Keurboeken uit Limburg (B)

Keurboeken uit Limburg (B)

Alken - 1347 (1354), 1417, 1692

Bewerkt door Mathieu Vandenbosch

Dit sijn die statuten ende koeren, die geordinert, gewillecoert ende gemaeckt sijn ende geapprobeert ende geconsenteert sijn overmits scholtus ende schepenen ende gemeijnte des dorps van Alcken ende die geconfirmeert sijn, geapprobeert ende geconsenteert sijn van ons Genadigen Heeren weghen, Hertoghe Jan van Beijeren, bijder gratien Godts (Elect) van Luijdick ende grave tot Loen, Haubrecht Thabal, als Baelge Haspegouwe van ons g. Heeren wegen voorscreven ende metten zegel des voorschreven Baelg om meerder vestingh ende sekernisse der veurschreven statuijten in honne macht sonder breecken te hauden in den name ons genadichs heere besegelt ende die welcke statuten ende koren zullen gehauden worden in allen den formen ende conditien ende ordinantien hiernae volgende beschreven, in den jaere veerthien hondert ende zeventien, in de maent van April op den sesden dach sonder de..

In den eersten die beckere ende breederesullen gerechte mate ende gerechte gewichte geven ende zullen backen ende brouwen in den voorschreven dorpe van Alcken op den selven penninck als hun naegebueren backen ende brauwen, des is te wetene te Sint-Trudene, te Wellen ofte te Hasselt ende die mate van den wijn ende bier alleens ende soo wie des niet en doet, sal misdedich sijn aen den Heere op seven st. goets gelts ende weert dat saecke dat enich toe teppere bier oft broodt vercoopende ware, die mach opt selve paiement voorschreven verthien broodt doen backen voor twelff ende niet meer ende aen ellick quaert biers van buijten gehaelt eene mijt meer vercoopen ende niet meer ende soo wie daerteghen dede, op die koere voorschreven, alsoo dick als hij t dede. Ock met bierwerden die die brieders ter tijt, als zij toevaen zullen ende brauwen, dat sij condt doen zullen aen honnen naboere oft een van den koermeesters, ende wij veel oft op wat penninck sij brouwen willen ende ist saecke dat dat bier niet soo goet vonden en wordt van den koermeesters, als sijt hon vermeten hadden te brouwen, zoo sullent die meesters voorschreven setten op den penninck des dat weerdt sijn (sal) ende nederen op hon bescheijt.
Item zoe wie eens anders tuijne, sijn haudt affbrecken ende nemen, die soude sijn op seven stuijver oft een jaer uuijten dorpe ende soo wie dat die herberghe oft huijse verhuerde achter dat hem dat condt gedaen ware van des gerichts weghen, soo soude hij se uijt sijnen huijse setten binnen xv daghen. Ende zoo waer hij niet en dede, soo sal hij sijn op die pene voorschreven, ende met voeghen dat den Heere die ghene uijt alsulcken huijse sal setten, soo waer alsullighe luijden niet uijt den huijze varen en wouden. Vort soo ist te weten voor dieghene op sijnen eedt nemen dorste dat hij gesien hadde dat hem iemandt zijn haudt oft thuijne genomen hadde ende hij mett denen rede volstendich sijn sal oft metten rede van den ghenen die t aenbracht heeft, sonder meer getuijgen daer op te hooren, maer soo waer die misdediger dat feijt kennen wauden, soo en sal die gheene niet derven sweren, die die schade gehadt heeft.
Item het en zal oock niemant haut rapen, het en sij op t sijne oft en sij hem gewillecoert van denghenen des dat erffve is ende soo wie dat dede op drij aude groot aenden Heere ende den man zijn schade vergelden.
Item die vleeschauwere sullen oock egeen vleesch in haer vleeshuijs vercoopen ter banck dat garstachtigh is sonder openbare teeckenen. Ende soo wie dat dede op seven stuijver ende soo wie wat vleesch, dat van buijtens dorps vercocht sal worden, dat sal ten eersten gevisitert ende besien worden van des heeren weghen ende oock metten ghenen die daertoe op hunnen eedt ten heijligen goet zijn sullen ende soo waer men dat vleesch niet en vindt gerecht oft tijdigh, soo sal die geene die dat vleesch daer bracht heeft sijn op seven stuijver voorschreven ende dat vlees daer toe voorts hebben tot des heeren behoeff en met voeghen soe wat manne dat ontijdigh vleesch ter banck brachte ende dat bevonden worde, op seven st. ende dat vlees verloeren.
