Keurboeken uit Limburg (B)

Neeroeteren - 1521, 1568, 1586, 1591

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Dit syn alsulcke Lantrechten als die gerichten van Nderoeteren op hun auctentijck register bevinden, waer naer dat sy dat recht besitten ende dat recht doen.

1. Item in den eersten soo is mijn genedige vrouw van Thoren eyn grondtvrouwe van Oeteren ende haer Meijer is een vanger van haeren wege, soowael als een Scholtis van des greven wegen van Loen.
2. Item voert meer, want mijn vrouwe ein grondtvrouwe is, soo geeft myn genedige vrouwe dat bode ampt allent wege.
3. Item voort meer, mach eynen Meijer den bode bevelen syn boeten ende koeren syn deijl uuijt te penden, also wael als des scholtissen deijl, off een Meyer magh selver syn boeten den bode helpen penden off der bode niet sterck genoch en wehre ende weert (ware het) saecke dat der Meyer ende der bode niet sterck genoch en weeren, soo sal ein Scholtis den Meyer ende den bode helpen penden ende uutrichten, want een Greeff van Loen haer voecht ende haer beschermer is.
4. Item voert meer, en sal noch Scholtis, noch Meyer geen geleyde (reispas) geven, sy en gevent t'samentlick; noch Scholtis, noch Meyer en sullen geyn saecken dedingen, sy syn cleyn off groot, sy en dedigen (doen) t'samentlick.
5. Item voort meer mach der Scholtet oft der Meyer eenen man vangen ende slaen in den stock (klem), maer hunner geen en heins (hebben) macht uut te slaen, het en sij met hunne beyder wille.
6. Item voort meer, worde een man in deser bancken gevangen, den en sal men niet uuyt deser bancken vueren, maer men sal hem in deser banck recht doen naer desen lantrecht.
7. Item hunner twee die kyfflick werden, die sal men vangen ende vreden ende borghen van hun nemen int recht te comen, ende te lyden, datter Schepenen wyst dat recht is, ende daerop sal hun dagh verscheyden werden, ten naester gedinge in der banck te comen.
8. Item der vrede voors. sal staen naer den lantrecht ende hoeffsrecht, wes (tot) der tyt dat tot recht min of meer slicht (beslist).
9. Item voert meer, is een man gewont, daer sullen die borgen voor staen behaecht (verantwoordelijk), ses weecken lanck, ende leefft hy dan langer, soo en staen die borgen nyet hooger gehacht dan voor die boeten offte koeren naer der wonden.
10. Item voert meer, als men een hooffvaert (beroep) verborgen sal, die borgen sal eyn meijer alsoe wael ontfangen als eyn scholtis, ende desgelijcx sall een meijer van allen dingen borgen ontfangen, gelijck den scholtis.
11. Item meer als wir eyn houtvaert tot Thoren haelen ende als wir schepenen dan doer den Swingel syn op dat Schoer, soo moet die houtvaert voert ende als wir tot Thoren in der kercken comen, daer en sal scholtis noch meyer by syn van Oeteren, dan die meyer van Thoren, der sal ons maenen op onsen eyde die wir gedaen hebben, dat wir opdoen nae claecht ende antwordt ende met orkonden verbonden gelyck dat voor ons gecomen is.
12. Item soo wat broecken oft boeten die vallen in mynre Genadige vrouwen heerlickheyt van Oeteren, daer sall myn vrouwe off meijer dat derde deijl aff hebben.
13. Item die moelen van Oeteren, geheyten die Nedermoelen, gilt mynre vrouwe des jaers ses mudde roggen van der maeten van Eijck. Off mynre vrouwen jaers pachts gebreeck, dat sij mach off haeren hoeffmeister die schutbreder nederlaeten ende benemen dat den waeterstroom op die raeder nyet en loop, want sij een grontvrouwe is.
14. Ende myn vrouwe mach off haer hooffmeister uutpenden alle die gereijde have die op den hove is voor haeren pacht, het sij kerre off peerdt, koye off kalff, pot ende pan, bedden ende slaeplaecken, want ter tyt dat mijn vrouwe wael vernucht is van haeren pechten ende dit hebben schepenen by vorener tyden van het dingen gewesen ende geleert.
