Keurboeken uit Limburg (B)

Neerharen - 1782, 1787

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Jaergeding gehouden op den 21 octobris 1782.
Jaergeding gehouden den 5de decembris 1787 tot Opgrimby.
Jaergeding gehouden in de vrijheerlijckheid Neerharen met consent en approbatie der gebiedende Vrouwe, Theresia, baronesse van Leefdael (1), abdisse van Hocht, Vrijvrouwe van dese Heerlijckheijdt.
Ten overstaen
van den Heer L. G. Van der Meer (2) drossart en schouth der vrijheerlijkheden Neerhaeren en Opgrijmbij. Het voorschreven jaergeding wort gehouden wegens God almachtig, sijne gebiedende moeder Maria, onsen goeden patroon St. Lambertus ende eer eerwaerdige vrouwe Theresia, baronnesse d'Leefdael (3), onse genaedige Vrijvrouwe.
Alle inwoonders deser vrijheerlijckheijd sullen dit tegenwoordig jaergeding helpen houden, sonder van te scheijden, tensij met oorlof, op amende van eenen gulden.
Den heere geeft ider geleijd hier comen om recht te plegen en sal hij soo schuldig als onschuldig van hier scheijden als hij ter gecomen is, tenwaere van eenige criminele saeken.
                                                                                      De gemeenten.
Imant van sig te beklaagen hebbende over de maete ofte gewicht, weegen of straeten of over andere pointen sal sulkx aen den heer Drossaert en den gerechte aenbrengen om daer op staende voedt recht gedaen of geordonneert te worden, als naer behoren gedurende dit jaergeding sal jder stil ende modets sijn, op peene als voren.

1. In den eersten dat alle jaere een of twee dorpmeesters sullen gekosen ofte gecontinueert , die onder het oppergesach van de Seer Eerweerdige en Edele Vrijvrouwe ende Heer Drossaert in materie van schattingen, repartitien en alle andere voorvallen van pollicie sullen regeeren en disponeeren, tot het meeste nut en welvaert van de gemeente en sullen weegens haeren ontfanx en uijtgaven aen den Heer Drossaert en justitie alle jaere pertinente rekeninge doen.
2. Dat voorschreven dorpmeester tegens wie het oock zij, geene processen sullen mogen aenvangen oft defendeeren naemens de gemeenten, ten sij met voorweet, kennisse en consent van de gebiedende Vrouwe, en sullen oock geene costen des wegens aengewent, die buijten weet, kennis en consent voorschreven souden geschied zijn in haere gemeentens rekeninge geleden worden, maer blijven tot haere privien last.
3. Is verbooden dat niemant haesen oft conijnen, duijven oft patrijsen, noch eenige andere vogels sal mogen schieten ofte beschaedigen, nochte eenig intrument of geweer tot jacht gebruijcken, op pene van thien goudt guldens, boven verlies der waepenen.
4. Alle honden soo van schaepherders als andere, bevonden sonder cluppel aen den hals van onderhalven voet, sal des selfs eijgenaer vervallen in amende van thien goudt guldens.
5. Geene herbergiers sullen langer gasten in haere huijse mogen houden en bier of brandewijn tappen, als tot negen uuren savons in den somer en tot acht uuren in den winter, op peene van drij (4) goudt guldens de eerste reijse, en daernaer dobbel, in welke amende ook sullen vallen de gasten, die naer de voorseijde uure sig aldaer laten bevinden.
6. Niemant sal moogen bier, brandewijn ofte eenigen anderen dranck schinken, nochte drincken op sondagen ofte H. dagen, onder den dienst der H. Misse, sermoon, christlijke leeringe en vespers, op peene van drij (4) goudt guldens.
7. In geval van eenige krakelen oft twist sal den weerdt gehouden sijn hetselve aenstonts aen den Heer Drossaert over te dragen, en soo hij niet alle krakeelders aengebrocht, eenige verswegen ofte verborgen soude hebben, sal dobbel amende betaelen, soo voor sig als voor sijne gasten.
