Keurboeken uit Limburg (B)

Sluizen - 1687

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Rolleregister Schoutet ende Schepenen des Gerichts ende Heerlijckheydt Sluijsen.
Afgelesen op vochtgedinge den 16de april 1687.
Verbotten wegens den Eerw. Eedelen Heere Rijproost aen de Gemeijntenaren van Sluijsen.

1. Wordt wel stricktelijck verbooden aen allen ende eenieder van wat qualitijt hij oock mochte wesen, op onse heerlicheijdt te jaegen haesen, conijnen, patrijsen te schieten oft te vangen, op pene in de voorige ordonantie geslooten; ende soo iemandt vermeijnde permissie van te jaegen van ons te hebben, verclaeren deselve te wesen gerevoceert, soe sij wordt gerevoceert bij desen.
2. Dat niemandt in de Jeecker sal visschen vangen, hoe ende met wat instrument het mochte wesen, op pene in de voorige ordonnantien geslooten.
3. Dat oock niemandt iedt in de Jeecker sal leggen oft werpen, waermede de visschen souden connen verhindert, bedorven ende gevangen worden, op pene van twintich goutguldens
4. Dat niemandt sal weijgeren oft resisteren aen eenige executie van justitie, t'seij dat se door den Gerichtbode alleen oft metten schoutet oft sijnen gecomitteerden oft eenigh ander lidtmaet van justitie gedaen wordt, op eene pene ende amende van vijftich goutguldens, ende sal daerenboven noch arbitralijck moogen gestrafft worden naer exigentie der saecken.
5. Dat den Gerichtsbode, scholtes oft ander lidtmaet van justitie aen wien sulcke weijgeringe oft resistentie sal gedaen sijn, sulcx sal moeten binnen vierthien daghen daernaer aen den eerw. heere Rijproost aenbrengen, op pene van te vervallen in deselve amende.
6. Dat allen degeene, dewelcke noch niet betaelt en hebben den schatt oft taxen van hun traficq ende hanteringe van welcke men gewoon is te betaelen, oft andere van de selve trafiicq ende hanteringe betaelen, sullen deselve betaelen van den tijt af dat sij sulcke hanteringe onder dese heerlijcheijdt gedaen hebben, binnen vierthien daghen naer date deses, op eene amende van thien goutguldens, ende daervoor promptelijck geexecuteert te worden sonder eenige formaliteijt van recht.
7. Sullen oock alle onse ondersaten moeten schriftelijck innebrengen in handen van onsen scholtes oft sijnen gecomitteerden allen landen ende gronden, dewelcke sij hebben, besitten oft gebruijcken, soo binnen als buijten onse heerlijckheijdt, ende den gewoonlijcken schatt daervan ende die hanteringe betaelen, binnen eene maendt naer date deses, op pene als boven.
8. Verclaeren dat alle partijen, dewelcke tegens mallekanderen in proces zijn oft geweest zijn, Advocaten ende procureurs, dewelcke haer dienen oft gedient hebben, ende de getuijgen, dewelcke daerinne sullen geproduceert wesen, zijn ende sullen gehouden worden in onse sauvegarde; daeromme, soo eenige van partijen, haere knechten, vrinden oft bedienden oft iemandt anders van haeren't wegen deselve quaeme op te loopen, bij woorden oft met wercken te injurieren, denselven sal vervallen in een amende van vijftich goutguldens ende sal als Infracteur van sauvegarde noch gestraft ende gecorrigeert mogen worden, waervoor hij sal sonder formaliteijt van recht mogen geapprehendeert ende geexecuteert worden.
9. Ende sullen de meesters ende partijen voor haere knechten, vrinden, omstanders, bijwoonderen ende adherenten voor den misdadigen gehouden ende responsabel wesen voor de voorschreven amenden ende injurien, onbelet sijn regres, wel te verstaen mits doende schijn van eenige faute van den meester oft sijne huijsvrouw, waerdeur sulcx soude zijn geschiedt.
