Keurboeken uit Limburg (B)

Koninksem - 1768

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Ordonnantien van politie ende verbotten van s'Heeren weegen die seer Eerw. Eed. Heeren deken ende Capittel van Ste Servaes in de dorpen ende heerlijckheijden Coninxheijm, Sluijzen en Groot-loon.

1. Dat den schout, schepenen en secretaris en andere representerende de justitie ten gestelden daeghe tot t'generael gedingh en andere ordinarisse ten selven eijnde haer sullen moeten laeten vinden om aldaer de fonctien van haere ampten waer te nemen op pene van drij goud gulden ende van geprivert te sijn van de regten haar toekomende die tuschen de presenten sullen gedeijlt worden.
2. Dat alle de ondersaeten der geseijde plaetsen tot het generael geding welck acht daegen van te voren sal gepublicert worden sonder faute sich sullen laeten vinden ende compareren ten eersten clockslagh in het huijs daer toe gekosen sigh aldaer in sulck respect houdende als sij aen hunnen heer en justitie schuldig zijn, sulcxs op peene van drij goud guldens.
3. Dat een jeder gehauden sal sijn daer voor te stellen de beste en bequaemste middelen die hij vinden sal ten besten nut en profijt van de gemeente, gelijck oock een jeder geoorloft sal sijn sijne beswaernissen voor te brengen om aen den selven door den heer ofte justitie te worden voorsien.
4. Dat alle ondersaeten sullen gehouden sijn devotelijck bij te blijven in de misse, sermoen van de parochie om daer geinstruert te worden en te hooren het woord godts op poene van eenen goud gulden, ten waere van eenig wettelijck beletsel.
5. Dat een jeder gehouden sal sijn sijne kinders ende andere onder sijn bevel, op gestelde daegen te senden naer den catechismus der parochie daer toe door den heer pastoor vermaent sijnde op poene van drij goud guldens.
6. Item en sullen geene herbergiers onder den goddelijcken dienst sondaghs nochte Heijlige daeghs bier, brandewijn nochte andere liqueuren schincken, noch tappen, nog eenig geselschap ophouden op poene van drij goud guldens te verbeuren, soo bij de herbergiers als die daer eten, drincken oft spelen sullen, uijtgenomen die passanten alleen.
7. Dat niemand met violen ofte andere instrumenten, soo op feestdaegen, kermisse als andere daeghen sal mogen danssen sonder permissie van den Heere op poene van drij goud guldens, waerinne sullen vervallen soo wel de danssers, speelders als oock de meesters van den huijse, daer sulck dansspel in gehouden geweest, ten sij tselve is geweest met sijnen danck oft tegens sijnen danck, in welck leste gevalle hij sal hebben sijn regres tegens die voorschreven persoonen tot verhael van sijne betaelde amenden.
8. Niemant sal op de sondaeghen, Heijlige daeghen wercken, vaeren nog te inspannen ofte voeder haelen sonder voorgaens daer thoe te hebben permissie oft consent op poene van te vervallen in een amende van drij gout guldens, voor welcke de overtreeders op staende voet sullen prompt en paraet geexecuteert worden sonder eenige forme van recht hoeven te gebruijcken.
9. Ende niemant sal op de geseijde jurisdictie mogen jaeghen nogte eenigh wilt schietten van wat naeme t'selve oock moogte wesen, gelijck oock duijven op poene ende confiscatie van t'gevangen wilt ende t'geweer oft andere instrumenten op peene van thien goud guldens amende, waer van den aenbrenger sal hebben en genieten voor sijn aenbrengen drij goud gulden sullende in eene dubbele amende ad twintich goud guldens vervallen die eenigh wilt oft duijfven voor oft naer den sonnen opganck sal geschooten ofte gevangen hebben, ende den aenbrenger voor sijne moeijtens ses goud guldens.
