Keurboeken uit Limburg (B)

Bree - 1618 (1770)

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch


Ordonnantiën en policien der Vier Crispelen nopende de keuren.
Keurboeck der Vier Crispelen met sulcke ordonnantiën en statuijten gemaeckt , deselve te weten, die stadt Bree met haere buitenije, Beeck, Gerdingen en Reppel, op heden den 16 februarij 1618, ter presentie en bijwesen als gedeputeerde van Bree met haere buijtinge: Scholtus Meuwen, Jan Das en Lenaert Soors, borgemeesters; Henricus Jacobs en Jan Soonen als geswooren, Dirick Creyaerts, Matthijs Hermans, Jan Martens, Jan Viggels, Henricus van de Mortel, Petrus Renckens, Petrus Weijtens, Petrus Goessens, Herman Hermens en Jan Betskens.
Uijt het dorp van Beeck waeren Dionijsius Haeckmans, Jan Braeken, Lenaerd Leyen, Hermen Haex, Nielis Cousen, Lemmen Soonen, Reijnerus Clouters, Rut Stevens, Jaeck Jaecken, Thijs Paggers en Petrus Van Abroeck.
Uijt Geringen: Lenard Hooghstijns, Matthijs Truijens, Willem Mortelmans, respective schepenen, Jan Thijs, Matthijs Picken en Janken Koelis
Uijt Reppel: Laurens Tibits, Jan Bosmans, Willem Wilberts, Jacob Leucken, soo te saemen als besonder gedeputeerde uijt elcken crispel, om dese naervolgende ordinantien en statuijten helpen te maecken, ordineren en te sluijten als volght, op kosten der Vier Crispelen voorsc.

  1. In den eersten dat den Boneput van boven tot onder sal gevreedt blijven, bisonder van schaepen, ende niet van aldaer te torven, noch ris te steecken, noch te meijen ende dat op eene boete van 7 schillingen, soo dickmaels als men bevonden woort.
  2. In gelijcken die Veeweij sal gevreet blijven, geen schaepen aldaer te weijden tot Gielen toe, noch keutelen aldaer te raepen, noch ris te steecken, noch te meijen tot den Elsput toe tot den wegh naer den Kleinen Stuijvit, op een bote van 7 schillingen.
  3. Item een slaghvecken te hangen aen Millestraet en Musschenborgstraet.
  4. Item, dat geen schaepen in de Breerstraten om die stadt sullen geweijt woorden, op pene van 7 schillingen.
  5. Insgelijck die Gerdingen Veeweij sal gevreedt blijven van ris aldaer te steecken en lappen te meijen en oock van schaepen, op amende van 7 schillingen.
  6. Dat men geen vlasch sal rooten dan in de alde en ordinarisse rooten, op pene als boven.
  7. Dat alle broeken daar holt wassende is, sullen gevreedt blijven sonder hout daer te houwen oft te haelen, tensij met consent van de Vier Crispelen, als het Breer of Beeckerbroeck, insgelijck Gerdinger, Reppeler, Gerckenberger Eijtsvelt, die Ruijs en die Velterbroecken, op pene van twee gulden; die metter nacht bevonden woorden sal dobbel betaelen; ende is op jaergedinge op heden 14 januarij 1765 verdraegen dat alle die in voorschreven broecken sullen bevonden worden holt te kappen, sullen vervallen in een amende van dertig gulden en jeder aenbrenger sal op sijnen eedt gelooft woorden en hij sal voor het aenbrengen het derde deel trecken.(Dit is op den 14 januarij 1765 in den gichtregister der justitie van Bree geregistreerd).
  8. Item dat uijt elcken huijse niet sal mogen houwen als met eenen man.
  9. Item men sal in geen broeck keutelen raepen, op pene van 7 schillingen.
  10. Item men sal den bode op sijnen eedt gelooven.
  11. Den Kaubergh tot Cluijts toe sal gevreedt blijven sonder te meijen, op pene van 7 schillingen
  12. Item den Luijs Schabbaert bemden en kissen sullen gevreet blijven naer alde usantie, te weten van S. Servaes af tot S. Bartholomeus toe, oft acht daeghen daernaer, op pene van 7 schllingen. (In marge: speciale art. voor de gemeente Beeck binnen hare limieten).
  13. Die bevonden woort op die gemeente ris te steecken om te swelten en die assen op die bemden te vaeren, sal breucken twee gulden.
  14. Item die wortelen of stocken uijtwerpt in de broecken, sal tot schan dobbel geven, te verstaen vier gulden.
  15. Item die op andere heerlijckheijt wilt houwen of torven, sal de breucken selfs te koelen.
  16. De Eijsderstraat met der heijde woort gevreet tot den Weergraaf toe om aerde of lappen te meijen, op pene van 7 schillingen.