15. Item voert meer, soo mach myn vrouwe den bode senden te penden haer derde deijl van haeren broecken ende vorts van alle theenden, censen ende pachten die men haer schuldich mach syn.
16. Item is schuldich myn genedige vrouwe van Thoren te onderhalden de groote clock ende scheep van der kercken.
17. Item voort meer is schuldich mijn genedige vrouwe van Thoren te halden een yseren eeghde, eenen var (stier) ende eenen beer ende dat voor haere Genaede ondersaeten.
18. Item een eerffboet is achdehalff alt clyhen
19. Item een groot boet is testich alt cleijhn.
20. Item een daegelicx boet is een vlems.
21. Item een commerboet is twee vlems ende daer van behoort den schepenen twee boddreger ende den scholtis eenen boddreger ende den meijer eenen halffven boddreger.
22. Item gewaut (geweld) aff te gebieden dat is eenen alden schilt.
23. Item als men jaergedinge denght, is der Heer den scheepen een groote boet schuldich. Ende voerts van allen grooten boeten die vallen in onser bancken is der heer den schepenen schuldich achdehalff alt cleijhen.
24. Item als men dat gedinge gebyet in der kercken dat doet der boede, dan wordt dat geboeden van wegen ons Genedigen Heeren ende van wegen der vrouwen van Thoren.
25. Item als men dat recht besitten sal, soo wort dioe daeghlickheyt bewaert van beyden heeren ende dat recht wort dan beseten van beyden heeren. Ende der scholtis maent die schepenen ende der meyer is een stomrichter. Ende sonder beyde die officieren en mach geen recht doen noch besitten, scholtis ende meyer moeten by den anderen off present syn ofte hun substituten.

DIT SYN SEECKERE RECHTEN WELLICKE DIE GERICHTEN VAN
NEDEROETEREN HALDEN VOOR RECHT HUN ALT HERCOMEN.

1. Item in den iersten eyn guynge int Niewbroeck dat doet een scholtis, dat cost vier vleems.
2. Item eenen ban te doen cost vierdenhalven vleems, halff der scholtis ende dat ander helft den schepenen.
3. Item een gueyinge onder myn genedige vrouwe, verleent den meyer; cost voer vleems halff den schepenen, halff den meyer.
4. Item den pande daegh te doen, dat doet den boede met twee schepenen; den schepenen vilt (valt) een braspenninck ende dan vervelt een erffboet. Ende als die panden vervolcht syn met recht, dan geleyt men den geenen dyen die panden dagh gedaen heeft, dan verleent der scholtis ende der meyer hem risch ende aerde ende men doet hem die gecont is dat der pandt dach heeft gewaut affgeboden metten bode, dan vervelt den gericht achdehalff alt cleyn oft vier stuiver min een oort stuyver.
   Daer voor ende voor dit gewaut aff te gebieden vervelt den gerichten vier vlems, halff den schepenen ende dander twee penninghen der scholtis ende dat derde deyl den meyer.
5. Item een borge te leggen dat doet een scholtis met twee schepenen, den vervelt vier vlems halff den schepenen ende dat ander den scholtis.
6. Item, een borge te soecken eyns cost twee vlems; noch eyns, twee vlems; derdewerff ouch te suecken, cost auch twee vlems.
7. Item och der borge dan nyet en legst, dan vervelt den borghe in die houtsomme ende aen den heer eynen alden schilt.
8. Item dat der schepenen helt vur recht wehr yemant te leysten lecht, der mach voldoen deenen dagh als hy ymant gelagt heeft met daege ende sonne om der ierste maeltyt te taelen.
9. Item off der borge tot eyniger leystinge gelacht had eenen pandt, dan leert der schepenen dat men den pandt sal draegen voor drye herberghen ende vercoopen den pandt also wel als hy can, soo leert der schepenen datter den borgen conden sal dat der pandt vercoft is ende watter gilt, ende weer den pand heeft dat hyttem loest binnen drye daegen off verloeren laet ende halden binnen acht daegen rechte leystinge naer den bancken recht.
10. Item off hy dies nyet en doet ende versocht wert van den geenen dyen gelacht heeft, soo leert der schepenen datter borgen vervallen is in die houtsomme ende aen den heer eenen alden schilt.