10. Om hieraen des te beeter te prevenieren ende inconvenienten te beletten, soo verbieden wij aen allen knechten ende Dienstboden waepenen te dragen, op een pene van thien goutguldens, te verbeuren soo sij geoorlofde waepenen int openbaer ende onverborgen draegen, ende van vijftich goutguldens, soo sij eenige verborgene oft verbodene int heijmelijck, als sackpistollen ende diergelijcken sullen dragen, boven het verlies derselve wapenen ende daervoor te connen geapprehendeert worden sonder formaliteijt van recht.
11. Soo wij vansgelijcken verbieden aen allen vagabonden, suspecten oft gediffameert v an eenige moordadicheden, straatschenderijen oft andere dergelijcke misdaden, deserteurs van militie oft diegeene eenige van onse Onderdanen sullen gedreight oft vervolght hebben met waepenen, op onse heerlickheijdt te coomen, op pene als voor ende arbitralijck gestrafft te worden ende ten dien eijnde te moogen geapprehendeert worden ende tegen haer geinquireert oock van andere quaede feijten ende geproduceert naer behooren.
12. Ende soo questie waer van eenige misdadigen te vangen oft apprehenderen, soo sullen onse Onderdaenen gehouden sijn op verbael versueck van den officier oftwel van den klockslagh, behoorlijck gewaepent te compareren sonder eenige ignorantie oft excuse voor te werpen, ende denselven Officier ende den Gerichtsbode helpen den misdadigen vangen ende vasthouden, totdat wij anders sullen gedisponeert hebben, op eene pene van vijftich goutguldens door ieder der defaillanten te verbeuren ende te zijn responsabel van allen ongemack ende inconvenient, t'twelck den Officier ende den Gerichtsbode ende andere deur faute van goede hulp soude konnen overcoomen.
13. Soo eenige der persoonen in den elffden artijckel deser genoempt quame iemanden van onse Onderdanen bij daghe oft in den nacht op te loopen, gewelt te gebruijcken oft dergelijcke insolentien te bedrijven, soo sullen onsen Officier ende onderdaenen gehouden zijn den selven ter hulpen te coomen ende sulcke misdadigen t'apprehenderen; ende so noodigh sal den Gerichtsbode gehouden wesen de clock te slaen, waerop onse onderdanen sich sullen wel gewapent vergaderen ende die misdadige vervolgen ende apprehenderen, op pene als voor.
14. Dat onsen Gerechte van Sluijsen geene vergaderingen sal houden sonder consent ende bevell van den scholtis oft sijnen gecommiteerden, op een amende van thien goutguldens, te verbeuren deur ieder der schepenen, dewelcke sulcx sullen doen, ende op pene van nulliteijt van alles s'geens alsdan sall gedaen worden, ende sal den Schoutet oft onderschoutet verobligeert zijn te houden notice van allen vergaderingen met sijn bevell gedaen, op pene als voor.
15. Dat oock geene vergaderingen sullen gehouden worden in eenige andere plaetse als in loco judicii, op die camer van Nicolaes Meesen totdat anders door ons sal geordonneert worden, op pene als voor.
16. Dat allen Gerichtsacten, arresten, s'heeren roepen, bekentenissen ende alle andere exploicten van de justitie sullen ter Greffen aenbracht ende geregistreert worden deur den secretaris selfs binnen dertich daghen naer date van hunne geschiedenisse ende executien, op pene van nulliteijt derselve, ende sullen daernaer niet connen aenbracht oft geregistreert worden, ende sal dengenen denwelcken in faute sal geweest zijn sulcx te doen, gehouden wesen aen de geinteresseerde partijen tot reparatie van allen schade ende interesse daerdoor gecauseert ende te lijden, ende daerenboven vervallen in een amende van 10 goltguldens, gelijck oock den secretaris, indien hij eenige naer die voorschreven 30 dagen aenbracht comt te registreren, sal vervallen in deselve penen ende amenden, hetwelck oock verstaen wordt aengaende degene alreets gedaen oft gemaeckt zijn voor eenige schepenen ende alnoch niet aenbrocht, indien sij binnen dertich daghen naer datum niet aenbracht worden.
