende Voochden approberen, ende inden Eedt stellen, dewelcke, tot dien eynde, binnen dry weecken, nae ’t afsterven, ende nae ’t openen van ’t Testament, ende d’aenneminge respective daer op gevolght, haer moeten bekent maecken, op poene van ses Gout-guldens te verbeuren.
2. Ende soo wanneer de Weesen, of andere Persoonen, niet en zijn versien vande voorsz. Aengeboorne, of Testamentaire Momboirs, soo sullen de Schepenen, daer toe, committeren twee, of dry vande naeste Vrienden, indien deselve bequaem zijn, of, andersints, eerlycke, ende suffisante Borgers, dewelcke gehouden sullen zijn het Momboirschap, ende Vooghdye aen te nemen, ende in cas van weygeringe, daer toe reëlyck, ende metter daet kunnen bedwongen worden: ten ware eenige merckelycke redenen, by haer, te allegeren, ende by den Schepenstoel, voor soodanige te keuren, hun, daer af, quamen te dispenderen.
3. De voornoemde gecommitteerde, of geconstitueerde Momboirs sullen gehouden wesen suffisante Borgen te stellen, voor goede administratie.
4. Alle soo Aengeboorne, Testamentaire, als geconstitueerde Momboirs, sullen, binnen dry weecken, nae dat sy de Momboirdye aenveert hebben, gehouden wesen te maecken Inventaris van alle Goederen, soo Meubele, als Immeubele, dewelcke inden Sterf-huyse bevonden worden.
5. Ende sullen, de geconstitueerde Momboirs, gehouden wesen, van hare administratie, yder Jaer, aende Schepenen over te brengen pertinente Reeckeninge, met aenwysinge vande Gelden, ende Revenuës, omme, met kennisse, ende goet-vinden der selver Schepenen, tot meeste seeckerheyt, ende voordeel der Pupillen, of anderen, bekeert, ende uytgeset te werden.
6. Geene vaste Goederen der Pupillen, of anderen en sullen mogen verkocht, ofte beswaert worden, als door de voorsz. Momboirs, met kennisse ende goet-vinden vande Schepenen.
7. Dewelcke, vande redenen haer moverende, door haren Secretaris, sullen doen notitie houden, om, in tijden, ende wylen, aende Pupillen, meerder-jarigh geworden zijnde, ende aen anderen, onder Voogdye staende, soo wanneer sy daer af ontslagen worden, te kunnen dienen tot hare narichtinge.
8. Ende, sulcx, voorgegaen zijnde, sullen deselve, by publycque Proclamatien, aende hooghsten Bieder, by ’t uytgaen der brandend Kaerse, worden verkocht, op poene van nulliteyt, ingevalle anders quame te ghebeuren.
9. De Gelden, vande voorsz. Goederen procederende, sullen, met kennisse, ende goet-vinden van het Schepen Gericht, aengelecht worden, ten meesten nut vande Pupillen, ende anderen.
10. Indien de Aengeboorne, ende Testamentaire Momboirs haer niet, naer behooren, en quyten inde administratie vande Goederen, ende inde opvoedinge vande Persoonen, haer aenbevolen, sullen de Schepenen, als Opper-Vooghden, daer inne versien, naer gelegentheyt van saecken.

XI. CAPITTEL.

Vande Geswooren Raden.

1. De Geswooren Raden, acht in ’t getal, waer van vier zijn Luycx geboorne, ende vier Brabants geboorne, gequalificeert, ende aengestelt, gelyck, hier voren, onder het derde Capittel is geordonneert, sullen alle Dinsdagen, tydelyck, voor middach, met de Borgemeesters, in hare Kamer, op den Stadthuyse, vergaderen, om Justitie te administreren, sonder dat den selven dach sal mogen uytgestelt werden.
2. De selve Geswoorens sullen, met, neffens, ende ten overstaen vande Borgemeesters, kennisse, ende judicature hebben van alle Personele Cicile saecken, procederende van Koopmanschappen, ende Verkoopingen, Verhuyringen, ende diergelycke conventie, ende Contracten van Partyen, van bekende verloopen van Renten, van Injurien, civilyck geintenteert, van Meuble, ende gereede Penningen, ende generalyck van soodanige saecken, die by die stichtinge vanden Jare 1560, ende het gevolghde gebruyck aende Lagen Gerechte zijn toegevoeght; soo nochtans, dat, by soo verre eenige interpretatie, op ’t stuck vande judicature, tusschen de Borgemeesters, ende Geswoorens, ter eenre, ende de Hooch-Schoutten, ende Schepenen, ter andere zyde, gerequireert worde, Wy, de selve, aen Ons hebben gereserveert, sonder dat Wy begeren dat, de voorsz. twee Gerechten, eenige Protestatien, Contesten, ofte Conflicten sullen voorwenden, ofte voortsetten, sulcx, wel expresselyck, verbiedende, mits desen.
3. Ende, op dat den cours van Justitie niet verhindert en werde, soo en sal niemandt vande Geswoorens sich, ten voorsz. dage, mogen absenteren, sonder kennisse, ende goet-vinden vande respective Borgemeesters, op poene van een quart Rijcxdaelder, die, op poene van Onse indignatie, sullen sorgen, dat het meerder getal der Geswooren, altijdt aende handt zy.
4. In geene saecken sal mogen geinterloqueert, of  ten principalen gesententieert worden, als ten overstaen van dry Geswoorens, van yder zyde.
5. Alle saecken, beneden hondert guldens, eens, sullen, ten dage, by Borgemeesters te prefigeren, mondelingh, tusschen Partyen, worden gededuceert, ende sommarie, ende de plano, afgedaen.
6. Oock sullen alle andere saecken, by Borgemeesters, ende Geswoorens gewesen, hare executie hebben, onder cautie, soo dat eygentlick, daer af, geen appel, maer simpele reformatie komt te vallen. 
7. Dan, in saecken beneden de hondert guldens, sal den Reformant, komende te succomberen, noch, daer-en-boven, furneren ses Goudt-guldens, promptelyck executabel, ten behoeve van de Stadt.
8. Alle questien van injurien, civiliter geïntenteert, sullen, mede, summarie, ende de plano werdena fgedaen: dan de geene die sich gegraveert vindt, sal mogen appelleren aende Heeren Commissarisen Deciseurs. 
9. Geswooren Raden, die Advocaten zijn, sullen, in ’t aenkomen van hare Officie, verclaren, ende laten aenteeckenen, in wat saecken, voor het Gerecht ventilerende, sy gedient, ofte geadviseert hebben, omme haer, inde loopende termynen, in het decreteren op incidenten, ende in het Vonnissen, daer van te onthouden: ende en sullen oock, soodanige saecken, niet vermogen te recommanderen aen haere Confratres, of deselve, daer af te ombuëren, gelyck sy oock, voor den selven gerechte, geduyrende hare functie, geene saecken, noch Processen en sullen vermogen aen te nemen, te bedienen, of door eenigh ander Advocaet te doen bedienen, directelyck, noch indirectelyck, alles op poene van suspensie van hun Offitie, ende van inhabiliteyt, voor het toekomende. 
10. In Saecken, daer Borgemeesters, ende Geswoorens, op ’t versoeck van Partyen, of uyt eygen beweginge, sullen begeren advys van Rechts-geleerden, sullen haer dienen vanden Pensionaris,ofte Pensionarisen, soo mondelingh, als schriftelyck, nae dat het Gerecht sal oordeelen te behooren.
11. Alle Commissariale besoignes, van Borgemeesters, ende Geswoorens, sullen op het Stadt-huys gehouden worden, sonder eenige verteeringe tot laste van Partyen. 
12. Borgemeesteren, ende Geswoorens, sullen gehouden wesen, alle Arme, ende onvermogene Persoonen, gratis te expedieren, ende de termynen soo veel te bekorten, als ’t doenlyck wesen sal.
13. Alle Verkoopingen, die inde Taeffel van Leeninge voorvallen, gheschieden, ten overstaen van Ghecommitterde uyt de Geswooren Raden. 
14. Nae de renovatie vande Magistraet, soo committeren Borgemeesters, ende Geswoorens, uyt den haren, twee Mes-keur-meesters, ende twee Forfaict-meesters.
15. Het Officie van Mes-keur-meesters bestaet in ’t ondersoecken, ende beleggen van informatien, ten bywesen van een der twee Secretarisen, tot last vande geene, die, tegens malkanderen, Wapenen, ofte Geweer gebruyckt, of daer mede gequetst hebben, soo nochtane dat, daer inne, geene hoogheyt en is gelegen, bestaende in punitie van Lijf, of Lidt, of andere correctie, den Hoogen Gerechte toestaende: ende vervallen, de Schuldige, in twaelf Hoorens guldens, ende, daer en boven, voor pyne, smart, ende Meester-loon, naer arbtragie vanden Rechter.
16. Het Officie van Forfaict-meesters bestaet in ’t ondersoeck ende beleggen van informatien, tot laste vande geene die met vuyle, injurieuse, ende smadige woorden yemant hebben bejegent, die met sweeren ende vloecken, den name Godts misbruycken, die malkanderen met vuysten slaen, met voeten stooten, ende diergelycke, ofte die, versien zijnde van eenigen Stock, of ander Geweer, een ander uyt den Huijse dagen, sonder het selve Geweer te gebruycken.
17. De voornoemde Mes-keur-meesters, ende Forfait-meesters, en vermogen met geene Partyen te composeren, noch te accorderen, directelyck, noch indirectelyck, op poene van suspensie, ende inhabiliteyt, maer zijn gehouden hare informatien, wel, ende oprechtelyck beleydt, ende genomen zijnde, te brengen inden Eersamen Raedt, om, aldaer, gelesen, ende gedisponeert te worden, als nae behooren.