10. Item dat niemant in den jecker sal mogen vissen oft visschen vangen met netten, hanghgaerens, roedens oft eenige andere instrumenten gelijck oock niets in den jecker leggen ofte werpen, waerdoor de visschen moogte gevangen, aengelockt oft bedorfven worden op poene van dergelijcke thien goud guldens ende confiscatie der gevangen vischen ofte crefften ende instrumenten, waer mede sij die vissen gevangen hebben en voorders naer exigentie van saeke arbritrairlijck gestraft, sullende den aenbrenger voor sijne moeijte en aenbrengen genieten en profiteren drij goud guldens, sullende dese amende ad twintigh goud guldens verdubbelt worden bij soo verre jemant naer den sonnen onderganck oft voor den sonnen opganck met te vischen gevonden sal worden, en den aenbrenger voor sijne moeijte in plaets van drij, ses goud guldens genieten. Lastende dienvolgens een jeder onser onderdaenen, onse gerichtsboede, velt boede oft wie door ons mochte gecommiteert worden tot hoeders en bewaerders van de jaecht en vischerije, in cas sij iemant vremts mochten arresteren de stercke handt te breeden op poene van dergelijcke amenden als boven gespecificeert.
11. Item dat niemant sal meughen bier brouwen, brandewijn stooken oft iet anders publieckelijck vercoopen sonder permissie, op poene van ses goud guldens, en sal voor de selve permissie te bekomen den Heer Rijproost recognosceeren met eenen Rixdaelder siaers, en die permissie becoemen hebbende sal moeten gebruijcken die maete van het paenhuijs van onse Seer Eed. Heeren binnen Maestricht.
12. Item men sal alle jaeren regurierlijck eenen taxt, ofte schat scedule maken van die taxten die met voorgaende consent van den Eerw.Eed. Heer Rijproost sijn gestelt ende geapprobert om de lasten van het dorp te betaelen, de welcke sonder consent van den voorschreven Heer niet en sullen mogen werden vermeerdert nog vermindert.
13. Word wel serieuselijck en straffelijck geordonneert ende gelast aen de schatheffers soo vroegh en tijdelijck de schattingen ende taxten in te vorderen ende te ligten ende onse onderdaenen ende schuldenaers tot betaelingen oock met prompte en parate executie te praemen, soodat door faute van betaelinge der contributien, comptoiren ende andere gemeijne lasten het dorp ende gemeijnte met geene arresten, procedueren, sommatien, executien oft andersints en lijden op poene van daer voor responsabel te wesen, onbelet sijn regres tot de defaillanten en nog te verbeuren eene amende van drij goud guldens voor ieder reijs.
14. Ende soo iemant refractair waer in t' betaelen, ende weijgerde oft resisteerde aen de executien, soo sal den schatheffer sonder eenigen uijtstel daervan rapport aen den Hr. schout doen, den welcken den defaillant met stercker handt sal doen executeren en naer behooren daerover sal gestrafft worden, ende alles op poene van gehouden en responsabel te wesen van alle schaede ende interessen, de welcke de gemeijnte daerom soude kunnen overkomen ende lijden ende noch te vervallen in eene amende van thien goud guldens.
15. Soo haest den termijn ende tijdt van den schatheffer ende kerckmeesters sal sijn geexpireert ofte geeijndight, eenen anderen ofte andere naer stiel sal offt sullen gestelt worden, en sal den afgaenden schatheffer binne drij maenden naer sijn afgaen gehouden sijn behoorlijck naer den publijcken clockslagh offte roep sijne reeckeninge te doen, in't publijck te laeten opnemen ende te sluijten sonder dat den selven meugen reeckenen met eenige restanten, maer sal gehouden wesen te verantworden het geheel montant van den gehelen schat alles op prompte en parate executie ende op poene van te verbeuren eene amende van thien goud guldens, tenwaer hij door wettige oorsaeck belett worde, welcke wettigheijt sal staen ten oordeel van den Heere Rijproost, sullende den schatheffer genieten voor sijn moeijten ende devoiren vier guldens van het bonder sonder dat de selve eenige vacatien in reeckeninge sullen konnen brengen.