17. Dat in 't eijnde der voorschreven acten oft contracten ende exploicten den dagh van het aenbrengen ende den naem van den aenbrenger sal worden opgeschreven ende deur den aenbrenger onderteeckent met sijnen naeme oft een teecken sonder anticipatie ofte preposteratie desselven date, op pene als voor ende te incurreren crimen falsi.
18. Dat allen alsulcke acten, enz… soo haest deur den secretaris sullen geregistreert worden, soo van gelijcken allen propositien van de Procureurs ende partijen op genachten oft vergaderingen ingedient, ende sullen moeten consecutivelijck geregistreert zijn voor den eersten naestvolgende Genachtendagh, op pene als voor.
19. Dat den secretaris sal gehouden wesen allen minuten, acten, brodiums, Rollen ende propositien, enz.. te bewaeren, dewelcke hij ter eerster vochtgeding naer haere geschiedenisse sal gehouden sijn in handen van den schoutet te stellen om in bewaernisse gehouden te worden, opdat men daeraen magh acces ende recours hebben soo die GerechtsRegisters bij oorlogh oft andersints quamen te verliesen oft eenige difficulteijt ten regarde van dien overquame, op pene van 10 goutguldens.
20. Dat soo wanneer het Gerechte sal worden door bevell van den Heer oft Schoutet oft sijnen gecommiteerde geconvoceert, de schepenen sullen gehouden zijn te compareren ende sich te vergaderen in competenti numero, ten minsten vier; ende soo eenige saecke van gewichte waere t'examineren, te tracteren oft decideren, op pene van te verbeuren deur ieder der absenten vijff goutguldens, boven die reparatie van den schaede aen partijen, ten waer aen eenige door ons anders toegelaeten wordt ofte hadden wettige redenen van absentie, waerdeur partijen nochtans niet sal belast worden. Ende soo den secretaris sich vrijwilliglijck absenteerde met de noodtsaeckelijcke Gerechtspampieren, hij sal verbeuren het dobbel.
21. Wordt oock verbooden dat voor het toecoomende de Gemeijntenaren niet en sullen voor de Gemeijnte gelt op interesse lichten oft het dorp oft gemeijnte eenighsints belasten, sonder consent van het Eerw. Eed. Capittel, op pene dat de opgelichde somme ofte obligatie sal staen alleenelijck tot last van dengenen, denwelcken die sal opgenoomen oft gedaen hebben.
22. Wordt oock geordonneert dat de Gemeijntenaeren sullen hebben in het Eerw. Capittel van St.-Servaes in te leveren staet pertinent van hun reelle lasten,soo van wederzijdts comptoiren als andere renten op interess voor desen opgelicht, sulcx binnen vierthien dagen, op pene van 3 goutgulden.
23. Wordt oock expresselijck verbooden dat geene vremde persoonen, gerichtsboden oft dienaers van andere justitien sullen coomen eenige insinuatien, dagementen oft conden doen aen eenige particuliere inwoonders deser heerlijckheijdt, sonder voorgaende consent van den Schoutet oft sijnen gecommitteerden, op pene van saiseringe van de voorschreven boden oft dienaers van justitie ende daervoor arbitralijck gestraft te worden.
24. Wordt verbooden dat de gemeijnte geen processen sal aenstellen sonder consent van de Seer eerw. eed. Capittel oft den eerw. heer Rijproost, noch aengaende die aengestelde oft aen te stellen compromitteren oft transigeren, op pene van vijftich goutguldens ende nulliteijt derselve processen, compromissen ende transactien, enz..