Item het is oock verdraghen ende geordonnert dat allenman sal sijn slopt sijne vloetgrachten, winterbeecken ende andere grechten bij de strate veegen daert te doene is, dat dat water sijnen ganck hebbe ende die aude beecke op haere wijde hauden ende wie daer aff in t gebreke vonden worde, die sal sijn op seven schillingen achter dat in de kercke oft op een jaergedinghe geroepen ende bevolen sal sijn binnen enen sekeren termijn ende oock met voegh en dat der scholtus omme gaen sal metten gerichte om dat gebreke te visiteren ende daerna bevolen die in dat gebreke bevonden sullen sijn binnen vijffthien dagen dat te vegen ende alsoo deck als dat niet geveeght en ware, soo sal hij sijn van xv dagen te xv daghen sijn op seven schillingen, soo wie hij is, aen den heere.
Item soo wie queck onder liet gaen sonder hoeden in eens anders scade, metten daghe die sal sijn op een aude groot aen den Heere ende den man sijne schade verhauden van den genen des die beest sij
Item dat queck dat geet onder ende voor eenen heerde in eemants schade metten daghe, op vier goltgulden, ende metter nachte op drij aude groet, het en ware dat die heerde dorste sweeren dat overmits sijns gebreeck van quader hoeden, niet geschiet en ware ende daerom soo ist geordonnert die herder die beesten sal wel beweghen ter tijt hij die thuijswaert drijven zal, alsoo dat gewoonelijck heeft geweest. Item oft oock dieghene die sweren des die beest sij die alsoo metter nacht vonden sullen worden ende die onder veen? herde gaen, dat dat met sijnre schulden oft consent niet geschiet en is ende sonder argelist, soo en sullen die beesten niet verbeurt hebben, beheltelijk oock des dat eenigh man die eenigh queck vonde in sijn schade, het ware bij daghe oft bij nacht ende dat sonder heertscap ginghe, die mach dat hauden eenen dach ende eenen nacht ende dan den heere leveren voor drij aude grooten ende den heere sal denen man sijne schade vergelden, denen alsoo groot als die getaxert sal sijn van denghenen die daertoe vercoren sullen sijn ende daer op ten heijligen hebben gesworen. ende die taxerders sullen hebben wesentlijck ende naedat die saecke verre gelegen sal sijn, te weten eenen auden grooten oft twee stuijvers ende altoes op des gerechts cost des die beest sij. Oock met veurwaerden dat alsulcke luijden daer hon beesten affgepant sijn, sullen moghen wael hare beest soo wat beest dat sij, daer voor die schade laten verloren op dat sij willen.
Item vort is geordonnert dat die man oft wie hij sij gheen bewijsenis meer doen en sal dan met sijnen eede, soo verre hij sweren wilt ten heijlighen dat hij die beesten in schade vonden heeft ende daeraff sal hem sijne schaede vergolden worden ende den Heere sijne breucke ende hiel eenigh man langer alsulcken pandt queck dan eenen dach ende eenen nacht, soo is hij selver om drij aude groot aen den Heere ende weerdt oock dat saecke dat die gepande man dat feijt kende, soo en saude die man die die schade hadde niet derven sweren. Oock soo sal dergene die gepandt is wael vort andere beesten panden oft doen panden die oock die voorschreven schade mochten hebben gedaen om die schade hem helpen te betaelene ende altoes in der maniren als voorschreven is metten eede.
Item soo wie op eens ander veurlen en weijdt sonder consent des sij sijn ende daer hij van der straten oft van den gemeijnen wech niet op comen en can op drij aude groot aen den heere, alsoo deck als dat geschiet ende den man sijne schade vergolden in der manieren ende metten eede als voorschreven is.