XII. CAPITTEL.

Vande Pay-Meesters.

1. De Pay-Meesters, twee in ’t getal, waer af den eenen is Luyckx, ende dan anderen Brabants geboorne, gequalificeert, ende aengestelt, ghelyck, hier vooren, onder het derde Capittel is geordonneert, ende gestatueert, sullen ontfangen, administreren, ende verantwoorden de Stadts Middelen, ende Finantien, gelyck, hier onder, sal werden geseyt, ende dat, by beurten, ende Jaer om Jaer, daer af, den eenen wort ghenaemt betaelende Pay-meester, ende dan anderen vidimerende , of leerende Pay-meester.
2. De Pay-Meesters zijn gehouden te stellen goede ende suffisante Borge, voor hare administratie, tot contentement vanden Eersamen Raedt, al eer sy tot eenigen ontfangh geadmitteert worden.
3. De Pay-Meesters, soodanige Borge gestelt hebbende, sullen ontfangen de Stadts Middelen, bestaende in vier vyfde deelen van het provenu vande Mout, en Koren-wage.
   De Wyn-Accys.
   De Kool-Accijs.
   ’s Landts subsidie tot den Brandt vande Corps de Guardes.
   De Vet-waegh.
   Het klein Licent.
   De Boeten, ende Amenden, dewelcke aende Stadt worden toegewesen.
   De middelen vande Brugge, ende eenige kleynigheden, nader in Stadts Reeckeningen uytgedruckt.
4. Welcken ontfangh de Pay-meesters sullen hebben te doen, ende te onthouden, soo, ende gelyck by de respective Pachts-conditien, of andere Ordonnantien sal worden gestatueert: sonder dat nochtans, de voorsz. Stadts Middelen  by eenige Magistrale Ordonnantien, buyten des Pay-meesters Comptoir, sullen worden gediverteert, ofte geadsigneert. 
5. De betalende Pay-meester sal gehouden wesen te verantwoorden het gantsche, ende geheele Provenu van alle de Verpachtingen, soo als deselve, aenden lesten Bieder, by ’t uytgaen vande brandende
6. Tot welcken eynde hy sal vermogen, de respective Pachters, te obligeren tot soodanige Borch-tochte, als hy, tot sijne securiteyt, sal bevinden te behooren.
7. De Pay-meesters sullen, met, ende neffens d’Opper-Fabrycquen, ende Bouw-meester, betrachten het gemeene beste, omtrent alle Stadts bestedingen, ende leverantien, soo, ende gelyck, hier vooren, onder het Capittel vande Stadts Fabrycque, breeder is gesproocken.
8. Ende sal, den vidimerende, of leerende Pay-meester, alle Cedulen van leverantie, ende andere, hoedanich die mogen zijn, met kennisse van saecken, moeten begrooten, ende teyckenen, al eer, deselve, aen den Eersamen Raedt sullen zijn gebracht, ende, aldaer, sullen mogen gepasseert worden, sonder dat den betalende Pay-meester, buyten de voorschreven vidimerende, eenige betalinge sal vermogen te doen, op poene van royeringe, ten ware dat den Eersamen Raedt, uyt den hoofde vande absentie des Vidimateurs, anders goet vonde: van welcke officien, ende bedieningen, hier nae, breeder sal gesproocken werden, onder het Capittel vande Stadts Financien.

Aenden Rechter à quo voor ’t overbrengen van een saecke, in cas d’Appel, ................... 4-10
Voor ’t nederleggen van Acte van Appellatie, ende versoeck van Beschrijf-brieven, ..... 2-12 ½
Den Bode, .............................................................................................................................  0-10
Voor het nederleggen vande Beschryfbrieven, ende te doene verclaringe, .....................  2-0
Den Bode, .............................................................................................................................  0-10
Aenden Secretaris voor het depecheren der Brieven, .......................................................  2-0
Aende Commissarisen Instructeurs, voor hare Zegels, yder eenen gulden,.....................  1-0
Aen de Gerichts-Bode , om de Brieven t’exploicteren,  ....................................................  1-10
Aende Commissarissen Instructeurs, voor het ontfangen des Proces ter rolle
van Instructie, .....................................................................................................................   6-0
Van alle substantiele termynen, daer Schrifturen worden geexhibeert, betaelt de Partye exhiberende, aen Rechten, voor Commissarisen, ende Secretaris, ...............................................................  3-4 ½
Aenden Bode, ......................................................................................................................  0-10
Partye gedaeghde altercerende op soodanige termynen, betaelt aende Commissarisen, 
ende Secretaris, ..................................................................................................................  1-16
Aenden Bode, .....................................................................................................................   0-6
Van een Vonnis interlocutoir wordt betaelt, by yder Partye, ...........................................  6-0
In materie van thoon, wort betaelt, voor exhibitie, van yder Stuck, of Act, ....................  0-5
Voor ’t verhooren van elck Getuyge, ...............................................................................   0-18
Voor de Vergaderinge, ende comparitie vande Commissarisen, ende Secretaris, ........   6-0

XXIX. CAPITTEL. 

In materie van Executie, de Commissarisen Instructeurs, daer toe, by de Heeren Commissarisen Deciseurs geauthoriseert zijnde.

Wort voor d’Executorialen betaelt aenden Secretaris, ................................................... 2-0
Aende Commissarisen Instructeurs, voor hare Zegels,................................................... 2-0
In materie van taxaet van Kosten.
Recht van taxaet wort betaelt den vyfthienden Penningh.
Vergaderinge, ..................................................................................................................  6-0
Copia taxati, ....................................................................................................................  1-16

XXX. CAPITTEL.

Rechten in materie van Appellatie vande elf Bancken, ende het Capittel van S. Servaes kercke, op de Rolle vande Commissarisen Instructeurs.

Voor ’t nederleggen van Act van Appellatie, ende versoeck van Beschryf-Brieven,      2-15 ½
Den Bode, ..........................................................................................................................  0-10
Voor ’t nederleggen vande Beschryf-Brieven ende verklaringe te doen, ......................  2-15 ½
Den Bode, ..........................................................................................................................   0-10
Aenden Secretaris van ’t Capittel, of wel die van de elf Bancken, voor het furneren der Acten,
ende overbrengen des Proces, ..........................................................................................  4-10
Aenden Secretaris, voor het depescheren der Brieven, ..................................................  2-0
Aende Commissarisen Instructeurs, voor hare Zegels, ...................................................  2-0
Aen den Gerichts-Bode, om de Brieven te exploicteren, ................................................  1-10
Aen den Secretaris, voor de Copie vande Beschryf-brieven, .........................................  1-0
Aende Commiss.Instructeurs, voor het ontfangen des Proces, ter Rolle van Instructie, 6-0

XXXI. CAPITTEL.

Vande Stadts Finantien.