  17. Men sal aen de A aen den graef geen lappen maeijen met de heijseijsen, op pene als boven.
  18. Van den Kleijnen Steijvit, den Maeswegh, op Schoenmaekers Eijngat loopende naer Knoops kleijne bemptien sal gevreet blijven tot den huijse toe voor de heijsijsi, op pene van 7 schillingen.
  19. Van Lappenbampt tot Heijn Soors Boschbampt tot Stevens wese recht door op Reijskens bampt, sal die heijseijsi gebruijckt woorden en voorders niet, op pene van 7 schillingen.
  20. Op den Luijs van Gijselschoor op die Elsvlut toe sal den eenen den anderen niet aftorven ende den wegh twee roeden breet laeten en of iemant den wegh aldaer bedorf, sal denselven wederom bequaem maecken en verbeuren 7 schillingen.
  21. Op den geheelen Luijs den eenen en sal den anderen niet aftorven en niet dieper te steecken als eenen torp diep, op pene van 7 schillingen.
  22. Item eenider hebbende erf aen den Luijs of op andere plaetsen aldaer waterloopen sijn, sal die vaeghen en optrecken tot cours van water, op pene van 7 schillingen.
  23. Die Neerstraet tot den Kleinen Steijvoort sal oock gevreedt blijven van heijseijsi, op pene van 7 schillingen. Insgelijcks dat Beckelaer sal gevreet blijven tusschen die bemden tot den Kleijnen Stijvit, maer uijtgescheijden eenen bol denne, op pene als voor.
  24. Item alle broecken maer eenen torf diep, op pene van 7 schillingen.
  25. Dat niemant geen gemeijn vaerwegen sal uijtgraeven of bederven tot achterdeel der klaegende partijen op pene als voor.
  26. Item dat alle slaghveckens ook sullen onderhouden woorden, naer alde usantie, die op de gemeentens opengaen onder de vrij Crispelen op pene van 7 schillingen.
  27. Die rooten sullen gevreet blijven tot Botskens bampt tot den Weergraef toe voor de heijseijsi, op pene van 7 schillingen.
  28. Item, die Kleijne Rooten tot Cuijpermans bergh sal oock voor de heijseijsi gevreet blijven, op pene als voor. Item Panhovia int geheel aengaende, aen Moris velt tot Tisius bampt voor de heijseijsi en schaepen op pene van 7 schillingen.
  29. Men en sal onder het Crispel langhs de gemeijn wegen geenen leem, noch saevel haelen, op pene van 4 gulden.
  30. Int Hasselt van Geerken Houben dries op die Craeneborghs hof sal gevreedt blijven voor die heijseijsie, op pene van 7 schillingen.
  31. Item daer geen vecken of gevreedt is, in het vaergat, en sal men de beesten aan velden of bemden niet mogen panden. Reppel
  32. Van Waelpraets af tot Grobbenbampt ende den anderen hoeck wederom op Thijs bampt tot Fleutiens Jenne sal gevreedt blijven voor heijseijsie en torven en van ris te steecken, op pene van 7 schillingen.
  33. Item dat Vlasch rooten sal oock gevreedt blijven van torven, op pene als boven. Insgelijcken dat Moolenbroeck van holt uijt te houwen en torven steecken ende te meijen, op pene van 7 schillingen.
  34. Item in de straet achter de moolen geen torf of vlicken mogen te steecken, noch heijen en oock geen holt te houwen, op pene van 7 schillingen.
  35. Item den Steen met den Tackbroeck, te weten het Horbroeck, aldaer geen holt te houwen, op pene van 2 gulden.
  36. Item de straet voor Tibots sal gevreedt blijven voor de heijseijsie uijtgenomen eenen bolden op pene van 7 schillingen.
  37. Dat broeckxken gelegen langs Swermsdijck met(t)er straeten tot aen Oedenhovenshof voor de heijseijsie en geen holt te cappen, op pene als voor.
  38. Item als jemant van buijtens dorp Reppel waeren, die op die gemeente comt holt en gras haelen, sal mogen gepant woorden in absentie der bode.
  39. Item die in den heertganck woont, sal met den heerdt vaeren, of hij sal sijn beesten op sijn erf halden, op pene van 7 schillingen.
  40. Item, die sijn beesten op de gemeijnte voet en laet gaen weijden, sal den heerdt helpen houden, te verstaen, die hun beesten snaghs op stal oock hebben in den heerdtganck woonen, op pene als boven. Eijtsvelt.