16. Ende sullen alle schatheffers, kercke en arme meesters gehouden sijn over te brengen een dobbel van hunne reeckeninge in handen van den Heer Rijproost binnen drij weecken daernaer om door denselven in bewaernisse gehouden te worden op poene van vijff goud guldens amende, en sullen de kerck en aerme meesters in t'doen hunder reeckeningen hun moeten reguleeren volgens t'reglement daer op gemaeckt, ende nog te maecken, het welck alhier gehouden wort voor geinserert.
17. Alle de ghene die noch niet betaelt hebben den schat ofte taxten voor het trafijck en hanteringh van welcke men gewoon is te betaelen oft andere van de selve trafijck oft hanteringe betaelen sullen, sullen die betaelen van tijdt aff, dat sij sulcke hanteringe onder dese Heerlijckheijt gedaen hebben binnen verthien daeghen naer dato deses op eene amende van thien goud guldens en daer voor prompelijck geexecuteert te worden sonder eenige formaliteijt van recht.
18. Sullen oock alle onse ondersaeten moeten inbrengen scrifftelijck in handen van onsen schout ofte sijnen gecommiteerden alle landen ende gronden de welcke sij besitten ofte gebruijcken soo binnen als buijten onse jurisdictie ende den gewoonlijcken schat daervan, ende van die hanteeringe betaelen binnen een maendt naer dato deses op poene als boeven, ende wie eenige parceelen verswijght sal verbeuren van jeder roede eenen gulden bovens het oplegsel van alle schattingen onbetaelt.
19. Word oock gelast dat de gemeijntenaeren sullen hebben over te brengen int Eerw. Capittel van Ste Servaes pertinenten staet van hunne lasten, soo van voortijts comptoiren als van andere renten oft interessen voor desen opgelicht, sulcks binnen vierthien daeghen op poene van drij goud guldens.
20. Item en sal niemant meughen eenigh process beginnen op naem van die gemeijnte ofte over die aengestelde processen compromitteren oft transigeren sonder t'consent van de Heeren op poene van nulliteijt ende te vervallen in een amende van thien goud guldens gelijck oock noch daerenboven den schaede ende interesse te vergoeden die het dorp daer door soude coemen te lijden.
21. In welcke poene oock sullen vervallen die eenigh gelt op interesse souden contracteeren op den naem van die gemeente sonder permissie van de Heeren, ende daerenboven sal die opgeligde somme staen tot laste van den ghene den welcken die sal opgenomen hebben.
22. Ende sal niemant wie het zij tot laste der gemeijnte eenige soldaeten, ruijters oft diergelijcken logeren oft refraischeren tensij met oorloff van den Eerw. Heer Rijproost op poene van het verlies der verteeringen en in cas van voorscreven oorloff, soo sullen die dorpmeesters die verteerde costen taxeeren en getrouwelijck aenteeckenen.
23. Word oock wel expresselijck verbooden aen alle een jeder, welcke eenige landen ofte goederen van de Eerw. Eed. Heeren van Ste Servaes besitten offte gebruijcken tenzij in pacht, erfwenninge offte bij toust ofte andersints tzij die gelegen sijn in die jurisdictie daer die besitters woonen offte op andere plaetsen daer het soude meughen wesen, t'selve aen niemant anders op te draegen, te versetten, tzij bij maniere van cessie, mangelinge, donatie, ofte andersints, ofte oock arrierlijck te vertousten ofte eenige pretensie , veddingh daer aen te verkoopen, 't selve lant in stucken te splijten of te verdeelen noch te sich daer van te ontdoen op wat maniere t'oock soude meughen wesen sonder preeallabel octroije ende consent van het voormelt Eedel Capittel offte hunne groot reekenmeesters op poene van nulliteijt ende te vervallen in eene amende van thien goud guldens soo tot laste van den alieneerder, als oock van gelijcke amende tot last van den acceptant, de helfte van die amende te verdeelen bij den aenbrenger.
24. Item alle de ghene die van de voorschreven landen sijn hebbende, sullen gehouden sijn 14 daghen naer het uijtgaen van haeren toust te komen releveren bij de Heeren Rekenmeesters sonder eenige andere ceremonie pertinentelijck aenbrengende de reijgenoten der selve landen sonder eenigh bedrogh op poene van vervallen te sijn van toust ende ses guldens amende, soe wie quaemp de geseijde landen te gebruijcken sonder sijnen toust te vernieuwen op de maniere, soo voorseijt is.