1. Den Eersamen Raedt, in ’t gemeen, ende een yder van haerluyden, in ’t besonder, die sulcs aenbevolen is, sullen met alle neerstigheyt, sorghvuldigheyt, ende getrouwigheyt conserveren, beneficieren, ende administreren, ende door de Subalterne Rentmeesters, Officianten, ende Bedienden, doen conserveren, beneficieren, ende administreren alle oude, ende nieuwe Stadts Middelen, ende opkomsten, ende aenkleven van dien, mitsgaders alle de Goederen, Inkomsten, ende Revenues vande Godts-huysen, genaemt de groote Taeffel vanden Heyligen Geest, het Wees-huys, de Leproosen, de Bellick, of twaelf Apostelen, Sint Marten tot Wyck, Snte Catharina, ende Sint Nicolai.
2. De Stadts-Middelen, die, hier vooren, onder het Capittel van Politie zijn uytgedruckt, sullen, van Jaer tot Jaer, yder op haren tydt, verpacht worden, soo ende gelyck dus langh gebruyckelyck is geweest. 
3. De conditien vande Verpachtingen, alreede gemaeckt, of noch te maecken, sullen, van Jaer tot Jaer, door de Hooch-Schoutten, Borgemeesters, Paymeesters, ende Pensionarisen, tydelyck geresumeert, geëxamineert, ende met de noodige veranderingen, naer de constitutien van tyden, ende bevindinge van saecken, aenden Eersamen Raedt worden voorgebracht, om gelesen, ende gearresteert te worden, in klare ende duydelycke woorden, ende met vermydinge van alle duysterheden, ende equivocatien.
4. Ende sulcx gedaen zijnde, sullen, ten minsten acht dagen voor de Verpachtingen, publyckelyck, voor ’t Stadts-huys, werden geaffigeert, om, by een ygelyck, gelesen, ende ondersocht te worden, ende, als dan, ten gesetten dage, publyckelyck, aenden Meestbiedende, by ’t uytgaen der brandende Keersse, te worden verpacht, sonder dat eenich Raedtsverwant part, of deel sal vermogen te hebben inde selve Pachtingen, directelyck, ofte indirectelyck, op poene van infamie.
5. Ende sullen, onder de voorsz. conditien, noyt mogen naegelaten worden dese volgende.
6. Dat de Pachters het recht, of middel, soo, ende gelyck het selve, by de conditien, is uytgesteecken, exactelyck, ende ten vollen, sullen moeten ontfangen, sonder eenige remissie, of compositie, niet minder vande Magistraets-Persoonen, als van alle andere, soo Geestelycke, als Borgers, ende Militairen, op poene van arbitrale correctie.
7. Dat de selve Pachters, boven het verbandt van hare Persoonen, ende Middelen, noch andere suffisante, ende reseante Borgen sullen stellen, tot contentement vanden Pay-Meester, ende Ontfanger. 
8. Dat de betalinge sal moeten geschieden, van acht dagen, tot acht dagen, precise, naer rate van het bedrach der geheele Pachts-penningen, daer toe den Pay-Meester, ende Ontfanger de Pachters, by dadelycke, ende reële executie, van tydt, tot tydt, sullen moeten houden, ende bedwingen. 
9. Dat de Pachters, onder Eede, sullen beloven, dat sy geene quytslagen en sullen pretenderen, op wat pretext ende bedenckelicken, of onbedenckelicken toeval het soude mogen wesen; ende dat, in allen geval, in cas van belegeringe, sluytinge, of diergelycke, de kennisse, ende dispositie, daer over, privatelyck sal toestaen aen beyde Genadige Heeren, ende Princen. 
10. Den Eersamen Raedt sal gehouden wesen, soo veel in haer is, de Pachters, by de uytgesteken conditien, te mainteneren: Ende sullen de Hooch-Schoutten, ende Borgemeesters, des van noode zijnde, de voorsz. Pachters, in hare functie, met Dienaers, ende Boden assisteren. 
11. De Rechters, tot de audientie vande disputen, op ’t stuck van Verpachtinge, ende vande frauden, ende contraventien, met den aenkleven van dien, sullen, voortaen, van dry tot dry dagen, te recht sitten, ende alle overkomende Processen, de plano, Partyen mondelinge gehoort hebbende, termineren, of dan met de voorsz. korte termynen peremptoir, ende op poene van versteeck, doen instrueren, ende decideren, ende de Sententien, binnen veertien dagen, ten langhsten, te executeren, ende geëxecuteert hebbende, onder suffisante cautien niet tegenstaende eenich Appel ter contrarie, op poene dat de selve Richters, ter aenkomste vande Heeren Commissarisen Deciseurs, daer over angesien, ende gecorrigeert sullen werden, naer exigentie van saecken.
12. De Stadts middelen, op den voorsz. voet verpacht, ende gemainteneert wordende, sullen de Pachtspenningen,van acht, tot acht dagen, overgebracht worden, aen de handen vanden Pay-meester, ende Ontfanger, soo, ende gelyck hier vooren, onder den tytel van die Officien geseyt is. 
13. Ende sullen de selve Pay-meester, ende Ontfanger, van haren ontfangh, ende uytgaef, houden pertinent Register, ende reeckeninge. 
14. Daer af sy den staet, van Maent tot Maent, des versocht zijnde, aenden Eersamen Raedt sullen overbrengen, om, uyt de balance, gesien te worden, hoedanich ’t Stadts Comptoir in voorraet, of t’achterheyt gheconstitueert is.
15. Ende sullen sy binnen ses Maenden, naer de expiratie van ’t Jaer, ende administratie, de volkomen reeckeninge der selver opgestelt, of door des Pay-meesters Klercq gedaen opstellen hebben, op poene van vyf-en-twintich Gout guldens, by d’een, of d’ander te verbeuren, ten ware dat den Eersamen Raet, binnen den voorsz. tydt, om sonderlinge redenen, noch eenigen uytstel gave, die niet langer sal mogen duyren, als den tydt van twee Maenden daer naer.
16. Den Pay-meester en sal geene betalinge vermogen te doen, als op Raedts-Ordonnantien, of op Cedulen van Arbeydts-loon, ende van leverantie, die, met goetvinden, ende kennisse vande Opper-Fabrijcquen, Pay-meesters, Bouw-meestes aengewent, ende gedaen, ende by den vidimerende Pay-meester, Bouw-meester, ende Contrerolleur geteyckent zijn, ende, naderhant, aende Borgemeesters overgeleevert, inden Eersamen Raedt gelesen, gepasseert, ende door eenen Secretaris bekrachticht zijn. 
17. Ende sal, boven dien, yder Raedts-Ordonnantie, of Cedule, by den Arbeyder, of Leverancier, of, soo hy niet schryven kan, by ymant, uyt synen naem, moeten gequeten worden, met byvoeginge van dach, ende date wanneer de betalinge gedaen is. 
18. Den Pay-meester sal wel hebben te letten, dat hy alle Renten, gecreëert met Gout guldens, betale met acht en veertich stuyvers, Maestrichter cours, yder Gout gulden, sonder meer, soo, ende gelyck dus langh ghebruyckelyck is: ende en sal geene betalinge vermogen te doen op Quitantien, daer by de Rentheffers eenige protestatien, of reserven, souden laten influeren, om den Gout gulden in hooger waerde te mogen eysschen: maer sal, ten dien respecte, gelyck oock ten aensien van andere pretentien, doen uytbrengen suyvere, ende ongeclausuleerde Quitantien, of de betalinge recuseren, op poene dat de post van uytgaef, anders gebracht zijnde, sal worden geroyeert, ende dat den Rentheffer, daer uyt, geen recht tot hooger betalinge en sal mogen infereren.
19. Alle Quitantien sullen moeten begrypen het Jaer, ende verschijn-dach der Rente, ende sal, tot yder Rente, hoe kleyn die oock mach wesen, eene afsonderlijcke Quitantie moeten geappliceert worden, sonder dat een, ende de selve Rentheffer, die verscheyde Renten te eysschen heeft, de selve op een enckel papier sal mogen quyten.
20. De Renten, toekomende aende Conventen, sullen worden gedistingueert, ende gesepareert, ende sal de betalinge, daer af, aen yder Corpus separatelyck, ende onder bysondere Quitantien geschieden.
21. De Rentheffers, die maer ses Jaren ten achteren zijn, sullen betaelt worden met een loopende Jaer, ende een half Jaer achterstel: die, boven dese, tot thien Jaren ten achteren zijn, sullen betelt worden met een loopende Jaer, ende een Jaer achterstel: ende die meer Jaren ten achteren zijn, sullen met een loopend Jaer, ende twee Jaren achterstel, betaelt worden, op poene dat alle verdere betalinge ( ten ware met expresse dispensatie vande Eersamen Raedt ) sal worden geroyeert, ende den Pay-meester, daer-en-boven, gemulcteert in eene boete van vyf-en-twintich Rijcxdaelders, ten behoeve vande Stadt.
22. De Pay-meesters sullen hare posten van ontfangh, ende uytgaef, midtsgaders de slooten van Reeckeninge stellen, ende extenderen met distincte woorden, ende niet met Cyffer letters.
23. Ende sullen, voor ’t opnemen, ende sluyten van hare Reeckeninge, den Eedt doen, dat sy de ingebrachte betalinge effectivelyck gedaen hebben op deuchdelycke Quitantien, sonder eenige  Renversalen te hebben gegeven, ende sonder eenige gratuiteyten, hoe die oock genaemt zijn, ter saecke vande gedane betalingen, directelyck, of indirectelyck, te hebben ontfangen. 
24. Alsoo den aenbouw, van het nieuw Stadt-huys, soo verre gebracht is, dat den Eersamen Raedt sich, daer af, kan dienen, soo sal deselve, daer op, hebben te letten, dat het binnen-werck, niet als metter tijdt, ende van langer handt, en werde geperfecteert, op dat de geledene kosten, ende genegotieerde gelden, ten spoedighsten mogen afgeleyt worden. 
25. Ende sullen den Eersamen Raedt, ende den Pay-meester, soodanich, voortaen, hebben te mesnageren, dat den uytgaef nimmermeer en komt te excederen den ontfangh, op poene dat, sulcx geschiedende, aenden Pay-meester geene interessen sullen geleden worden, dat, hiermede, expresselyck wort verboden, ende gederogeert.
26. Tot welken eynde dan oock den Pay-meester sal verdacht zijn, dat de Leges, ofte Rechten vanden Heeren Commissarisen Deciseurs, voortaen, buyten belastinge vande Stadt, ende sonder eenigh genot van interessen, sullen moeten betaelt worden.
27. Alle onkosten, ende defroyementen, in ’t aenkomen, ende vertrecken vande Heeren Commissarisen Deciseurs, sullen, voortaen, komen te cesseren, ende en sal, den Eersamen Raedt, oock geene andere defroyementen mogen doen.
28. De Stadts Kannen sullen alleen gepresenteert worden aende Heeren Commissarisen Deciseurs, ende aen andere Heeren, die, van wegen die beyde Princen, aen de selve Stadt zijn gedeputeert, of, aen soodanige Heeren, dewelcke, van wegen andere Corpora, of Steden, tot verrichtinge van eenige gemeene Stadts Saecken, aen de selve Stadt sullen zijn  gecommitteert, of dan aen Persoonen, dewelcke, met bekende Character vanden eenen, ofte den anderen Souverainen Prince, door de selve Stadt sullen komen te passeren, sonder dat eenige congratulatie-Wynen, daer toe, of bygevoeght, of in reeckeninge vanden Pay-meester geleden sullen worden.
29. De Pay-meesters en sullen niet vermogen te acquireren eenige Renten, geduyrende hare administratie, tot laste deser Stadt: ende sal den Eersamen Raedt generalyck bevoecht zijn, ten respecte van alle Raedts-verwanten, van des Pay-meesters Clercquen, ende van alle andere Officianten, te naderen den koop der Renten, die met eenige advantagie souden mogen gedaen zijn.
30. De Pay-meesters sullen het Tractement vande overleden, of afgegane Raedts-verwanten, de veranderinge onderworpen zijnde, ten vollen betalen aen haer, of hare Erfgenamen, van het Jaer daer inne sy getreden zijn.