11. Item off der houtman van der saecken quaem binnen desen saecken end lecht eenen pandt, daer schort hy die leystinge met veerthien daegen nae dat der borge versocht wort metten recht, ende nae dat der pandt vercoft is. Off dat hy dan nyet en leyst binnen den veerthien daeghen ende versogt wort, soo leert der schepenen dat der borge vervallen is in die houtsomme, aen den heer eenen alden schilt, jae der borge en weer quytgegolden off quytgescholden.
12. Item wat van saecken vervelt, dat is halff den schepenen ende tweede deyl den scholtis ende dat derde deyl den meyer.
13. Item een commerboet is twee vleems, des gehoort den schepenen twee boddregers ende den scholtis eenen boddreger ende den meyer eenen halfven boddreger.
14. Item eenen man te commeren (beslag leggen) ende synen commer ontslaen dien vervelt den heeren eenen alden schelt.
15. Item gelt off goet dat becommert weer den commer te ontslaen, vervelt achdehalff alt cleyhen.
16. Item voert meer een mensch der goet off gelt becommert heeft, die moet synen commer vervolgen van veerthien daegen tot veerthien daegen.
17. Item als die drye veerthien daegen om syn nae dat den geenen gecont is den tgoet toebehoort, dan leert den schepenen dat hy dat goet penden sal metten boode ende leggen dat goet voor recht, soo leert der schepenen, dat der gheen die tgoet vervolcht heeft met recht, dat hy dat goet vercopen sal ende conden den geenen die tgoet toebehoort dat hy loessen binnen drye daghen.
18. Item voert meer goet dat becommert weer ende der geenen die tgoet toebehoort ende den dat affhendich maecken, soo deck als hy dat doet, soo verboert hy eenen alden schelt aen den heer.
19. Item voert meer, een alt schelt wie hy gebroeckt wort het sy met messen te trecken off wie die gebroeckt werden aen den heer, daer gehoort den schepenen achdehalff alt cleyhen off vier stuyvers min een oort stuyvers daervoor die hy inder banck gebroeckt worden.
20. Item voort meer wat boeten dat vallen in der bancken, het is daghelicke boet, off een verkyss och een orken (gerechtsgeld) dat is ellick vier vleems.
21. Item eenen momboir te setten is vier vleems.
22. Item gelt voor recht te setten vier vleems.]
23. Item een diet gelt voort recht versocht ende heeft, cost ouch vier vleems.
24. Item borgen te setten off pandt te vercoopen dat is vier vleems.
25. Item goet te beschudden, cost ouch vier vleems dit is al gerichtelich gelt, halff der schepenen ende die ander twee deyl den schouteten ende dat derden deyl den meyer.
26. Item der schepenen helt voor een alt hercomen dat eenich commer der geschiet op eenen dinsdach, der helt der schepenen van onwerden.
27. Item voort meer, ten halven meert soo gebiet men die gaeter tot op drye alde groot, ende door gans jaer gaeter beleyt worden daer schaede door geschyt, drye alden groot.
28. Item daer naer geyt den scholteten, met meyer ende schepenen om omme te besien die gaeter waer der schepenen dan leert dat boetachtig is, dan vervelt den scholtet ende den meyer drye alde grooten, ende sy syn den schepenen nyet meer dan den cost schuldich.
29. Item als der heer dat voecht schot besit, wellick bestaet des anderen daechs nae jaers dach, vilt den schepenen twee alde groot.
30. Item als der heer dat jaergeding dingt, vilt der schepenen eyn groot boet.
31. Item als myn Genediger vrouw tot Sint Lambrechts cins velt, heeft der schepenen drye alde grooten, des cort myn Genedige vrouw den abt van Everboede twee alde groot.
    Als der Paesschen cins velt, soo is myn Genedige vrouw den schepenen nyet schuldich.
32. Item als dat verckens gelt vilt, soo is myn Genedige vrouw den schepenen den cost schuldich des Sondachs nae Sint Jacobsdach.
33. Item als avont is ende ymant te cort weer ende syn censen met daege endd sonnen nyet en betaelden, soo maent den meyer, soo wyst der schepenen eenich man der myn Genedige vrouwe cins off verckens gelt schuldich is ende met dage ende met sonnen nyet en betaelden, soowyst der schepenen denselven boetachtigh ende dat der rentmeester off gemechtigt van wege myne Genedige vrouw des anderen daegs mach penden ende bringen die panden voert recht ende doen ze omslaen off denselven belieft.