25. Een jeder sal aen sijne landen ende goederen alle regtvaerdige weegen openen seijlsteegen onderhouden opdat sij vaerbaer wesen, ende hunne behoorlijcke breede hebben, stiggelen setten, aert oft hanggaerdens aen die veldens hangen opdat niemant bij faute van dien schaede en komt te lijden op poene van eenen gout gulden, noch eenige nieuwe weegen maeken oft vaeren over de gesaeijde landen op die voorschreven poene.
26. Als oock een jeder sal naer oude coustuem binnen de maenden Meert ende Meij sijne vloet grachten ende boedemen tegens die straeten moeten openen, die selve redelijck diep ende breet maken naer behooren opdat het water ende vloeten beter sijnen cours magh hebben, sal oock een jeder behoorlijck de straeten voor sijne erfven opmaecken opdat jeder met chaisen, kerren en peerden kan passeren, alles op eene amende van xxi stuijvers.
27. Item niemant sal sijne peerden, verckens ofte schaepen op de graenen weijden op poene van eenen goud gulden.
28. Geene vremde en sullen onder de voorsscreven jurisdictie haere beesten laeten weijden op poene van vier gout guldens ordonnerende wel expresselijck aen den bode daer op te passen ende sijn devoir te doen op poene van arbitrale amende.
29. Item en sullen geene schapen in de weijden oft broecken gehoedt worden, ende sullen de selve naer den sonnen onderganck int velt niet meer meughen blijven op eene amende van drij goud guldens.
30. Daerenboven wordt seer scherpelijck verbooden dat niemant sal in t'velt t'zij scheper ofte andere persoonen eenige raepen oft wortelen uijttrecken op poene van thien goud guldens, waer voor de misdadigers sullen worden gerecherchert, ende bij aldien de misdadigers waeren minorennen, soo sullen de ouders daer voor aengesprooken worden oock de meesters en vrouwen voor haere schepers ofte andere domestiequen.
31. Niemant sal oock mogen eenige poiten offte boomen oft holt afkappen oft beschaedigen op poene van lijffstraf, noch oock stiggelen, vreeden, tuijnen afbreecken op poene soo voor.
32. Insgelijcks word verboden op eene amende als voor, dat niemant t'zij kleijn oft groot en sullen meughen in een andermans hoff oft boomgaerden intreden ofte ingaen, ende aldaer appelen, peeren, nooten, ofte andere fruijten afhaelen, afwerpen oft plucken, sullen de ouders voor haere kinders daer voor instaen en gerecherchert worden.
33. Wordende mits desen alle eijgenaers, huerlingen en besitters van die boomgaerdens, hoven ende landen in t'velt liggende geauthorizert om op hun eijgen goet te meughen panden ende apprehenderen op het feijt, alle de ghene dewelcke sullen bevonden worden eenigen schaede te doen, 't zij met steelen van wortelen, raepen, appelen, peeren ofte andere fruijten.
34. Ende bij aldien de misdaedigers bevonden sijnde op het feijt tzij kleijne ofte groote persoonen quaemen wegh te lopen en den eijgenaer de selve niet konde apprehenderen, sullen die eijgenaers gelooft worden, mits doende den eedt in handen van recht, dat sij die selve persoonen hebben bevonden op het feijt, ende over sulcks sullen die misdaedigers oft hunne ouders daervoor worden gereclameert.
35. Niemant sal schaepen met kudden meughen hoeden tensij die selve redelijck wel voorsien sijn van labeur ende ten saisoen gebruijcken ten minsten vijff bonderen lants, ende meer maet, maer niet minder op poene van drij goud guldens, ende confiscatie der meerdere schaepen, blijvende nochtans een jeder vrij soo meenigh boender lants als sij in den velde gebruijcken, soo meenighmael vijff schaepen te houden, ende niet meer, oock dat niemant sal meughen duijven houden tensij sij voorsien van soo veel lants als op poene voorseijt.