XXXII. CAPITTEL.

Vande Pay-Meesters Clercquen.

1. Yder Pay-Meester sal hebben eenen geswooren Clercq, wesende den eenen van Luycksche, den anderen van Brabantsche geboorte, dewelcke by den Eersamen Raedt sullen worden aengestelt. 

2. De selve Clercquen sullen formeren, ofte vernieuwen den Legger vande Renten, ende van tijdt tot tijdt, daer inne aenteeckenen de successie, derivatie, ende splytinge der selver renten op volgende Persoonen, insererende voor, inden selven Legger, de Constitutie, ofte Creatie-brieven, soo wel die van oude tyden, als, daer nae, ten laste vande Stadt, mogen genegotieert zijn: ende sal een Dubbelt, van soodanigen Legger, inde Reecken-Kamer worden geseponeert. 

3. Ende sullen, by yder Capitael, pertinentelyck aenteeckenen, hoe verre, ende wat Jaren de Renten daer van betaelt zijn, ende daer af, aen yder Pay-meester, inder tydt, copie geven, om de Quitantien, by de Rentheffers, daer nae te doen opstellen, ende reguleren.

4. Sullen mede, van Jaer tot Jaer, formeren, ende aenden Pay-meester, inder tydt, overreycken, inden aenvangh van sijn Officie, een memoriael van alle Raedts-verwanten, ordinaris Bedienden, ende Officianten, met byvoeginge van der selver Jaerlycxe, Maendelycke, of Weeckelycke Tractementen, ende Gagies, om de betalinge daer naer te conformeren.

5. De voorsz. Klercken sullen, des versocht zijnde, de Pay-meesters assisteren in ’t betalen van Stadts-peyen, van veerthien, tot veerthien dagen.

6. Ende sullen, ter expiratie van het Jaer vanden Pay-meester, overnemen alle de Cedulen, ende behoeften, deselve redigeren onder bysondere Capittelen, soo als van oudts gebruyckelyck is, ende alsoo, den inhoudt daer af, in forme van Reeckeninge, redigeren, separerende alle oude van nieuwe schulden, ende brengen onder het Capittel van allerley, soo weynich betalinge, als mogelyck is.

7. Ende sullen de voorsz. Reeckeninge opgestelt, ende geformeert hebben binnen een half Jaer, nae de voorschreve expiratie, op poene van vyf-en-twintich Gout guldens, ende andere correctie, soo als bevonden sal werden te behooren. 

8. Sullen oock de Reeckeninge tweemael afschryven, ende met hare Appostillen, en Slooten, in ’t net brengen, omme, d’een daer af, in Stadts Komp, of reeckenkamer geseponeert, ende d’andere, aen den Rendant overgereyckt te werden.

9. Ende haer, voorts, ten dienste vande Stadt, ende, op ordre vanden Eersamen Raedt, in ’t opstellen van Koop-cedulen, ende diergelycke, laten gebruycken, soo dick, ende menighmael daer toe versocht, ende gelast sullen worden.

XXXIII. CAPITTEL.

Vande Auditeurs der Stadts Reeckeningen.

1. De voorsz. Stadts Reeckeninge opgestelt, ende, door den Pay-meester, inden Eersamen Raedt, neergeleyt zijnde, soo sullen, daer toe, gecommitteert worden vier Auditeurs, twee Luycksche, ende twee Brabantsche, daer af, ten minsten, die helfte sal gestileert wesen in’t stuck van Reeckenen, ende Cyfferen.
2. Deselve Auditeurs sullen gehouden wesen, binnen dry weecken daer nae, te procederen tot het opnemen, ende sluyten der voorsz. Reeckeningen, op de Reeckenkamer, sonder langer uytstel.
3. Ende sullen daer op letten, dat de leste gedane Reeckeninge aen de handt zy; om, daer uyt,  af te nemen, of het Slot wel overgebracht zy, of de betalinge vande Renten wel gebracht wort, ende of de Loquaturs, soo van debet, Quitantie, als andere, wel, ende behoorlyck gesuyvert zyn: ende sulcx niet bevindende, sullen, den voorgaende Rendant, daer toe houden, of, daer af, aenden Raedt refereren.
4. Sullen voorts, den Rendant afnemen den Eedt, hier vooren uytgedruckt, ende de Reeckeninge in alle hare deelen, ende posten, behoorlyck, ende distinctelyck apostilleren, sonder nochtans deselve te sluyten, ofte teeckenen, alvooren de Loquaturs gesuyvert, ende alle de Quitantien in forma, op haren post, ende plaetse zijn gebracht, ende geliasseert geworden; over welcke Loquaturs, soo nodich, aende Eersamen Raedt sal moeten rapport gedaen worden, ende der selver dispositie verwacht. 
5. Ende sullen wel sorge dragen, dat alle Cedulen, ende Ordonnantien, dewelcke tot de Reeckeninge dienen, ende geappliceert werden, worden getraceert. 
6. Ende, voorts, daer op letten, dat alle Ordonnantien, ende Cedulen soodanich zijn gestelt, ende geconditioneert, mitsgaders dat de forme, ende maniere van Reeckeninge, soodanich werde gehouden, als, hieer vooren, onder de respective Capittelen, ende Titels is geordonneert, ende gestatueert. 
7. De voorsz. Reeckeninge, op dien voet,opgenomen, ende gesloten zijnde, sullen, d’ Auditeurs, deselve, inden Eersamen Raedt overbrengen, ende sal, op haer rapport, in cas van geene difficulteyt, de selve opneminge, ende sluytinge aldaer gelaudeert, ende geapprobeert worden.
8. Ende alsoo, t’sijner tijdt, overgebracht aende Heeren Commissarisen Deciseurs, om by de selve geresumeert, ende gerevideert, oock, eyndelyck geadvoueert te worden. 
9. ’t Welck gedaen zijnde, de selve Reeckeningen, met de behoeften, aende Secretarissen sullen werden overgelevert, om op de Stadts Reecken-kamer, of in des selfs Comp geseponeert te worden, van waer de selve noyt sullen mogen ontrocken worden, midts dat het vry stae aen een ygelyck, des van nooden hebbende, met kennisse van Borgemeesteren, daer toe acces te hebben.
10. Den Ontfanger vande nieuwe Middelen, bestaende in een vyfde part vande Mout-wage, inde Tapbieren, in die vier Specien van Zout, Zeep, Brandewyn, ende Taback, inde Runne, midtsgaders in het subsidie tot de betalinge vande Servicien, sal, de selve Middelen, wel, ende getrouwelyck ontfangen, ende administreren de Servicien, ende den aenkleven van dien, daer uyt punctuelyck betalen, ende de Maent staten van sijn Comptoir, gelyck den Pay-meester, van tijdt, tot tijdt, aenden Eersamen Raedt overbrengen.
11. De voorschreeve Servicien sullen betaelt worden, hooft voor hooft, zonder, daer onder, te begrypen de Appoinctées, die elders, als inde voorsz. Stadt, woonen, ofte haer ophouden.
12. Ende en sal den Ontfanger, noch Fourier, vermogen eenigerhande voordeelen, uyt, of door de voorsz. betalinge, ofte ter oorsaecke van dien te genieten, ’t zy van een Man op yder Compagnie, Schryver, of Solliciteur, hoedanich die soude mogen genaemt worden, of onder wat naem het soude mogen wesen, directelyck, of indirectelyck, op poenen van infamie.
13. Den voornoemden Ontfanger sal gehouden wesen sijne Reeckeninge te doen op ’t stuck vande betalinge der Servicien, soo, ende gelyck dus langh gebruyckelyck is geweest, sonder met eenige restanten te mogen bereeckenen.
14. Den selven Ontfanger en sal geene ordinaris Stadts schulden betalen, noch de selve in reeckeninge brengen, maer alleenlick de Servicien met de tractementen, Keersse-gelden, ende diergelycke, die op het selve Comptoir geaffecteert zijn.
15. Welverstaende dat, by soo verre eenige Penningen, op dit Comptoir, komen over te schieten, dan Eersamen Raedt, aenden Paymeester, inder tijdt, sal assignatie geven, van betalinge, op de Ontfanger, dewelcke, onder recepisse vanden selven Paymeester, de Penningen sal laten volgen, ende met de voorsz. Assignatie, ende recepisse, de selve bereeckenen.