  41. Item van Willem Kroeckx kersenbampt tot Jan op Eynder, tot Henricus Bormans hof tot ter beecken toe, sal gevreedt blijven voor heijseijsie en ris, op pene van 7 schillingen.
  42. Item die bevonden woort op ander luijder erf holt te houwen of stuck uijt te werpen oft in eenige bemden gras te snijden of meijen oft andere vruchten te plucken, sal weesen op pene van kaeck, soo daer toe staet.
  43. Item die Duijsselterbeek sullen die naebueren aldaer ter weken, als men die vandoen heeft, eens gebruijcken, te verstaen van saterdaeghs snoenens tot sondaeghs op den noen.
  44. Die Gerdingerbeeck te haelen, als men die van doen heeft.
  45. Item die Nieuwe Beeck van boven aen te vaegen tot onder uijt, den eenen den anderen noijt af te nemen, naer alde usantie, en die niet en vaeght, en sal noijt mogen weteren, en te vaegen tot Hairsmans langen bampt.
  46. Item van Musseborgh af tot Roetenbeeck toe en soo voor Nulkens tot Veeweije toe woort gevreedt voor de heijseijsie en keutelen te raepen, op pene van 7 schillingen.
  47. Die naerburen onder Bree gelegen in de Musseborghheijde verdraegen, als dat de Rootebeeck sal haeren loop hebben, te weten ten alderminsten eenen dagh, te weten saterdaeghs, tot op Musseborghs heijvelt, naedemael die beesten van dorst der naebueren te kort gaen ende dat op amende als boven.
  48. Item geenen torf te haelen met den nacht int broeck of op den Luys of op andere plaetsen en dat op pene van drij goltguldens.
  49. Item of daer jemant die onder de Vier Crispelen niet en gehoorden, bevonden woort holt te haelen of torven te steken op onse gemeijnte, sal gestraft woorden naer des heere wille salvot.
  50. Item dat die Vier Kerspelen sullen tot dese keure altijdt mogen af en toe doen, op jaergedinge, naer recht behoore.
  51. Is geordineert en verdraegen dat die bode die die voorschreven keuren aenbrenght, sal hebben boven die pene vijf stuijvers.
  52. Item dat den bode niet en sullen mogen panden, tensij dat den heere eerst en vooral visitatie gedaen sal hebben.
  53. Item den bode sal hebben van elck panden, van dengeenen die hun te recht sal gepant hebben, vijf stuijvers en soo daer questie waere van de pantschap, hetsij tereght of te onreght gepant waeren, hunne beesten sullen mogen voor die pene in handen van justitie namptiseren en daermede sal den pant ofte beeste gelevert oft gerelaxeert worden.
  54. Die Gerckenbergerstraet sal gevreedt blijven tot ter dijck toe voor schaepen ende heijseijsie, op pene van 7 schillingen.
  55. Item dat de bode den vergunnen Luijs niet en sal mogen gebruijcken met uijt te torven, soo voor hem als iemants anders te verkoopen.
  56. Item dat voortaen niemand van wat dorp oft gehught sijn mogen, en sullen ten avontspeel mogen gaen of versoecken, tenzij dat daer gasten van feesten sijn of geroepen woorden, op pene van drij goltguldens ten behoeve ieder voor sijn hooft.
  57. Item een bruijdegom met sijne bruijt, te kercken komende, sullen gehalden sijn te geven naar macht sulckx versoecken ende ten aldermeesten of ten hooghsten niet meer als een aem biers gehalden sijn; wilt den bruijdegom meer geven, staet tot hem.
  58. Dese voorschreven ordonnantien of keuren zijn met die naeburen ende die gedeputeerde der Vier Crispelen voorschreven gesloten en gemaeckt tinere optinent et non admittende, salvo op huijden den 16 februarij 1618 en op den 18 februarij gepubliceert en uijtgesproken met vollen klockengeluijt ter gewoonelijcke plaetsen binnen Bree, vocatis vocandis, sonder prejudicie van Sijn Hoogheijt onsen Prins en sijnen hooghen officier.
                Quod attestor Henricus Neijens,
                Oppidi justitie secretarius.
  59. Item is conditie involgens act op huijden voor justitie Bree gerealiseert en voor ons gethoont, als dat den Hasselter heertganck sigh verobligeren in eene amende van vier gulden, die den veehoeder niet mede willen helpen betaelen. Gerealiseert voor justitie, Bree den 8 januarij 1770.
Bron: Rijksarchief Hasselt, Gemeentearchief Bree, inv. nr. 16.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002
 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net