Keurboeken uit Limburg (B)

Meldert - 1772

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Ceurenboecken en statuten, gecuert ende gestatueert bij meijer, schepenen, borgemeesters, kerckmeesters, armmeesters end met verdragh der geheele gemeijnte tot Meldert.

1. In den eersten, alsoo sonderlinge te punieren ende te straffen staen dieghene die tegen sijne goddelijcke Majesteit sijn misdoende, soo worden verboden dat niemant eenige onbetaemelijcke eeden sal sweeren, tzij bij godt, sijne Hijlige Sacramenten oft diergelijcke eede, op pene van seven schellingen.
2. Item wie in bosschen drijft, redelijck gevredt sijnde, die de lieden geirne toehouden souden, die sal men mogen schutten op een pene van seven schellingen aen den Heer, den dienaer sijn behoorelijck schot ende der parthije hunne schaeden op te richten.
3. Item wie in spruijtbosschen drijft oft openbreckt, die redelijck gevreedt zijn, 'tzij met beesten oft schapen, op een pene van seven schellingen ende den dienaer voor sijn schot ses oude grooten.
4. Item alle hortgaten ende hoven sal men toehouden, onder en boven, op eene pene van drij oude grooten oft ses stuijvers.
5. Item vercken die men vindt op des heeren straeten, niet gevrucht sijnde, oft niet gekenneft en worden, oft oock in 't broeck, op een pene van eenen oude grooten oft twee stuijvers, alsoo dickmaels die gecalengieert sullen worden.
6. Item wie men bevindt in der lieden hagen, hout oft brem houden en t'huijswaerts dragen, op een pene van seven schellingen ende op het wapen hetghene sij bij hen hebben, ende men sal altijdt op die ouders verhalen, daer't ingedragen wordt.
7. Item wie onbehoorelijcke wegen gaet oft rijdt oft andersints door der lieden vruchten oft andere paden maeckt, dan daer men gewoonelijck is te gaen, op eene boete van seven schellingen, ende daervoor te panden ende die panden met eender conden om te slaen.
8. Item dat eenigelijck sijn holen sal uijtschieten aen de straet, dat het water ruijmen magh, ende dat men geenen aerde wegh sal voeren, maer in die straete schieten ende die daermede te maecken daer t' noodigh is, op eene pene van drij oude grooten oft ses stuijvers.
9. Item beesten die niet gehuedt en sijn en overspringen tusschen den een oft den anderen ende geschut worden, sal den dienaer sijn schot hebben ende parthije henne schaede op te richten, die se gedaen is.
10. Item beesten die naer die sonne in iemandts weide oft vrucht geschut worden, op een pene oft boete van seven schellingen ende den dienaer sijn schot.
11. Item niemant en sal hem vervoorderen te verhueren aen iemandt eenige huijsen oft backhuijsen oft schueren, daer iemant van buijten woonen soude, oft iemand in 't particulier aenslaen, daer den H. geest oft het dorp eenigen last duer mocht hebben oft crijgen, dan met consent van den meijer en schepenen, op eene pene van drij carolus guldens, t'elcker reijse te verbueren, ende den verhuerder aen lijff en goet verbonden voor die aenstaende lasten den voorschreven H. geest oft de gemeijnten uijt sulcker verhueren overcomende.
12. Item noch geordonneert dat niemant op die Cortheije en maeijen eenige heije oft flaggen met de corte seijsie, noch tusschen eenige straeten, die in haer grachten liggen, op een boete oft pene van dertigh stuijvers, maer op alle andere plaetsen, soo het Lillaerbroeck ende die Lange Heije sal men maeijen tghene men daerop vindt.
13. Item is geordineert dat alle winnen henne meesters sullen adverteren dat het is verdragen dat men alle winnen sal setten in schattingen en ruijters te houden ende voorts in alle lasten, in alle manieren oft die meesters selfs op het goet woonden. Een iegelijck magh daernaer hueren, onder conditie oft die winnen niet solvent en waeren voor die schattinge, dat men t'op die meesters goederen sal verhaelen, ende allen diegene eenigh landt oft broeck sullen hueren, sullen die schattinge daer op comende en afgaende.