XXXIV. CAPITTEL.

Van het onderhout der Maes-Brugge, ende de Finantie daer toe specterende.

1. Den Eersamen Raedt sal gehouden wesen te onderhouden, ende sorghvuldich te conserveren de Maes-Brugge, doende, tot dien eynde, de selve alle Jaren, inde Maent van Mey, of Junij, in ’t laeghste Water, door de Hooch-Schoutten, Borgemeesters, Opper-Fabricquen, Pay-Meesters, ende Bouw-meesters, met den geswooren Stadts-Metselaer, exactelyck visiteren, ende het noodige, of apparente verval, uytspoelinge, ende ontwielinge repareren, ende nae behooren voorsien.
2. Daer en boven sal, van Jaer , tot Jaer, een Boogh, ten minsten, worden voorsien, ende suffisantelyck, van boven af, tot inden gront, ingevoeght, gestopt, ende aengestreecken worden, oock soo noodich, met Pael-werck gestyft.
3. Ende sullen de onkosten, deser reparatien, metten aenkleven van dien, voortaen, in des Pay-meesters Reeckeninge, onder een bysonder Capittel, in uytgave werden gebracht, gelyck mede in ontfangh afsonderlyck sullen gebracht worden de naervolgende Middelen, die, tot het onderhoudt der voorsz. Brugge, hier mede, privativelyck worden gedestineert, ende gedesigneert.
4. Alle Borgers, ende Ingesetenen, soo Geestelyck, Militaire, als Politicquen, sullen gehouden wesen, in hare Testamenten, Codicillen, ende andere maeckingen, tot onderhout vande Brugge, te laten eenen Rycxdaelder, indien sy van meer, als twee hondert guldens, Maestrichter cours, disponeren: ende indien daer onder, eenen halven Rycxdaelder: ende de Notarissen, sulcx, vergetende, of d’insertie, daer af, nalatende, sullen, elcke reyse, in eenen Gout gulden, ten behoeve, als vooren, vervallen, behalven dat, evenwel, d’Erfgenamen, of Goederen vanden Testateur, promptelyck sullen executabel wesen, voor de voorsz. noot-gifte.
5. Alle gecondemneerde Delinquanten, of composerende met de Hooch-Schoutten, sullen gehouden wesen, boven hare Mulcte, of Amende, te betalen, tot onderhout, als boven, eenen Rycxdaelder, of eenen halven, naer gelegentheyt van hare Middelen.
6. De geene die in eenige Mes-keur, of Forfait vervallen, ende gecondemneert worden, sullen, tot onderhout, als boven, buyten hare Mulcte, twee ende eenen gulden, respective, betalen.
7. Alle andere condemnatien, die uyt eenighen hoofde, ten behoeve vande Stadt, sullen worden gedecerneert, sullen geappliceert worden tot onderhout, als vooren. 
8. Die het Borgerschap der Stadt begeren, en sullen in geenen Eedt mogen genomen worden by Hooch-Schoutten, ofte Borgemeesters, ten zy dat sy, alvooren, twee guldens, tot onderhoudt vande Brugge, hebben gefurneert. 
9. Gelyck, oock, geene Deeckens, ofte Ambachts-Meesters, soodanige Persoonen sullen mogen aennemen, als Gilde Broeders, of presenteren, ten zy dat sy, noch, twee guldens, als vooren, hebben ingeleyt, ende dit alles, boven het Emmer-gelt, in desen, gerequireert.
10. Ende sullen, dese Middelen, ende Inkompsten, tot de reparatie vande Brugge gedestineert, Jaerlycks verpacht worden, soo als andere Stadts Middelen.

XXXV. CAPITTEL.

Van ’t kleyn Zegel.

1. Het middel van ’t kleyn Zegel sal, by authoriteyt vanden Eersamen Raedt, worden gemainteneert, ende gebeneficieert, soo, ende gelyck ten meesten nut, ende dienst vande indivise Regeringe, vande gemelte Stadt Maestricht, sal bevonden worden te behooren.
2. Tot dien eynde sal, exactelyck, werden naergekomen d’Ordonnantie, op dat stuck, geëmaneert.
3. Ende sullen, soo wel den eersamen Raedt inden haren, als alle de respective, soo Luycksche, als Brabantsche Gerechten, oock die vanden Vroenhof, ende van de elf Bancken, midtsgaders hare Secretarissen, gehouden wesen haer, daer naer, exactelyck te conformeren, sonder dat sy eenige Requesten, Schriftuyren, Acten, of Munimenten sullen vermogen te admitteren, als die, volgens de voorsz. Ordonnantie gesegelt zijn. 
4. De voornoemde Secretarisen, ende alle Notarisen, sullen mede gehouden wesen alle Acten, die sy by Copie, of Extract, komen uyt te geven, op een Zegel te laten schryven, of dan met het Zegel, naer Belangh der saecke, te bekleeden. 
5. De Procureurs sullen, mede, hebben te besorgen, dat alle Acten, hoedanich die mogen wesen, dewelcke ter Rolle, ofte ten Processe gedient worden, met een Zegel zijn gemunieert.
6. Ende soo wanneer de voorsz. Acten niet op het gesegelt papier en zijn geschreven, maer dat het Zegel alleen by omslach gebruyckt is, soo sal op het gesegelde Papier geseyt worden, waer toe, of tot wat Acte het selve komt te dienen. 
7. Ende sullen de Rechters, de Secretarisen, Notarisen, ende Procureurs, die hier aenkomen te contravenieren, of by de Hooch-Schoutten des Man des ban, of by Borgemeesters worden gemulcteert, yder reyse, in dry Gout guldens, te verdeelen, als naer ouder gewoonte: of sullen de Heeren Commissarisen Deciseurs, tegens de voorsz. Hooch-Schoutten, ende Borgemeesters, gelyck oock tegens de voorschreve Contraventeurs, noch breeder versien. 
8. Ende tot voorkominge van alle klachten, sal den Eersamen Raedt, door een bequaem Persoon, soo veele Zegels doen slaen, of stempelen, alsser van nooden sullen wesen, ende, van negen, tot twaelf uren, de selve laten uytdeelen, ter plaetse by haer te prefigeren: of, sulcx, dienstigh geoordeelt werdende, sal den voornoemden Eersamen Raedt, onder dese voorstaende Conditien, ende Ordonnantie, daer af, zijnde, het voorsz. Middel, neffens anders Stadts-Middelen, aenden Meest-biedende verpachten.

XXXVI. CAPITTEL.

Van Pieuse Fundatien.