Inden jaer vyfftthien hondert eenen twintich, den acht thiende dach Loemaent, heff men gedenght een jaergedenghe tot Neeroeteren daer op hefft dij gansche gemeynte verdraeghen alle die ghenige wy men dat toecomende jaer halden sal.

1. Item alle ongehulde beesten ende ruedighe peerden ende die den worm hebben van die gemeynte op iii alde groet
2. Item voorts meer sal men setten twee vosters gelyck van alde gewoonte is die sullen van stonden aen den heylighen sweeren alle dat gene te panden dat sy panbarich vinden ende dat aen te brengen op hunnen eedt.
3. Item den eersten sy pande in dat broeck eenen dagh (gedurende den dag) schut van hout iii alde groot.
   Ende metter naght vi alde groot.
   Ende wy stock uytbrecht oft sleyt die groen syn, die sal men panden gelyck hout op i alde schillings.
4. Item voorts meer sal elcken vorster houwen een voeder houts als soo veel als hy op eenen waeghen voert ende niet meer, houwen sy meer offt verkoepen sy meer, dat men hun dan panden sal voor dobbel schoet.
5. Item voorts meer sullen sy panden op allemans erffven; (wie) sy houwen vinden met den daeghe sal breucken eenen alde schillingh, metter nacht twee alde schillinghen.
   Ende wien sy vinden breecken offt draeghen iii alde groot
   Ende een ygelick, man offt wyff, knecht offt maeght, (die) oock panden ende dat aenbrengen sullen hebben iii deel.
6. Item voorts meer dat geenen man meijen en sal op die gemeynte van Sint Servaes dach, offt naer Sint Dionys dach offt geenen man met 2 seiszen teenemael op pene van iii alde groot.
   Soo deck hy gepant wordt niet in vreeheden nemen en sal dat de naebueren voor vreehalden soo deck als hy gepant op iii alde groot.
7. Item ten halven meert de schaepen uyt het velt ende bempden op iii alde groot.
   In den oost, 14 daeghen nae dat der thienden waeghen geloepen sy, ende die gansen oughst ough op iii alde groot.
   Ende een yder man mach vaeren op syn selffs erffve sonder ymants schaede te doen, ende die schaepen die van buyten coemen in onse bempden sal een yder panden die in des heeren eedt syn op vi alde groot.
8. Item wat die vosters panden van geerden, dat hoort die vosters toe behalven datter meer hout (in is) dan thien busselen; ende die int nieuw timmert dien sullen syt aenbrenghen voor hout op hunnen eedt.
9. Item alles des genighe wes voorscreven ende onderscreven steit dat panden die vosters ende aenbrengen op hunnen eydt naer den alden heercoemen ende hunne neerstichheydt daer binnen doen ende die breucken sal men deelen in dry deelen, dat eyn deyl den heer, dat ander deyl dye gemeynte ende dat derde deyl die vosteren.
10. Item en sal men geen rogghen broot verkoepen het en sal waeghen neghen ponden ende een verdel ponts op verbeuren drij aldegroot, halff den heer halff den cleger.
11. Item die biermaeten soo wy die geleghen syn, biermaeten, wynmaeten, smautmaeten, sullen halden eenygelick dat honderste deel van een Bosscher aeme.
12. Item die heerstraet die compt van Stockhem ende gaet tot Boschwart ende van Eyck tot Antwerpen, vaeren soo verre als myne vrouwe van Thorn aerde reyckt, sullen wyt syn 2 roeden.
    Ende wy daer legt met erffve omgraven die mach saien als soo naer als hy kan sonder misdoen; ende offt saeke waere dat den waghen tegen een quamp, ende hun van noodt waere te wisselen, moeghen sy doer dij vruchten vaeren sonder te misdoen, maer nymant en mach eenen anderen met wille schaede doen met hunne beesten tusschen de twee reynen.
13. Item eenen gemeynen wegh daer eenijgelijck vaert sal wijdt sijn een roede ende daer eenen man te vaeren hefft een halff roede.
14. Item eenen voetpad soo verre hy gaet sal wydt syn 4 voet.
15. Item voorts meer halden wy uyt voor een alt hercoemen dat den moelenaer die karre sal laeten omgaen om koeren te haelen ende meel te vaeren.