25. Wordt wel serieuselijck ende straffelijck geordonneert ende gelast aen de Schatheffers soo vroegh ende tijdelijck de schattingen ende taxen in te voorderen ende te lichten ende onse Onderdaenen ende Schuldenaers tot betaelinge oock met prompte ende parate executie te praemen, soodat door faute der betaelinge der contributien, comptoiren ende andere gemeijne lasten het dorp ende gemeijnte geene arresten van proceduren, sommatien, executien ofte andersints en lijde, op pene daervoor responsabel te wesen, onbelett sijn regres tot de defaillanten, ende noch te verbeuren een amende van drij goutguldens ieder reijse.
26. Ende soo iemandt refractaris waere int betaelen ende weijgerde ofte resisteerde aen de executien, soo sal den schatheffer sonder eenigen uijtstell, soo haest daervan rapport doen aen de ses mannen, totte regeringe der gemijne saecken gestelt, dewelcke soo haest sulcx ons sullen aenbrengen om met permissie van het seer eerw. eed. Capitle te connen executeren met stercker handt ende den defaillant ende delinquent naer behooren daerover gestraft te worden, alles op pene van gehouden ende responsabel te zijn van allen schaede ende interesse, denwelcken de Gemeijnte daerom soude connen overcoomen ende lijden, onbelet nochtans hun regres tegens den defaillant, ende noch te vervallen in een amende van 10 goutguldens.
27. Dat soo haest den tijt ende termijn van den schatheffer sal geexpireert ende geeijndt wesen, eenen anderen oft andere naer stijl sal oft sullen gestelt worden ende sal den afgaende schattheffer binnen 3 weecken naer sulcke expiratie gehouden zijn sijne reeckeninge behoorlijck naer publijcken roep ende klockslagh publijckelijck te doen, op pene van te verbeuren een amende van 10 goutguldens, ten waer hij door wettige oorsaecen belet worde.
28. Ende sullen alle schatheffers gehouden zijn over te brengen een dobbel van hunne reeckeninge in handen van den Seer eerwaarden eedelen heere Rijproost binnen drij weecken daernaer, om deur denselven in bewaernisse gehouden te worden, op een amende van vijff goutguldens.
29. Dat aen het opstellen ende maecken van transporten, belastingen end andere scabinale actens ten minsten actuelijck sullen present wesen drij schepenen oftwel twee schepenen ende den secretaris, diewelcke deselve sullen opstellen ende maecken uyt den monde van partijen met claere woorden, sonder daerinne te stellen eenige woorden ende termijnen dewelcke partijen niet en verstaen, oft ten minsten hun sullen geexpliceert worden, ende sullen de schepenen, diewelcke present sullen geweest zijn, deselve actens op die minute ( welcke door den secretaris sal geregistreert ende in bewaernis gehouden worden om dieselve des versoecht zijnde te producern) onderteeckenen, sonder dat den eenen schepen den anderen sal mogen vervangen, alles op pene van nulliteijt derselve actens, ende dat sij sullen gehouden wesen te repareren allen schaede ende interest aen de geinteresseerde partijen ende noch vervallen van hunne ampten ende andersints gestraft worden naer exigentie der saecken.
30. En sal oock niemandt deser ondersaeten mogen den anderen aenspreecken voor recht voor een personele pretentie, niet excederende de somme van twintich guldens Brabants, dan sal den aenlegger gehouden wesen sijnen debiteur voor recht te brengen om partijen sommarie te hooren ende die schuldt (indien wettich) te doen betaelen binnen sulcken termijn als door de justitie sal gelimiteert worden, op pene van den heeren heer, verbiedende aen de justitie eenigh voorder judicieel kennis te nemen als voor geprescribeert is; ende soo den debiteur nae drij vermaeningen niet en compareert, sal gehouden worden als geconvinceert.
31. Wordt oock wel expresselijck verbooden aen allen ende eenieder welcke eenige landen oft guederen van d'Eerw. eed. heeren van St.-Servaes besitten oft gebruijcken, hetseij ten pacht, erffwinninge oft andersints, deselve aen iemandt op te dragen, te versettten, hetseij bij maniere van cessie, mangelinge, donatie oft andersints oft oock arrierlijck te vertousten oft eenige pretense veddien daeraen te vercoopen, sonder consent van het voor(noemden) Eed. Capitle oft hunnen grooten Reeckenmeester, op pene van nulliteijt ende te vervallen in een amende van thien goutguldens.