36. Vervolgens de oude coustume sal ieder een met den gemeijnen verkensherder schuldigh sijn te heerden, ten waer sij hun verckens op hun eijghen halden, ende welcke op geene particuliere landen in den oost en sullen moogen hoeden, nog oock die schaepen voor en aleer den gemeijnen verkensherder, daer op sal hebben gehoedt op poene van eenen gout gulden, ende en sal oock niemant tuschen de gebondene graenen meughen hoeden op gelijcke poene, ten waer den eijgenaer oft besitter der selve daer op konde coemen sonder andere te raecken.
37. Wordt oock bevolen, dat den veldtboede daegelijcx sal moeten omgaen die velden, bempden, weijden, graenen ende vruchten visiteren oft daer eenige schade quaeme in te geschieden door eenige beesten, die moetwilligh ongehoedt oft gehoedt daerbinnen quaemen, die hij terstont sal moeten panden, ende ten sijnen huijse stellen, totdat hij die schaede ende pandtboete sullen betaelt hebben op privatie sijnder officie, ende observeeren die conditie op 't stuck van 't veltboedens ampt gemaeckt op die voorsscreven poene.
38. Item dat geen verckens en sullen meughen achter het dorp loopen, dan met eenen caneff van behoorlijcke langde, voor welcke sal moeten worden gevreedt op poene van 21 stuijvers.
39. Als oock niemant en sal ijdelijck nogh ligtvaerdigh sweeren met de Heijlige Sacramenten, nog te bij de wonden offt Heijligh lijden Christi op een amende van drij goud guldens t'elcker reijse, nogte ock den eenen den anderen heeten, liegen oft andersint malkanderen injurieeren, nogh s'avonts gerugh maken met schreuwen, t'jouwen oft andersints.
40. Item soo ter een jonckman offt dochter hun coemt te vergeeten oft te verloopen, sal vervallen in een amende van 40 pattacons.
41. Item niemant sal in erg sackmessen trecken op eene amende van thien goud guldens.
42. Oock en sal niemant der onderdaenen messen draeghen met pointen op de poene van eenen goud gulden.
43. Niemant sal s'avonts naer den negen uren s'omers, ende naer seven uren ende een halff s'winters meughen in de herbergen blijfven, soo onder dese jurisdictie als elders op poene van drij gout guldens te verbeuren soo bij de drinckers als oock den weert, niet tegenstaende die selve daer blijven drincken tegens sijnen danck, geheel nochtans in dien gevall den weert tegens die voorsscreven drinckers om sijne betaelde amende op hun te meughen herhalen.
44. Wij verbieden aen alle vagebonden, suspecten, offt gediffamert van eenighe mordaedigheden, straetschenderije offt andere diergelijcke misdaeden, deserteurs van militie oft die ghene eenige van onse onderdaenen sullen gedreijght oft vervolght hebben met waepenen op onse heerlijckheijt te komen op poene als voor, ende arbitrairlijck gestraft te worden, ten dien eijnde te mooghen geapprehendeert worden, ende tegens haer geinquirert oock van andere quaede feijten ende geprocedeert naer behooren.
45. Ende niemant der gemeijntenaeren sal wooninge verleenen aen vremdelingen die eenighsints souden meughen verweesen oft op andere plaetsen gebannen sijn betight van eenigh nederslagh oft andere quaede feijten, gelijck oock dat niemant van dusdaenige persoonen eenige goederen offt effecten, 't zij in kisten oft kasten in bewaer sal nemen, offt van de selve koopen op een amende van vijff goud guldens en daerenboven nog arbitrairlijck te sullen worden gestraft.
46. En of het geviel dat hier eenige vremdelingen quaemen woonen, soo sullen de selve gehouden sijn eerst ende voor al den Heer pastoor, schout, dorpmeesters- en ses mannen als er sullen gestelt sijn - te thoonen hunne attestatien van den pastoor ofte jurisdictie daer sij laestmael hebben gewoont om de selve te thoonen aen den Eerw. Eed. Hr. Rijproost om permissie van den selven te becoemen, aleer sij voor ondersaeten sullen meughen gereekent worden, en sullen schuldigh sijn borge en suffisante cautie te stellen voor de somme van drij hondert guldens eens, oft vercautioneeren een stuck erfve, soo veel weert sijnde onder dese jurisdictie voor den last die den aermen ofte gemeijnte alhier geduerende hunne wooninge oft hier naermaels ten reguarde van hunne kinderen mogten lijden oft overkomen om daer aen hun verhael te hebben op poene van drij goud guldens ende terstont uijt den dorpe te doen trecken.