14. Is noch geordineert dat men die straeten sal maecken naer den noen, vier saterdagen, te weten twee voor Sint Jansmisse ende twee daernaer, ende sullen alsdan diegeene die gespan hebben, carren en wagen brengen ende die geen gespan hebben, sullen comen laeden, ende wie niet en comt oft sulx niet en doet, sal vervallen in eene pene van thien stuijvers, half voor den heer ende half voor den werckende gesellen ten besten; ende die dienaers oft borgemeesters mogen calengieren in ieder gehuchte, daer gebreecke.
15. Item sal eenieder de beken, vloetgrachten ende andere seijtgrachten, comende in de beecke oft vloetgrachten, reijnigen ende veghen, totter helft toe tegen sijn eijge erfve, het cruijt uijtmaeijen ende die canten op te schieten, soo wanneer eens geboden is, sonder meer te gebieden, ende dat men alle dijcken tegen den beeckkant sal stijven opdat het broeck daeraf in geen hinder en come, want men die schaede daeraf comende, op de gebreeckelijcken sal mogen verhalen, ende den heer sal se ten minsten met twee schepenen moeten visiteren ende calengieeren op eene boete van seven schellingen, op den gront te verhaelen.
16. Item, dat niemant hem sal vervoordern te hueden met eenige beesten, peirden, koijen oft schaepen, op eenige velden, bempden oft eerselen, dan alleen op t' sijne oft hetgene dat sij gehuert hebben, op eene pene van seven stuijver ende den dienaer sijn schot, van ieder beest eenen stuijver, ende daerenboven die lieden henne schaede te betaelen, die se gedaen is.
17. Item dat oock niemant hem sal vervoorderen eenige dijcken van beecken oft vloetgrachten door te steken, waerdoor het broeck mochte verargert worden, op een boete van seven stuijvers.
18. Item dat niemant hem oock sal mogen vervoorderen eenigen leem te graven, leem steken, anders als op die Cortheije, noch oock denselven leem steecken, niet en grave te nae aen den vaerwegh oft aen de straete, ende oock een cuijle maeckende, een ander sal vullen, op eene pene van acht stuijvers.
19. Item is noch geordineert dat niemant van buijtenliedens oft buijten dese Heerelijckheijt woonachtigh, hen en sullen vervoorderen te winter oft te somer te hueden met eenige beesten, peirden oft koijen en schaepen in eenige velden, bosschen oft bempden oft op den gemeijnen aert, dan op hen eijgen erfve oft hetghene sij gehuert mogen hebben, op die pene van elcker reijse te verbueren drij carolusgulden enden den dienaer sijn schot, ende eeniegelijck sal se mogen calengieren ende onder behoorelijcken eedt aen te brengen.
20. Item is noch geordineert dat alle de inwoonders alhier en buijtens landt geboren sullen naer datum deser publicatie binnen drij weken naestcomende certificatie brengen ende alhier voor die weth thoonen van der gerichten aldaer sij geboren sijn, hetzij mans oft vrouwen, op penen van drij goutguldens.
21. Item is noch geordineert dat eenijder sijne schouwen, ovens, vierstoeckinge sal schoon houden ende wel bewaeren, op die pene van seven schellingen, soo dickmaels als men daeraen gebreck sal vinden, ende daerenboven alle schaede die daeruijt mocht rijsen op den gebreckelijcken te verhaelen.
22. Item is noch geordineert dat hem niemandt van nu voortaen en sal vervoorderen, hetzij door sijn selven, door sijn kinderen oft dienstboden, te hueden met eenige schaepen oft coijen in eenige velden, daer coren oft andere granen in gesaeijt sijn, die vuelen af te drijven oft die granen te beschaedigen, die grachten af en neder te drijven, soo te winter als te somer, op eene pene van eene arbitraire straffinge aen den heer ende partije voor d'eerste reijse, voor de tweede reijse dobbel, ende die lieden henne schaede te betaelen, ende men sal t' altijdt op die ouders verhaelen, daer die kinderen sullen sijn misdoende; soo't sullen gehuerde boden sijn, sal't men aen die meesters verhaelen, ende eenjegelijck sal mogen calengieren ende op hunne eedt aen te brengen oft aendragen; dengenen die de schaede geschiet is, sal die misbruijckers mogen beclagen van gewilt ende die meesters sullen hunne boden aen die huere mogen corten.