1. Den Eersamen Raedt sal, uyt den haren, aenstellen bequame Proviseurs vanden grooten H. Geest, ende van andere Godts-huysen, ende pieuse Fundatien.
2. Ende sal oock, gelyck dus langh is gebruyckelyck geweest, committeren, de respective Rentmeesters, uyt capable, ende sufficante Persoonen.
3. De selve Rentmeesters sullen gehouden wesen te formeren pertinente Leger-boecken, met aenteeckeninge van alle huysen, Landen, Los, ende Erfpachten, Gelt, Renthen, Capuynen, Chynsen, Mercken, ende alle Revenues, met byvoeginge vande Reygenooten der Panden, ende vande respective Debiteuren.
4. Ende sal een Dubbelt, van het voorsz. Legerboeck, geseponeert worden ter Griffie vanden eersamen Raedt, ende het ander verblyven in handen vande Rentmeesters, op dat de Proviseurs, ende andere, des van nooden hebbende, daer toe mogen acces hebben, waer inne, mede, sullen moeten geregistreert worden alle Testamenten, Legaten, Donatien, dewelcke, ten behoeve vande Arme, gemaeckt zijn.
5. De groote Taeffel, vanden Heyligen Geest, sal bedient worden by twee Rentmeesters, d’eene vande Luycksche, d’andere vande Brabantsche zyde, dewelcke by beurten, van vier, tot vier Jaren, de Goederen, ende  opkomsten, in ontfangh, ende uytgave, sullen administreren, op het Tractement, tegenwoordich, daer toe staende.
6. Ende sullen, tot dien eynde, boven, ende behalven den voorsz. Legger, formeren een pertinent Register van alle Huysen, landen, ende Bemden alreede zijn uytgegeven, of als noch uytgegeven worden, sonder eenige der selver Cedulen te mogen uytgeven, als naer de voorsz. registratie, daer inne, van tydt, tot tydt, de Reygenooten sullen werden geëxprimeert.
7. De Proviseurs, ende Rentmeesters sullen, voortaen, gesamentlyck, ter expiratie vande Tousten, ende Pachten, daer af de denuntiatie, tydelyck, door de Rentmeesters, sal moeten geschieden, gehouden wesen binnen Maestricht, oft ter plaetse, daer de Goederen gelegen zijn, aende Meestbiedende, uyt te geven de Huysen, Landen, ende Bemden, ende sulcks niet langer als met eenen Toust van ses Jaeren, daer inne, successivelyck, sal worden gecontinueert, sonder dat men d’een, of d’ander sal vermogen te prefereren, ofte beneficieren.
8. De voorsz. Pachters sullen gehouden wesen te stellen goede, ende reseante cautie, ofte borge, bedwinghbaer binnen Maestricht, ofte inden Vroenhoff, daer sonder geene uytgevinge, sal mogen geschieden, als ten pericle vande Rentmeesters: dewelcke, voortaen, exactelyck sullen moeten verantwoorden de geheele Pachtinge, Opkomsten, ende Revenuës, sonder met eenige restanten te mogen reeckenen, emmers met geene andere, als, daer van sal komen te blycken, dat Proces ventileert, omtrent welcke Processen de Rentmeesters sullen gehouden wesen alle serieuse devoiren aen te wenden, met prae-advys vande Pensionarisen, sonder het welcke ende goetvinden vanden Eersamen Raedt, de selve haer in geene Processen en sullen mogen inlaten, of eenige Actien van andere aenslaen, overnemen, ofte intenteren.
9. In cas van eenige geallegeerde insolventie, sal moeten bewesen worden, dat binnen vier Maenden, nae d’expiratie van den termyn, tot die betalinge, geprefigeert, alle devoiren zijn aengewent, om, by executie, voldaen te worden, ende datter, in Bonis, niet en is te vinden, sonder ’t welck, het restant, niet en sal worden geadmitteert. 
10. Ende, incas, Burgemeesters, ende Geswoorens, als privative Rechters, uyt redenen van notabel miswas, of, andersints, eenige atterminatie quamen te geven, tot de aenkomste vande Heeren Commissarisen Deciseurs, soo sullen de Rentmeesters de dispositie, daer over, verwachten van de selve Commissarisen, sonder dat den Eersamen Raedt, ende de Borgemeesters, ende Geswoorens, of de Proviseurs, eenige de minste quytslagen sullen vermogen te doen, uyt wat oorsaecke het soude mogen wesen.
11. De Proviseurs, ende Rentmeesters, sullen gehouden wesen, van veerthien, tot veerthien dagen, te vergaderen, ende resumeren het Manuael vanden Rentmeester, om te sien watter ontfangen is, ende om de uytdeelinge, daer nae, te reguleren, ende andere saecken te verrichten, die dienstlich zijn.
12. Den rentmeester en sal geen Kooren ontfangen, als dat wel gewant, ende niet verdoft en is, ende andersints, leverbaar, ende wel geconditioneert.
13. Ende sal sorge dragen, dat het beste Koorn, om daer Broodt af te backen, niet als by eenen be-eedigden Molenaer en werde gemalen, noch oock by anderen, als be-eedighden Backer gebacken, op dat het eygen Meel gelevert, ende in Armen Broot geconverteert worde: op poene dat de Molenaer, ende Backer, anders doende, arbitralyck sullen worden gestraft. 
14. Ende en sal geen Koorn, als vanden Solder des Rentmeesters, aen den Molenaer, of anderen Crediteur, op ordre vande Proviseurs, mogen gelevert worden.
15. Alle Pachten, ende Boet-Chinsen, sullen precise, op haren vervaldach, moeten ontfangen worden, sonder dat de Boeten, daer toe staende, sullen mogen negligeren, ofte remitteren, op poene, dat de selve, t’haren laste, sullen gebracht worden.
16. De Proviseurs, ende Rentmeesters en sullen geene Bouwage, noch Timmerage vermogen te doen, of te ondernemen, sonder voorgaende Raedts-verdrach.
17. De Proviseurs, ende de Rent-meesters, sullen sorge dragen, dat het Koorn op den duyrsten Merckt vercocht werde. 
18. De Rent-meesters, reeckeninge doende, sullen hare Commissien voor af laten influeren, ende den Eedt doen, van getrouwe administratie, aende Auditeurs, die den Eersamen Raedt, daer toe, sal committeren. 
19. De Reeckeningen, sonder restanten, opgenomen, ende geslooten zijnde, sullen, aenden Eersamen Raedt, werden, overgebracht, omme gelaudeert, ende geapprobeert te worden, ende, vervolgens, by de Heeren Commissarisen Deciseurs gerevideert.
20. Alle Weduwen, ende Erfgenamen vande voorige Rentmeesters, mitsgaders alle andere Personen, die men kan vermoeden, dat eenige Registers, bescheyden, of Documenten, specterende tot de Arme Goederen, onder haer hebben, sullen gehouden werden, tot prompte overleveringe, ofte tot den Eedt van expurgatie, dat sy geene en hebben, noch gehadt en hebben, oock niet en weten waer, ende onder wien de selve souden te vinden zijn.
21. De Stadts Arme Huyskens sullen, half ende half, bewoont worden by Arme vande Roomsche, ende vande Gereformeerde Religie, ende sullen twee Gereformeerde, in plaetse van eenen Roomschen, worden gebeneficieert, tot dat de bewooninge eguael zijn sal.

XXXVII. CAPITTEL.

Vanden Wees-Huyse der Gereformeerde Armen.

1. Den Eersamen Raedt sal, op den eersten Maendach, in het nieuwe Jaer, aenstellen, ende committeren vier suffisante, ende gequalificeerde Persoonen vande Gereformeerde Religie, dewelcke sullen hebben d’administratie vande Goederen,  Opkomsten, ende Revenues, tot den voorsz. Wees-Huyse specterende.
2. Ende, sulcx, uyt een dubbelt getal, dat, by de tegenwoordige Wees-Vaders, sal worden overgegeven, op den lesten December, aende Borgemeesteren.
3. De voorsz. vier Wees-Vaders sullen, by beurten, hebben het recht van administratie der voorsz. Goederen, ende Opkomsten, ende alle Weecken, des Donderdachs naer den Middach, ter convocatie van de Presiderende, vergaderen binnen den Wees-Huyse, om te delibereren, ende resolveren over de nootwendigheden vanden voorschreven Huyse. 
4. Sullen oock vier gequalificeerde Wees-Moeders, uyt gelyck dubbelt getal, als boven, by den Eersamen Raedt worden aengestelt, dewelcke goede opsicht sullen hebben dat de Wees-kinderen, in Kost, ende Kleederen, behoorlyck werden onderhouden, ende dat, in alles, betracht werde de beste mesnage.
5. De presiderende Wees-Vader sal, van Jaer, tot Jaer, afgaen, ende gehouden wesen, binnen ses Weecken daer nae, pertinente Reeckeninge over te leggen ten Wees-huyse, om by die, gesamentlycke, vier Wees-Vaders, oversien, ende geëxamineert te worden, met dien verstande, dat die selve niet en sal werden geappostilleert, opgenomen, ofte geslooten, maer   dat de consideratien, daer over by geschrift sullen worden vervat, ende met, ende neffens de Reeckeninge gevoecht, ende door den Presiderende, inder tijdt, aenden eersamen Brabantschen Raedt overgebracht, om, door Gedeputeerde vande Gereformeerde Religie, te worden gevisiteert, geëxamineert, opgenomen, ende gesloten, op rapport, ende onder revisie, ende approbatie, by de Heeren Commissarisen Deciseurs, te doen.
6. De voorschreven Wees-Vaders, gelyck mede die Diaconen, en sullen niet vermogen eenige Actien, Cessien, of Pretensen, aen, of over te nemen, veel minder te intenteren, by middel van Recht, of te defenderen, ten zy met voorgaende Raedts-verdrach vande Brabandtsche zyde, ende prae-advis vanden Pensionaris, op poene dat, anders doende, geene kosten en sullen in Reeckeninge geleden worden,maer, by haer selfs, moeten gedragen worden.

XXXVIII. CAPITTEL.

Van Stadts Costumen, ende observantien, van Meubile, ende Immeubile Goederen.