47. Alsoo door dagelijckse experientie is bevonden, dat diverse persoonen hun bemoeijen met het procureren sonder t'selve ampt te verstaen ofte wel coemen gebruijcken quaedtaerdigh ende chicaneus practijck tot groot naedeel der parthijen litiganten, soo ist dat woord verboden dat niemant voortaen meer sal moghen procureren voor de justitie deser Heerlijckheijt sonder daer thoe te hebben den expressen oorloff van de Seer Eerw. Eed. capittel ofte gebiedende Heere Rijproost, op poene op sijne geproponeerde geen recht sal gedaen worden en gereijcieert van de justitie.
48. Waerom mits desen oock word gelast aen de justitie deser Heerlijckheijt, en der selfs secretaris van geene propositien en andere saecken het procureursampt raekende t' ontfangen of te apostilleren ende als alleenelijck van die, de welcke den voorsscreven oorloff sullen bekomen hebben op poene van eene arbitrale amende.
49. En sal oock niemant deser ondersaeten mogen den voor regt aenspreecken voor eene personele schult oft pretensie niet excederende de somme van twintigh guldens brabants dan sal den aenlegger gehouden wesen sijnen debiteur voor recht te brengen om parthijen sommarie te hooren, ende de schult indien wettigh te doen betaelen binnen sulcken termijn als door de justitie gelimitert word op poene van den Heer, den welcken sulcks is verbiedende aen de justitie eenigh voorder judicieel kennisse te nemen als voor geprescribeert is, ende soo den debiteur naer drij vermaeningen niet en compareert sal gehouden worden als geconvinceert.
50. Verklaeren dat alle parthijen de welke tegens malkanderen in proces sijn oft geweest sijn, advocaeten en procureurs, de welke haer dienen oft gedient hebben, ende de getuijgen de welcke daer inne geproduceert geweest sijn, sijn en sullen gehouden worden in onse sauvegard, daerom soo eenighe parthijen, haere knechten, vrienden ofte bedienders, oft iemant anders van haerent weghen de selve quaemen op te lopen bij woorden oft metter daet injurieeren, den selven sal in eene amende van vijfftigh gout guldens vervallen, en sal als infracteur van sauvegard noch gestraft en gecorrigert meughen worden waer voor hij sal sonder formaliteijt van recht meughen geapprehendert ende geexecuteert worden.
51. Ende sullen die meesters ende parthijen voor haere knechten, vrienden, omstaenders, bijwoonders en adhaerenten voor den misdadigen gehouden en responsabel wesen voor de voorsscreven amende ende injurien, onbelet sijn regres, wel te verstaen mits doende schijn van eenige fauten van den meester oft sijne huijsvrouw waerdoor sulcks soude sijn geschiet.
52. Om hier aen des te beter te praevenieeren ende inconvenienten te beletten, soo verbieden wij aen alle knechten en dienstbodens wapenen te draegen op eene poene van thien goud guldens te verbeuren, soo sij ongeoorlooffde wapenen int openbaer, en onverborgen draegen, ende van vijfftigh goudt guldens, soo hij eenige verborgene ofte verboedene int heijmelijck, als sackpistoolen, en dergelijcke sullen draegen bovens t'verlies der selve wapenen, en daervoor konnen geapprehendert worden sonder formaliteijt van recht.
53. Niemant en sal weijgeren ofte resisteren aen eenige executie van justitie t' zij dat sij door den gerichts boede alleen oft met den schout oft sijnen gecommitteerden oft oock andere litmaeten van justitie oft hunne assistenten gedaen wordt op poene ende amende van vijfftigh goud guldens, sal daerenboven noch arbitrairlijck gestraf worden naer exigentie van sake.