16. Item halden wy uyt daer voor dat den moelenaer die ondersaeten maelen sal voor de buytense leyden, aengesien dat die ondersaeten gedwongen syn ende de buytense nyet, ende maelen die ondersaeten op het sestienste deel.
17. Item halden wy uyt voor een alt hercoemen dat den molenaer schuldich is die naebueren goet berieff te doen van meel te maelen v??r de buijtense lieden, aengesien want die naebueren hier gedwongen (syn) ende de buytense niet.
18. Item verdraeghen die gemeijnte dat op dat kercke goet noch op die heylighen gheest goederen, noch geestelycke goederen, die kerckemeesters, Heylighen Geestmeesters , broedermeesters te wennen geven, dat (men) om die pachten niet daeghen en sal, dan dat (men) van stonden aen panden sal, achter dat sy gemaent syn offt sy met allen recht verwonnen waeren; ende eenijder sal synen hoeven pacht dat vaet betaelen met soo veul als te lichtmisse gilt.
19. Item voorts sal men nemen twee mannen als men voortijts gedaen hefft, ende dij sullen van stonden aen ten heylighen sweeren die gemeynte te voorgaen ende te voorstaen, ende der gemeijnte profijt doen gelijck als dat behoert ende met raede des gerichts offt der ganscher gemeijnte.
20. Item voort meer verdraeghen die gemeynte dat den momber van der gemeynte visiteren sal met den gerichte die Nedermoelen; van alle gebreecken die der gene van nooden is dat hy dat vervolghen sal, dat die moelen gehalden sal syn gelyckerwys sheeren moelen, onder ende boeve op den selven stroom; ende die moelenkarre ter weecken dry daeghen om vaeren sal, tot Geisteren, Voorschoeven ende Waterloes; ende tot Oeteren dye andere dry daeghen, ende roepen gelyckerwys een muller plecht te roepen offt den peert een schelle omhanghen.
21. Item voort meer offt eenighen schaede gedaen woirde in syne vruchten, die mach der mannen gesennen (zenden), ende die mannen sullen dat besien ende den schade grotsen (grooten, schatten) des sal dieman geven dienen twee mannen yllick eenen braspenninck; ende wes die mannen daer van seggen op hunnen eijdt dat sal men den ghenen aff panden die den schade gedaen hefft, met hulpe des heeren metten twee braspenninck; maer hy macht geven sonder panden ende offt ijmant die mannen leijde om schaede te besien ende hem en waere geenen schaede geschiet dat schade waerdich waere, dan sullen die twee braspenninghen verloeren syn; ende sulx te grotzen by den burgemeesteren offt hier voor recht.
22. Item men sal setten eenen veldschut ende sal panden in vueghen naebeschreven.
23. Item den veldschut sal panden in dat velt van halff meert totter tydt datter tijenwaeghen (tiendewagens) geloepen hefft allen dat gene datter in schaden vint, ende voorts mede sal hy panden in de bempden van Sint Servaes dach tot Onser Liever Vrouwen Assumptionis dach, allen dat gene datter in schaeden vint, die beesten uyten Rochteren (Rooten) sal den schut ooch panden nae Sint Martens; int Geisteren velt wat hy boven die heerstraet vint in schaden, van Onser Lieve Vrouwen huysken tot boven Lemmen Tyelen; die heerstraet dael tot den sloet toe ende van den sloet tot den torffgaet toe; ende boven die hooghe heerstraet nae Waterloes en sal men niet panden dan ongehackde beesten die in schaden gaen.
24. Item ouch sal men panden alle vercken die men op eenich mans erff vindt ongeringht, sal die broeckvorster panden op een alde groot.
25. Item int Oeter velt sal men panden totter heerstraet toe alle des gheenen dat men in schade vint ende in beloecken kempen ende anders. Ende in beloecken kempen die vast besloeten waeren ende beleydt woerden daer sy niet boetachtich gewesen en woerden, het en waere dan in kempe dat dij nabueren sechten sy en wolden niet daer in gepant hebben.
26. Item offt den schut eenighe beesten gepant hadde in eenichmans schade dat schade weert weeren, die beesten en sal hy niet laeten gaen, hy en salt den geenen seggen die de schade gedaen is.