1. Alle Goederen zijn alhier Meubel, die men gemeynlyck noemt Gereyde, of  Immeubele, die men noemt, Erven. 
2. Meubele zijn Penningen, Huysraet, Kleederen, Juweelen, ende allen ’t geene dat men beroeren, ende verdragen kan. 
3. Maer Schaperayen, Kandelaers, of diergelycke saecken, die in de Huijsen gehecht, ingewerckt, of Nagelvast zijn, worden gehouden voor Immeubel. 
4. Oock worden voor Erven gehouden de Brouw-Ketels, in soo verre den Leem, daer sy met ingeset zijn,van boven, met eene Plaester van Kalck, is overstreken. 
5. Eensgelyck zijn Immeubel, de Brouw-Kuypen, met ysere Reypen gebonden zijnde, als gedestineert tot perpetueel gebruyck.
6. Een staenden Hael, in eene Keucken, is oock Erve. 
7. Immeubele Goederen zijn Gronden van Erven, Huysen, Hoven, geaffecteerde, ende gerealiseerde Renten, ende diergelycke.
8. Fruyt-Boomen, Eycken-Boomen, ende andere groote Boomen, staende op de Erven, worden oock voor Erve gehouden.
9. De Molens op de Mase, Jekere, en elders liggende, al hoe wel gelyckenisse hebbende van Schepen, worden oock voor Erven, ende Immeubels gehouden.
10. Penningen van gerealiseerde Renten, die aen eenen Tochtenaer worden afgeleyt, worden gehouden voor Immeubel, ende moeten wederom worden geappliceert.
11. Alle Actien, tenderende tot Immeuble saecken, worden gehouden voor Immeubel, ende, tot Meuble saecke, voor Meubel.

XXXIX. CAPITTEL.

Vande Contracten van Koop, ende Verkoop, Huyre, etc.

1. Goederen, in Vriendts landen gerooft, of geplondert, en mogen in dese Stadt niet gekocht, of verkocht worden, volgens oude Ordonnantien: ende gekocht zijnde, moeten aen de Meesters worden gerestitueert.
2. Geen Vremde en mogen eenige Leeftochte verkoopen, ten zy op de publycke Merckten, ende geene Borgers, ofte Ingesetenen, mogen hun tegen gaen, om hunne Waren te koopen, het zy binnen, of buyten de Stadt, op poene van verbeurte van ’t Goet, tot laste van den Kooper.
3. Dan sullen de geene, die hun met verkoop geneeren, op den Merckt mogen koopen, van Paesschen tot S. Remeys-mis, nae de Klocke van elf uren: ende van S. Remeys-dach, tot Paesschen, nae de Klocke van twaelf uren, ende niet eerder. 
4. Den lykoop, vande verkochte Erven, is, in dese Stadt, den twintighsten Penningh, door den Kooper te betalen, wel verstaende soo den selven is gestipuleert, het welck ordinaris geënuntieert wert: Lykoop naer Landtkoop, want, andersints, en is men daer van niet schuldigh.
5. Soo wanneer Erven, met de brandende Keersse, verkocht zijn, soo en valter geene rescissie, ter oorsaecke van bedroch over de helft.
6. Een verkocht Peert wordende, binnen ses weecken, naer het verkoop, bevonden snuyfachtigh, dempachtich, wormachtich, of maenoogigh, wort aenden Verkooper gerestitueert, ende de koop-Penningen gerepeteert. 
7. Goederen, die verkocht worden door de Kinderen proprietarissen, daer de Ouders aen betochtight zijn, zijn subject aen caduciteyt: maer komende de Tochtenaers, voor de Proprietarissen, te overlyden, soo verkryght het Contract sijn volkomen effect.
8. Het ghene dat by Houwelycx-Contract wort belooft, en kan, door eenen van twee gehuyschen, niet worden, by renuntiatie, quyt gescholden.
9. De Bier-Tappers, deser Stadt, en mogen de Brouwers, daer sy hun Bier gewoon zyn af te nemen, niet verlaten, sonder hun af te betalen; of, soo sy dat doen, ende eenen nieuwen Brouwer kiesen, die hunne provisie levert, soo vermach, den eersten Brouwer, aen den tweeden te denuntieren, dat hy sijne leverantie staecke, waer aen den tweeden gehouden is te pareren, op poene van in te staen voor het geene, den Tapper, aende eersten Brouwer schuldich is. 
10. Alle Huyren, ofte Tousten van Huysen, deser Stadt, moeten ingaen, ende uytgaen den tweeden Dinghsdach in April, ende October, ende de Huysen, Donderdags, daer aen volgende, wesen ontruymt, op poene van nulliteyt der Huyre, of Toust-cedulen: ende dat den Huyrder, ende Verhuyrder, sullen vervallen inde Amende van vyftich guldens, tot behoeve vande Armen.
11. Huyr gaet, in dese Stadt, voor Koop.
12. Eenen Tochtenaer sal geene Goederen, langer, mogen verhuyren, als voorden tydt van ses Jaren: ende, komende te sterven inde eerste, of leste dry Jaren, sal den Eygenaer niet gehouden wesen de Huyre langer te presteren, of in kracht te laten, als de selve dry Jaren, daer inne, den Tochtenaer, gestorven is.

XL. CAPITTEL.

Van Transporten, ende andere Gerichts-wercken.

1. Geene Verbintenissen, Alienatien, Permutatien, en opereren realiteyt, ten zy, deselve, aende Hooge Gerichten en zijn geinsinueert, ende daer voor ghepasseert, volghens de forme, hier boven, gheprescribeert.
2. Gelyck oock niet de dispositien, die, van erffelycke Goederen, geschieden by Testament, Houwelycxse Voorwaerde, of scheydingen, en deylingen, te zy de selve, als vooren, ten Registre, vande Hooge Gerechten, zijn geinsinueert.
3. Geene een-Kindtschappen kunnen gemaeckt worden, tusschen de Kinderen vanden eersten ende tweeden Bedde, ten zy by interventien vanden Hoogen Gerechte, ende, naer kennisse genomen, over de dienstigheyt, of ondienstigheyt van sulcke conventie.

XLI. CAPITTEL.

Van Beschudden.

1. Het Jaer van Beschudde, of vernaderinge, loopt, in dese Stad, naer dat het Transport is gepasseert, ende geregistreert, dat is te zeggen, dat den tijdt niet eerder en verschijnt, met dewelcke de prescriptie loopt, tegens de geene die wilt beschudden, als een Jaer naer ’t voorsz. Transport, ende registratie.
2. Want andersints oock, aleer eenige Gichte, of Transport geschiet, terstont, naer de voltreckinge vanden koop, ende verkoop, het Beschudde mach geschieden, het welck men exprimeert met dese woorden: Men mach Beschudden tusschen halm, en Heer.  
3. In ’t Jaer, gestatueert tot prescriptie tegens het Beschudde, en wort niet begrepen den dach dat de Registratie, van het Transport, is geschiet, soo dat den Beschudden tydt, alhier, is een Jaer, en eenen dach.
4. Den dach intercalair van een Schrickel-jaer, en doet, het selve Jaer, niet t’eerder expireren, in materie van Beschudde. 
5. Den geenen, die wilt beschudden, moet Bloedt-Verwant zijn van den Verkooper, ende niet aengetrouwden Vriendt. 
6. Een Man, willende Beschudden in name van sijn Vrouwe, mach sulcx exprimeren binnen s’Jaers, andersints, beschuddende, op syn eygen naem, wort gerejecteert, tenware, dan dat hy oock Bloedt-Verwant was.
7. Den Regel, Paterna Paternis, Materna Maternis, heeft, in ’t stuck van Beschudde, oock plaetse, en wort den Bloedt-Verwant geprefereert, denwelcken den naesten is aende Verkooper, van die linie, daer de Goederen af procederen.
8. Bastaerden en hebben geen recht van Beschudde der Goederen, die hunne aele Vrienden hebben verkocht; en, in tegendeel, en vernaderen de Aele niet,’t geene, door de Bastaerden, is gealieneert.
9. Om te komen tot Beschudde, moeten de geheele koop-Penningen worden gepresenteert aende Kooper, ten minsten, die seecker, en liquid zijn, met open Buydel, ende in baren gelde.
10. Den Kooper weygerende de Kooppenningen, vanden Naerderlingh, te ontfangen, moeten de selve achter het Recht worden geconsigneert, ende competeren den Officier, daer van, sijne Rechten, soo geseyt.
11. Den Officier vermach, de geconsigneerde Penningen, aenden Naerderlingh te restitueren, onder cautie, of op sijn woort: ’t welck men heet, hem Wisselaer te maecken der Penningen voorschreven, doch tot sijnen pericle.
12. Een Erve, publyckelyck, ter Proclamatie ghestelt, en is niet onderworpen aen ’t recht van ’t Beschudde.
13. Soo wanneer den Lykoop, tusschen Kooper, ende Verkooper, wort gedeelt, moet in ’t geheel, aenden Kooper, door den Naerderlingh, worden gerefundeert.
14. Het recht, van Beschudde, is Reël, ende vervolght de verkochte saecken, in wat handen dat sy, oock zijn.
15. De Vruchten, staende op eene verkochte Erve, of daer van noch niet verbrocht, vallen, oock, onder de vernaderinge.