8. Is ook verboden alle soorten van vloeken en sweeren op peene van telkens te verbueren eenen goudtgulden, in welke peene ook sullen vervallen alle die binnen het portaal van de kerk ofte klockhuijs, ten tijde van den godsdienst, sig ophauden ofte aldaer denselven bijwoonen.
9. Alle vremdelingen die in dese Heerleijckhuijd sullen comen woonen, sullen gehouden sijn te toonen attestatie van haare vorige laeste woonplaets, ende eer sij voor ondersaeten erkent sullen worden, sullen suffisante coutie stellen, ten minsten voor vierhondert guldens, op penen van twee goudtguldens en de Heerlijkheijd te ruijmen.
10. Niemant en sal vermogen eenige vremde suspecte, gebanne persoonen of van eenig feijt betight in te nemen ende te logeren, op peene van twee goudtguldens.
11. Idereen sal gehouden sijn sijne besaijde landen voor Alder H(eiligen) te vreden op ordinaire boete en reparatie der schade.
12. Niemant en sal eenige poten, boomen, houd mogen afkappen ofte beschadigen op lijfstraffe, nochte graen, gras ofte dergelijke vruchten maijen, noch rueben oft steggelen afbreken of landen ontvreden, op peene van eenen goudtgulden.
13. Dat ook niemant bij dag ofte bij nacht de moesthoven van imant ander sal mogen ingaen en aldaar stelen vruchten of eenig gewasop peene van thien goud guldens ende soo jemant op verse daet betrapt wiert, sal den eijgenaer of houder van alsulcke moesthoven den dader moegen aenhouden en in gevangenis leeveren, totdat den schade sal sijn vergoijdt ende de amende betaelt.
14. Niemant sal sijne beesten bij dag ofte bij nacht mogen laeten gaen op andermans vruchten, op peene van drij goudguldens en reparatie van schade.
15. Niemant sal eenige schaepen, horenbeesten ofte andere bestiaalen langs oft op de batten aen de Maese moogen laeten hoeden op amende van thien goudtguldens, boven confiscatie der beesten, die op voorseijde batten door onsen gerechtsboode, jager of andere van onsent weegen daertoe te committeren, sullen gevonden worden.
16. Niemant en sal sijne beesten moogen laeten loopen of hoeden in den oost op landerijen waer allen de vruchten noch niet sijn afgevoert op ordinaire boete.
17. Dat niemant sal moogen oosten of sumeren soo lang de vruchten sig ongebonden op het land sijn bevindende, gelijck oock niet voor of naer sonnenonderganck, alles op peene van 21 stuijvers voor de eerste reijse, de tweede reijse dobbel en voerders arbitralijk.
18. Niemant sal mogen leem uijtsteeken of kuijlen maeken op de gemeene straete op peene van eenen goudgulden.
19. Niemant sal moogen rammelen of andere insolentie pleegen aen de huijsen van eenen getrouwden wedeman of wed(uwe), op peene van drij goudguldens.
20. Dat niemand sal mogen dragen bij dag ofte nachte ongeoorlofde waepens als sijn sackpistoolen, bajonetten, poinjaerden, jachtmessen of desgelijkx, waer ook onder begrepen sijn spitse messen en ongemeene stocken, op amende van 50 goudtguldens, boven de confiscatie der wapens.
21. Niemant sal moogen op de heerestraete gaen in den winter naer negen uuren en in den somer naer thien uuren, op peene van drij goudtguldens.
22. Niemant sal moogen meer schaepen houden als vijf per boender, op amende van eenen goudtgulden en confiscatie der meerdere schaepen (5).
23. De boodes sullen dagelijkx de velden, weijden en graenen moeten visiteeren of daer eenigen schaede quam te geschieden door gehoijde of ongehoijde beesten, die sij aenstons sullen panden en ten hunnen huijsen of casteel brengen laeten, totdat de pandtboeten en schaede betaelt en voldaen sal sijn, wordende wel expresselijck verbooden de respective boodens of die hun moeten assisteeren te injurieeren, dreijgen ofte affronteeren, op arbitraele straffe.