54. Den gerichtsboede, schout ofte andere litmaeten van justitie, aen wien sulcke weigeringe ofte resistentie sal gedaen sijn, sal sulcks moeten binnen 14 daeghen daernaer aen den Eerw. Heer Rijproost aenbrengen op poene van te vervallen in de selve amende.
55. En soo quaestie waer van eenigen misdaedigen te vangen ofte apprehenderen, soo sullen onse onderdaenen gehouden sijn opt verbael versoeck van den officier oft den klockslagh behoorlijck te compareren sonder eenige ignorantie oft excuijs voor te werpen, ende den selven officier ende gerichts boede helpen den misdaedigen vangen en vasthouden tot dat wij anders sullen gedisponert hebben op eene poene van vijfftich goud guldens door jeder der defaillanten te verbeuren ende te sijn responsabel voor alle ongemack en inconvenientie twelck den officier en gerichts boede en andere, door faute van goede hulpe souden konnen overcomen.
56. Soo eenige persoonen in den 44 en 48 articulen deser genoemt quaeme iemand van onse onderdaenen bij daeghe oft in der nacht op te lopen ofte gewelt te gebruijcken, soo sullen onse officiers ende onderdaenen sijn gehouden denselven te hulp te komen ende sulcken misdadigen te apprehenderen, ende soo nodigh sal den gerichtsbode gehouden sijn de clock te slaen, waerop onse onderdaenen sich sullen wel gewapent vergaderen en den misdaedigen vervolgen en apprehenderen op poene als voor.
57. Word oock expresselijck verboden, dat gheen vremde persoonen, gerichtsbodens ofte dienaers van andere justitien sullen comen eenige insinuatiens, dagementen oft conden doen aen eenige particuliere inwoonders deser Heerlijckheijd sonder voorgaende consent van den schouth oft sijnen gecomitteerden op poene van saiseringe van voorsscreven boedens oft dienaers van justitie en daer voor arbitrairlijck gestraft te worden.
58. Item word nogh verboden ende geinterdicert dat voortaen als wanneer eenige onser onderdaenen komen te trouwen tzij weduwen oft jonge lieden van alsdan te t'iouwen, te rammelen, op de horens te blaesen, te schieten en andere insolentiens te pleegen tot groot verstoor en argenisse van t'gemeen, alles op een amende van thien goud guldens, waer voor de ouders voor haere kinders ende de meesters en vrouwen voor haere dienst boedens sullen aensprekelijck sijn en daer voor moeten instaen.
59. De seer Eerw. Eed. Heeren deken en capittel der vrije Rijxse kerck van sint Servaes binnen Maestricht sijnde haer voorgebracht hoe datmen in onse bancken van St. Servaes de droevige ondervindinge heeft dat huijsen en schueren in brand geraeken en sulcxs besonderlijck door onachtsaemheijd der ingesetenen die haer niet en ontsien bij nacht en ontijden haere beesten te voederen met brandende lampen oft toebacks pijpen, der halfven willende diergelijcke onheijlen soo veel mogelijck prevenieren, hebben goed gevonden te ordonneren dat jeder ingeseten van onse geseijde bancken sich sal hebben te voorsien van een goede ende wel geconditionnerde lanternen die alle jaeren bij het houden van vooggedinge sullen voorgebrocht worden op poene dat die ghene daer van niet voorsien sijnde vervallen sal in een amende van drij goutguldens promptelijck executabel, ende in diergelijcke straffe sullen vervallen die ghene haere beesten met een lampe sonder lantern sullen gevoedert hebben, item die met brandende pijpen ontrent strooijmijten, schuure of stallingen sullen genadert sijn, en opdat onse ordonnantie naegekomen werd requireren de respectieve Heeren Rijproost de selve daer en alsoo nae gewoonte te doen publiceeren en handhaeven. Aldus gedaen in het capittel Maestrichts ij Meij 1768.
                        Ter ordinantie
                                                A.: Aug. Stas. Secretaris.

Bron: Stadsarchief Tongeren, Gemeentarchief Koninksem, inv. nr. 3

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net