XLII. CAPITTEL.

Van Testamenten.

1. Een Testament, gemaeckt voor Notaris, ende twee Getuygen, subsisteert in dese Stadt.
2. Testamenten Holographe worden niet geadmitteert, ten zy van Geestelycke Persoonen, dependerende van d’een, of d’ander Capittel.
3. Testamenten ( gelyck andere Acten ) moeten, door de Testateurs, ende Getuygen, worden geteeeckent, indien den Testateur kan teeckenen, of schryven: ende indien niet, soo moet den Notaris, daer af, expresse insertie maecken: doch, by faulte van teeckenen, en zijn niet van onweerde, maer valt den Notaris, die sorgeloos is geweest, van sulcke solemniteyt te doen observeren, inde boeten van suspensie voor een Jaer, d’eerste reyse, ende de tweede reyse, van privatie. 
4. Tot validiteyt van Testamenten, wort, alhier, niet vereyscht, dat, aen de Kinderen, de legitime gelaten wort, titulo institutionis, maer is genoegh, de selve, te laten by Legaet, of anderen Tytel.
5. Ende, generalyck, en is niet van noode, tot subsistentie van ’t Testament, eenen Erfgenaem te institueren, maer mach de gantsche Herediteyt, met Legaten, worden uytgedeelt: ende is oock onverboden van een deel, van sijne Goederen, te disponeren, ende, voor de meer rest, intestaet te sterven.
6. Bastaerden en mogen geen Testament maecken, sonder octroye, ten zy in rem Liberorum, noch, uyt Testamenten van andere, yets genieten, ten zy by forme van Aelmoesse.
7. Persoonen, ter doodt gecondemneert, vermogen, van hunne Goederen, by Testament te disponeren, ten ware, in een specialen cas, de Rechten anders disponeerden.
8. Een Man, of Vrouwe, en mach niet testeren vande acquesten, die sy, staende Huwelyck, te samen hebben gedaen, immers, verders als sijne helft bedraecht. 
9. Eenen, van twee Gehuyschen, en mach, aen den Langhstlevende, by Testament, niet ontnemen, het voordeel, dat de Costuymen hem geven, als zijn de Meubelen, of Tocht der Erfgoederen, ten zy, dan, met sijnen wille.
10. Testamenten, van gepestifereerde Persoonen, worden verleden, ten minsten, voor twee bequame Getuygen, dewelcke, de selve, aenstonts, of, ten minsten, binnen vier en twintigh dagen, sullen hebben in geschrift te redigeren, ende aenden Hoogen Gerichten des Man des ban, te presenteren, om geregistreert te worden; waer sonder, de voorsz. Declaratie, ende Testament-maeckinge, van geenen geloove, ende vervolgens, niettich, ende van onwaerde sullen wesen.

XLIII. CAPITTEL.

Van successien ab Intestato.

1. Eenen, van twee Gehuyschen, komende te overlyden, soo behout, den Overlevende, alle sijn leven hunner beyder Erven, ende sal hebben, in alinger wyse, alle de Meubelen, gelyck sijn eygen, behoudelyck het Testament vanden Dooden, ende de schulden. 
2. Maer, nae doodt van Man, of Vrouwe, die het leste sal leven, keeren, alle hunne Erven, op hunne gemeyne Kinderen, soo beyder hebben te samen gewonnen.
3. De naeckte proprieteyt, die eenen, van twee Gehuyschen, heeft in sijne Goederen, wort, oock, by ’t afsterven van sijnen Eegenoot, gedevolveert op hunne gesamentlycke Kinderen, niet tegenstaende dat den Tochtenaer komt, geduyrende een ander Houwelyck vande voorsz. Proprietaris, t’overlyden.
4. Geacquireerde Goederen devolveren op de Kinderen vanden Houwelyck, daer de selve zijn ingebracht, of geduyrende den welcken sy zijn verkregen.
5. Goederen geacquireert by Groot-Vader, of Groot-Moeder, of die hun collateralyck toevallen, gedurende den Weduwlicken-staet, of tweeden Houwelyck van sijn Kindt, gehooren aende Kinderen van ’t voorsz. tweede Houwelyck.
6. Een Proprietaris komende te sterven, ende achterlatende sijne Weduwe, ende Kinderen, midtsgaders sijnen Vader, of Moeder Tochtenaers, die, daer naer, oock overlydt, en transmitteert niet aen sijne Weduwe, maer succederen de Kinderen in vollen Recht. 
7. Kinderen van verscheyde Bedden, of Houwelycken, succederen aen hunne Oudes, gelyckelyck in de achter-gelatene Meubelen.
8. De Stock-goederen en vervallen niet op den naesten collateralen Vriendt, maer op den genen die ’t naesten is aenden Dooden, ende procederende vanden eersten Acquesteur, of Besitter der Voorsz. Goederen, het welck wort geëxprimeert met de woorden, Paterna, Paternis, Materna, Maternis.
9. Desen regel heeft plaetse, niet alleen tusschen Broeders, ende hare Kinderen, gelyck nae recht, maer oock tusschen verdere Vaderlycke, ende Moederlycke Maegen.
10. Vaderlycke, of Moederlycke Goederen, zijnde tusschen de Vrienden, hinc inde, indifferentelyck gedeylt, soo mach, de abusive deylinge, worden geretracteert, door de gene, van wiens zyde, de voorsz. Goederen gekomen zijnde, ende dese sich dienen vanden voorsz. Regel. 
11. Verworven, of geacquireerde Goederen, geduyrende eenen Houwelyck, worden, nae doode van Man, ende Vrouwe, gedeelt in twee deelen, tusschen de naeste Vrienden vanden Man, ende de naeste Vrienden vanden Vrouw. 
12. Onder geacquireerde Goederen, worden niet gereeckent die gene, die by Successie, of Legaet, geduyrende den Houwelyck, aen een, van twee Gehuyschen, toekomen.
13. Noch oock de gene, die door eenen van twee Gehuyschen, voor hunnen Houwelyck geworven zijn, immers voor soo veel als den voorsz. regel van Acquesten aengaet.
14. In Patrimoniale Goederen, die geene Stock-Goederen en zijn, noch, van ymant, voor sulcx, en kunnen worden gereclameert, door dien niemant vanden Tronck en procedeert, inden welcken, de voorsz. Goederen, eerst zijn geradiceert, worden geobserveert de gemeene geschreve Rechten.
15. Het geene dat, geduyrende den Houwelyck, is geacquireert, maer van eenige oorsaecke dependeert, die den Houwelyck antecedeert ( gelyckerwys Goederen, by vernaderinge uyt den hoofde vande eene, of d’andere van twee Gehuyschen, verkregen ) en wort niet gehouden voor geacquireert Goet: doch moet den genen, die sulcx alleen behouden wilt, de helft vande Penningen, tot sulcken acquest ontbuydelt, aende Wederpartye restitueren.
16. De representatie heeft plaets tot inden derden graet der Civile Rechten incluys, soo dat Susters, ende Broeders Kinderen, in stirpes, succederen aen eenen Oom, of Moeye, t’samen met de overlevende Susters, of Broeders vande Dooden.
17. ’t Welck oock plaetse heeft in Nepotibus, et Fratre consanguineo, vel uterino tantum, de welcke met, ende neffens hunne Oomen, succederen in de Goederen, spruytende van hunne linie.
18. Als daer niet en zijn als Broeders, of Susters Kinderen, sonder concurrentie van Oom of Moeye, soo succederen, de selve, aen hunnen overleden Oom, hooftsgewyse, ende niet klochs-gewys.
19. De ondergeschreven Commisarisen Deciseurs, van beyde Genadige Heeren, ende Princen der Stadt Maestricht, hebbende , in krachte van hare Pouvoirs, ende de respective Commissien vande Heeren, hare Principalen, hier vooren, in capite deses, geinsereert, Doorgesien, ende geëxamineert de voorstaende  Poincten, ende Articulen, soo, ende gelyck de selve, door Commissarisen Instructuers, ende Pensionarisen, der voorsz. Stadt, zijn ter neder gestelt, ende, onder hare Capittelen, geredigeert: oock, daer over, gehoort hebbende het Corpus vanden Magistraet, midtsgaders de Hooge, ende Lage Gerechten, ende ingenomen hebbende hare consideratien, op alle, ende een ygelyck der selver Poincten, ende Articulen, soo veel noodich ende dienstich was, hebben, met gemeen concert, dit tegenwoordich Recueil, soo als het selve leyt gecorrigeert, ende geadjusteert, soo veel in Ons is, omme, naer Ons gedaen Rapport, door hoochst-gemelte beyde onse Heeren Committenten te worden gearresteert, ende in eene positive Wett bekeert. Aldus gedaen den derthienden September sesthien-hondert vier en tsestich. Was geteeckent, ende gesegelt, als volcht:

A. Baron de Keerckhem de Wyer                                       M. van Crommon