23. Item is noch geordineert dat hem niemant en sal vervoorderen te winter oft te somer die goede lieden tuijnen, tiggelen oft iet anders af te breken oft te ontdragen, op eene pene van gestraft te worden van dieverije ende daer tselve door die kinderen oft boden gedaen worde, sal men tselve aen die ouders oft meesters verhaelen.
24. Item alle dieghene hebbende gegraven op die Cortheije oft elders, die cuijlen wederom sullen vullen binnen naestcomende vierthien dagen, op eene pene van seven schellingen ende daerenboven betaelen de visitatie van schepenen, daertoe doende.
25. Item is noch verdragen dat allen tghene door eenige ondersaten deses dorps vercocht sal worden aen eenige vremdelingen oft uijtgesetenen, dat die inwoonders sullen hetselve mogen onderstaen, eenige oppositie van recht ter contrarie doende niettegenstaende.
26. Item is noch geordineert dat die dienaers alhier sullen vooruijt ende tot hun gebruijck hebben elck een half bonder landts, sonder daervan iet te geven in de schettinge, waervoor sij binnen dorp geene vacatie en sullen hebben, maer want buijten dorp te gaen valt, sullen hebben als die borgemeesters selver; ende sullen oock sonder eenige conventie goede opsight in t' velt en elders nemen ende tselve te recht aenbrengen, oock hen selfs beesten wachten sonder iemant te beschadigen, op verbeurte van hunne officie ende daerenboven naer hunne verdiensten gestraft te worden.
27. Item is noch geordineert dat hem niemant en sal vervoorderen met eenige schapen oft beesten te hueden in spruijtbosschen oft hagen oft houtwasch, ander lieden toebehoorende, te winter oft te somer, die gevreedt sijn oft tusschen ander bosschen liggende, op pene van beclaeght en gestraft te worden van gewelt, ende een ijder sal se mogen calengieren ende met hunnen eedt bewijsen, ende men sal t' aen die ouders oft aen die meesters verhalen ende die meesters sullen de schade hen boden mogen corten; elck wacht hem van schade.
28. Item dat die borgemeesters, soo wanneer sij van weghen der gemeijnten sullen te gaen hebben, sullen gelijck gaen ende in saecken, daer t' noodt sal wesen, imandt van der gemeijnten met nemen, mits hennen behoorelijcken loon.
29. Item is noch geordineert dat hem niemant onder die geheerelijckheijt en sal vervoorderen eenige erfve te coopen sonder te laeten aen die kercke de helft van den lijfcoop voor die selve kercke, die nu seer ruineus is, tot godts eere te mogen repareren en opbouwen; soo imant in faute waere, sal men tselve op den vercochten gront mogen verhalen.
30. Item dat geen herders beesten oft koije hudende hen en sullen vervoorderen in bosschen oft velden vuer te stoken, op eene pene van seven schellingen voor het eerste, de tweede reijse dobbel, ende soo hetselve geschiedt door gehuerde boden oft kinderen, sal men die pene en schaede op die ouders oft meesters verhaelen ende die meesters sullen t'hunne boden aen hunne huere mogen corten; elck wacht u van schaede.
31. Item dat niemant hem en sal vervoorderen met sijne schapen te hueden voor der lieden deure, aen hunne huijsinge oft wooninge op eene pene van seven schellingen; elckeen wacht u van schaede.
32. Item is noch verdragen dat dieghene die voor de gemeijnte sullen vaeren, sullen hebben des daeghs vijfendertigh stuijvers voor elck peerdt, op hen selfs cost, ende voor elcken wagen vijfendertigh stuijvers, voor iedere karre seventhien stuijvers, alles op hennen cost ende last; ende die daertoe sullen geroepen ende verwacht worden bij die borgemeesters oft dienaers, gelieven sonder weijgeringe te doen, op pene van eenen goutgulden, t'elcken reijse te verbeuren; elck wacht hem voor schaede.