27. Item een veltschut die eenighen man schade deede in suyne vruchten dat eenijder denen penden sal voor dobbel schoet.
28. Item noch en sal eghen schut panden, hy en sal die beesten selver uytten schaden dryven ende seggent den genen die de beesten toebehooren eer hy meer panden sall.
29. Item voorts meer die dat schutampt begeert als voorscreven is, die sal syn gelt ten eersten leggen eer hy panden sal ende ten heijlighen sweeren allen dat ghene te panden gelyck voorscreven steyt, ende nymanten te componeren op synen eydt.
30. Item allen die gene die in onsen kerspel woonen van Op Solt ende Neer Solt, en sullen niet meer broecken van panden dan onse ondersaeten en geen borger; ende desselven gelycken sullen onse onderdaeten ouch broecken ende onder hun gepant woorden, ende dit hebben die naebueren van beyde syden begeert, maer offt sy onse luyden meer aff nemen, sal men hun desselvighen gelycken doen.
31. Item noch is verdraeghen dat men in den dorpe geen bier hooger brouwen noch tappen en sal, het sy van buyten offt van binnen, dan een ort stuver offt eenen halven braspenninck offt een halff blanck licht gelt; wy dat hoeger tapt offt vercoept soo deck verboert hy iii aldegroet, halff den heer ende halff den cleger offt aenbrenger.
32. Item noch is verdraeghen dat ghene schaepen gaen en sullen int broeck onder dat hout offt op groesen daer andere beesten gaen, het sy inden hertganck van Oeteren offt Geysteren offt Voorschoven soo deck hy gepant woerdt iii aldegroet.
33. Item ouch sal men nemen vier mannen die sullen weteren boeven aen ende nederwaerts ende nyment meer (dan) op hunnen tydt; des sullen sy hebben van den morghen ½ brabants stuver; ende eenich man die de mannen hun waeter nemen oft dycken breecken, sullen broecken een alden scillingh in dryen te deelen der kercken, den heer ende watermeesteren.
34. Item eenighe mannen die genoemen woerden van die gemeynte die schattinghe te heffen, den sal men geven van hondert guldens eenen gulden van alsulcke guldens als sij heffen, ende die heffers die boeden noodich hadden te panden ende eens omgeweest waeren, dan sal den boede met omgaen ende panden.
35. Item eenich man die door die veltvechen gaet ende niet wederom toe en doet, van buijten offt van binnen, sal broecken een alde groot; ende die broecken sullen gaen in drij deelen, dat een deel dijt aenbrenght, dat ander den heere ende dat derde die gemeijnte.
36. Item noch ist verdraeghen dat men des heylighen gheest ghoet nymant en geven en sal die niet van Oeteren geboeren en is noch getoeghen en syn, ende dat naer luyden myns heeren den Cardinael gebots.
37. Item ouch sal eenyder hertganck blyven met syne schaepen in synen hertganck naer den alden hercoemen op een alt groot.
38. Item offt eenighe buytensse beesten koemen in onsen hertganck datter niet voyeren (voederen) laeten en sal.
39. Item dat Neervelt dat sal gevreyt syn wes (van) onsen Lieve Vrouwen dach dij compt by Ittere kermisse.
40. Item sullen die veltschutten ouch panden op hunnen eijdt gelyck de broeckvorsten waer sy ymant vinden hout houwen op eenich mans erff offt broecken op alsulcke broecken als voorscreven staen.
41. Item noch verdraeghen die gemeynte dat die mannen die koermeesters genoemen sullen woerden, ten heylighen sweeren sullen, soo deck ende menichwerff sy vernemen dat sy anders offt hooger bier tappen offt tweederhande bier in hunne kelder hebben, den heer claegen sullen offt allen man die claegen willen ende selck sal selver cleger syn.
42. Item noch verdraeghen die gansche gemeynte dat man, noch wijff, noch kint, op nymants stoppelen oosten en sal, het en sy dat sy eerst geschorren en syn, offt eenyder sal se panden opo syns selffs erffve, ende den selvighe gelycken broeckvorsten, veltschutten, die moeghen penden over alle, ende dat op drij aldegroot.
43. Item men sal die moeten visiteren ende dat broet waeghen, soo dech als den heer beliefft opt verbroecken des broot dij te licht syn ende die maete die te cleyn syn, ende daer by drij alde groot.