32. Wordende mits desen allen eijgenaeren van de boomgaerden, hoven ende landen, int velt liggende, geauthoriseert om op hun eijgen goet te meugen panden ende apprehenderen op het feijt, alle degene, dewelcke sullen bevonden worden eenige schaede te doen, t'seij met het steelen van wortelen, raepen, appelen, peeren ende andere fruijten.
33. Ende bij aldien de misdadigers bevonden, zijnde op het feijt, t'seij cleijne oft groote persoonen, quamen wegh te loopen ende dat den eijgenaer dieselve niet en konde apprehenderen, sulllen d'Eijgenaeren gelooft worden, mits doende den eijdt in handen van recht, dat sij deselve personen hebben gevonden op het feijt, ende oversulcx sullen de misdadigers oft hunne ouders daervoor worden gerechercheert.
34. Daerenboven wordt seer scherpelijck verbooden dat niemandt en sal in het velt, t'seij schepers oft andere persoonen, eenige raepen oft wortelen uijttrecken, op pene van thien goutguldens,waervoor die misdadigers sullen worden gerechercheert ende bij aldien die misdadigers noch minderjaerigh waeren, sullen de ouders daervoor aengesproocken worden.
35. Insgelijcken wordt verbooden op een amende als boven dat niemandt, t'seij kleijn oft groot, en sullen meugen in een andermans hoff oft boomgarden intreden oft innegaen ende aldaer appelen, peeren, nooten oft andere fruijten afhaelen, afwerpen oft afplucken, sullende vaders ende moeders oft hunne momboirs daervoor meugen worden gerechercheert.
36. Item, datter geen herbergiers, noch taverniers naer negen uren bier tappen en sullen, noch geselschap setten, op een amende van drij goltguldens voor d'ierste reijse, daernae dobbel, in welcke pene ende amende de dronckars oock sullen vallen.
37. Item, datter niemandt in erge moedt messe trecken en sal, op eene amende van thien goltguldens.
38. Dat oock niemandt eijdelijck, noch lichtveerdelijck sweeren en sal met de heijlige Sacramenten, noch met de wonden oft heijligen lijde Christi, op een amende van drij goutguldens t'elcke reijse, noch oock den eenen den anderen heeten liegen.
39. Oock en sullen geen herbergiers onder den dienst der H. Missen oft Sermoon bier tappen, noch geselschap setten, op een amende van drij goutguldens, t'elcken reijse te verbeuren.
40. Oock en sal niemandt der Gemeijntenaeren wooninge verleenen aen vremdelingen, die eenighsints souden mogen verwesen oft op andere plaetsen gebannen zijn, beticht van eenigen neerslagh oft andere quade factien, op pene van vijff goutguldens.
41. Niemandt en sal oock meugen eenige poiten, boomen oft holt afkappen oft beschadigen, op pene van lijffstraff, noch oock eenige graenen, gras oft diergelijcke vruchten maijen, snijden, trecken oft in de graenen reupen, op pene arbitrale.
42. Niemandt en sal meugen brouwen oft bier inleggen sonder oorloff, ende oorloff hebbende, sal gebruijcken de maete van het panhuijs van onse eerw. eed. Heeren ende daerenboven recognosceren den eed. heer Rijproost bij eenen rijxdaeler jaarlijx.
43. Dat eenieder aen sijne landen ende guederen sal alle rechtveerdige weghen oopenen, stichelen setten, artsgaders ende andersints aen die velden hangen, opdat niemandt bij faute van dien schaede en lijde, op pene van eenen goutgulden.

Bron: Stadsarchief Tongeren, Schepenbank Sluizen, Rollen, inv. nr. 27, fol. 1-6.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net