33. Item is noch verdragen dat die ghene die onder dese jurisdictie sullen schaepen willen halden, sullen ten minsten onder het labeur hebben ende houden drij oft vier boinder, op pene van confiscatie van die schaepen met advertentie van ses weken van te vooren door den dienaer te geschieden.
34. Item is noch verdragen dat alle kerckmeesters en armmeesters 's jaers daernaer sullen hunne rekeninge voldoen ende sluijten. Ende die borgemeesters ende lastmeesters sullen in het tweede jaer naer hunne administratie moeten promptelijck voldoen ende sluijten henne rekeninge.
35. Item is noch verdragen dat alle die ghene die sullen coren gelden aen den armen alhier ende hetselven in het jaer niet en voldoen, sullen de fractie betaelen van hetselven jaer.
36. Item dat niemant, het sij knecht of meijsens, die sigh sal verhuert hebben ende den weurdel ontfangen hebben, sal gehalden wesen sijn jaer te dienen oft termijn, die sij sullen geaccordeert sijn, op pene van 4 guldens.
37. Item is noch geordineert dat niemant sigh sal vervoorderen huijsen, schueren af te breken om buijtens dorps te voeren oft op te setten. Item aengaende de schaepen oft beesten, soo wordt verboden volgens placcaert van sijne hoogehijt den genadigen biscop en prince van Luijck, welcke placcaerten den officier hier wilt oft sal observeren, soo wordt verboden in tselve placcart dat niemant sigh en sal vervoorderen te hueden te winter, noch te somer met schapen oft beesten in eenige bosschen, tsij schaerhoudt oft andersints, op eene pene volgens placcaert; een ijder kan hem hiernaer reguleren en wachten voor schaede. Jaergedinge gehouden den 10 januarij 1736. Alsoo men daegelijx siet gebeuren groote abusen ende ongelucken ter oorsaecke de gemijntenaeren alhier hen niet en ontsien met lampen en toebackxpijpen met vier te loopen ende te gaen met nachte en daege in schuere, schobben ende op de solders onder het dack, ende met brandende fackels oft wijpen lancx de huijsen te gaen, om alle alsulcke inconvenienten voor te comen ende alle eventuele ongelucken te beletten, soo ist dat op volle jaergedingh is ingestelt met consent van onser genadiger heer Baron, dat niemandt voortaen met lampen, toebaeckxpijpen, fackels en sal gaen in schuere, schobben oft andere bouwingen, dan met geslotene lanterne, ende met geene fackels oft wijpen te gaen lancx eenige huijsen, op eene pene en amende van twee schellingen voor den officier, eenen schellinck voor de kercke ende eenen schellinck voor den armen alhier, ende met eenen persoon, coen sijnde op sijnen eedt, sullen daerover overtuijght wesen. Dese getrocken uijt de gewoonelijcke jaerkeuren des dorps Meldert ende gecollationeert, sijn bevonden daeraen conform ende te accorderen. Testor M.A. Swolfs, secreatrius justitiae de Meldert infidem p(resentem) cop(iam) subscripsi, 1772. Het volgende werd na 1772 toegevoegd.
38. Item is noch geordonnert door de borgenmesters ende gemannen dat alle gemijntenaren moeten hunne gouderen aenbrengen op hunnen gewoonlijcken tijdt, op een amende van ses gulden.
39. Item is noch geordonneert door de gemannen ende borgemeesters van Meldert alsdat de borgemeesters met tween sullen panden van die sullen schuldigh bleijven aen de borgenmesters ende met den bode uijt te halen ende binnen drij dagen vercocht woorden sonder tegen seggen van den reddant. Item is noch geordonneert als de gemannen met de borgenmeesters sullen kisen eenen schudtbode ende door de ingesetene schepenen in den eedt gestelt woorden.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Meldert, Charterverzameling, 1772.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net