44. Item sullen beyden heerne een kaeck stellen, ende sal men daeraen straffen allen die genen die men bevint die veeckens breecken, hout ende stockop de luyden erffven aff houwen ende ewegh draeghen.
45. Item noch is verdraeghen met hulpe der heeren, soo wy met gehachde beesten vaert yvers in de luyde vruchten offt coeren, die sal verbeuren eenen aldegroot.
46. Item noch is verdraeghen met hulpe der heeren, soo wanneer den boede gebiet inder kercken die nabueren met den anderen van saecken die der gemeynte aengaen ende die dan ewegh gaen, die sullen broecken eenen aldengroot, soo deck als dat gebeuren sal.
47. Item noch verdraeghen den hertganck van Oeteren met hulpe der heeren dat Wittven vreen sal als binnen 's jaers gevreet is geweest, te weten met schuppen, schoepen, heyseyssen ende met schoepen te gebruycken, op een pene van dry aldegroot.
48. Item noch verdraeghen die naebueren met hulpe der heeren dat men geen groese op die gemeynte met schuppen oft schoepen aff te steecken offt te houwen dan met de heijseijsij, op dry aldegroot; noch geen heij op de groesen meijen, noch met schuppen affsteecken ende op eenen hoop te voeren ende te verbranden, op een pene van een halven schillinck.
49. Item noch is verdraeghen met hulpe der heeren, dat den scholtis, meyer met den gerichte ende Borgemeestere sullen moeghen huys soeckinghe doen doer te visiteren; daer by bevinden stucken veckens ende holt dat op der luyden erffve gewassen is ende affgehouwen is ende sulx bevonden woerdt gedaen te hebben, sal men straffen naer recht aen die kaeck.
50. Item noch verdraeghen die naebueren met hulpe der heeren, dat men alle die ondersaten beesten van Eijck panden sal, die op der ondersaten erffve van Neeroeteren bevonden worden, op alsulcke boete ende pene als men hun onder Eijck affnempt, ende oock in alsulcken tydt als men hun dat affnempt.
51. Item noch verdraegen dij nabueren uyt Geysteren dat men vreeden sal den wyer alsoo veel plaetsen als die vier geordoneerde mannen dat ordonneeren sullen.
52. Item is noch verdraeghen wy dat des Heylighen Gheest landen ten wennen nempt, die sal daer borghe voor stellen op uytpandinghe, daer dy gemeynte met te vreden is.
    In den jaer 1568, den 20 Januarij, is noch verdraeghen, met consent van beyder heeren, dat alle beesten, soo wel in den winter als in den somer, sullen blyven uyt den lyden schade, op dry aldegroot ende naer de sonne dobbel.
53. Item noch is verdraeghen met hulpe der heeren, dat men alle de gene panden sal die men vint coemen met gebroecken tuynen offt gehouwen hout, offt sy sullen bewys doen waer sy dat gehaelt hebben, op ses aldegroot, naer de sonne dobbel.
54. Item noch is verdraeghen dat men uytlandighe schaepen niet langer op die gemeynte halden en sal dan dry daeghen, op een boete van seven schillingen.
55. Item noch is verdraeghen van beyder heeren weghen als men in de kercke gebiet straeten ende stegen te maecken dat eenijder vaeren sal met syn gespan ende de keuyters graven op een boete van seven schillinghen.
56. Item noch verdraegen die naebueren, met consent van beyder heeren, dat nijmant en sal huysen offt houwen eenighe vrouwen dy syn buyten den echten staet die onder de heerlyckheydt niet en behoeren op eenen wegh tot Harlendouwen (?).
    Anno 1591, den 16 Januarij op jaergedenghe, syn die naebueren bleven by alle voorighe coeren ende is verdraghen dat men die weterluyden geven sal van den morghen eenen stuver.
    Item eenyder sal syn beesten opt syn holden, offt sullen gelyck herden ende wyen.
    (Staatsarchief te Brussel, Geestel. Gesticht. Karton n° 7694)

Bron: Bibliotheek, Rijksarchief Hasselt, Geschiedenis van Neeroeteren, door P.J. Maas, Drukkerij Deraedt, Roeselare, 1906. 2de deel, p. 376 - 387.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net