24. De veltboodens sullen niemant in het panden ontsien, noch overtreeders verswijgen, maer deselve getrouwelijck hunnen eedt, op peene van privatie hunder offitie.
25. Ider sal met het ingaen van den maent april sijne vloetgrachten behoorelijk openen opdat het water sijnen behoorlijken kours kan hebben, op boete van 21 stuijvers.
26. Dat ook de groote en publijke weegen sullen moeten gerepareert worden, op peene van 20 goudguldens, executabel tot laste der gemeente, die nochtans in haar geheel gelaeten word tegens degeene die in faute sullen blijven van hun devoir behoorlijk te doen, voor den 15 van de maent meert als sijnde den behoorelijken tijt, gaaren te hangen, hoven te stoppen en dorps luijsringen te maeken daer des noodig is alles op gemeene boete, sullende daerenboven degeene die sig sullen derven absenteeren op de gestelde daegen tot repareeren der weegen door den boode aengebracht worden, vide voor jder default en dag te betaalen een amende van 3 goudguldens, volgens mandement van het jaare 1724, den 3 julij.
27. Niemant sal mogen eenige injurieuse woorden spreeken tegens dorpmeesters, jets was in het publijk aen de gemeente voorstellende of den schat inbeurende, op peene van drij goudtguldens.
28. Niemant sal buijten de gestelden reijnsteijnen of paalen iets afackeren of van een ander erven afsteeken, noch vruchten sigten, bederven, vertreden ofte ontvoeren, op arbitraire straffe.
29. Dat oock niemant, het sij ackerman of eijgenaer, eenige beesten in de wassende vruchten sal mogen laeten hoeden, tensij lammeren, nochte ook in de weijden de schaepen oft verkens, zedert den eersten november tot den eersten meert, van telkens te verbuuren 20 goudtguldens, sullende voor d'amende in alle voorgaende artijkelen gestatueert, worden de ouders en momboirs voor haare kinderen, de meesters en vrouwen voor haare domestiken oft werkluijdens moeten instaen en daervoor aanspreekelijk sijn.
30. Dat ook niemant op het order van den dorpmeester sal derven weijgerig sijn om als guide te dienen of andersins, dusdanig dat den aengeboodenen niet connende voldoen aen het order van den dorpmeester, eenen van sijnentweegen selfs sal moeten senden en gaen roepen, sonder uijtstel, op peene van voor de eerste reijse te verbuuren een gemeijne boete en naerders arbijtralijk.
    Aldus gepronuntieert en gepubliceert in onse gerechtskamer den 17 novembris 1769, ten overstaen van de Heer Drossart en scheepenen Lambertus Groenen, G.E. Grouwels en Heijliger Stans.
    En voor die van Herbricht ut supra eodem die den 14 meij 1770 is het jaergeding gehouden onde de linde ten overstaen van de heer Drossart en scheepenen G.E. Grouwels en Lamb. Groenen.
    Op heden 5de decembris 1787 tot Opgrymby.

(1)   doorgehaald en vervangen door: Josephina, baronesse Pinckaert de Warten.
(2)   doorgehaald en vervangen door: De H. Campens, der beijde, in 1787.
(3)   doorgehaald en vervangen door: Josephina, baronesse van Warten.
(4)   doorgehaald en vervangen door andere hand door: thien.
(5)   van af op amende …tot ….meerdere schaepen werd doorgehaald en door latere hand vervangen door
       deze tekst: wie sijn besittende het boendergetal bij de mandementen deeser landen geexprimeert, onder
       conditie van deselve niet separatelijck, maer wel door eenen scheeper, welke ten minsten het getal van sestig
       sal moeten ten velde leijden, op een amende daertoe staende.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Schepenbank Neerharen, Losse stukken, bundel 5.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net