Item soo wie in eens anders vroech?, cruijdt oft snijdt achter dat in der kercken verboden is op drij aude groot aen den Heere ende den man sijne schade vergolden alsoo deck als dat geschiet ende altoes dat te beweijsen inder manieren als voorschreven is.
Item soe wie dobbelt metter nacht ende metter keijrssen in iemands huijs die sal sijn op een parte aude swerten oft op seven schillingen aen den Heere ende den weerdt die huijs ende keerse daer toe leent, op derselve pene voorschreven.
Item soo wie eenen anderen metter vuijst slaet die sal sijn aen den heere op seven schillingen, het en ware dat saecken dat die geslagen ware dat versoecht hadde met quade worden ende soo waer hijs met quade worden niet versocht en hadde ende sluijch den anderen weder sonder achterraedt, soo soude die ghenen die den eersten slach sloeghe, sijn op die pene voorschreven ende die hem beschudde quijt.
Item soe wie eenen anderen quets eene zijpende wonde die sal sijn op eenen reael oft een wieckende die sal sijn op twee realen aen den Heere.
Item zoo wie een swert oft een mes op eenen anderen in quaeden moeden die sal sijn op seven schillinghen aen den Heere.
Item soo wie in eens anders (vrocht) ongerechte weghen gaet, die sal sijn op eenen auden groot aen den Heere alsoe deck als hijt doet maer waert dat saecke dat eenich mens die gepandt worde daer aff die dorste nemen op sijnen eedt dat hij die ordinantie niet cundich en waeren denen soude men se condt doen ende ginghe hij achter dat ongerechte wege die soude sijn op enen auden groot, alsoe deck als hijt dede met vueghen dat die ongerechte wegen geteeckent sullen sijn met graven oft met goeden staecken. Item het en sal oock niemandt in eens anders hoff gaen om hem te schadigen oft op sijn goet metten daghe hij en sal sijn op drij aude grooten aen den Heere ende soo wie dat dede metter nacht, op seven schillingen.
Item vort meer soo est geordineert waert oft gevile alsoo dat eenighe fereijnen van buijten quaemen in der parochie van Alcken op die late oft ondersaten om die te schadigen, te quetsen oft doodt te slaen so sal alle man denen gerucht navolghen fereijnen te vaen te hauden ende die den heere te leveren sonder misdaet oft sij iemandt misdaen hadden totter tijt toe sij dat geweten hebben oock volcomentlijck eenen vrede gedaen zullen hebben op alle die ondersaten des voorsc. dorps ende nae dat sij verbeurt sullen hebben soo sal den heere sijn recht nemen.
Item voort meer oft alsulcke fereijne van buijtens dorps hen niet en waude laeten volghen ende zij daertegen wilde weren ende strijden teghen die late voorsc. ende oft dan daerover met haestigheijt oft met onversinelijckheijt die late oft ondersaten quetsten oft doodt sloegh alsulcke fereijne, dat Godt verbieden moet, soo sullen sij quijt sijn ende los van den Heere. Oock met voeghen dat men die clock slaen mach soo wie hij is zonder verbeuren aen den Heere ende dat alleman die clock sloeghe ende den geruchte naevolghen sal, daer alsullighe saecken als voorschreven is geschieden sullen ende soo wie oock van laten oft ondersaten denen voorschreven geruchte niet en volghde oft den clockslaghe als hij die hoorde die zal zijn op seven schillingen goets gelts aen den Heere sij om der dan nemen op sijnen eedt dat hem dat geruchte voorsc. niet condigh en was.
Item voorts meer oft geviele dat eenigh mensche die inbracht were nae den voorsc. koeren ende naegeschrevenen ende hij daeromme dreichde iemandts die hem daeraff inbracht hadde dat met geproeven conde met goeder waerheijt, die sal sijn tot ons genedighen Heere wille ende oock tot sijnder genade.
Item van alle pointen na ende voorschreven en sal den heere geen rechten nemen den principalen en sij sijn schaden ten eersten vergolden opdat hij die nemen wilt.
Item voorts meer soo ist verdraghen in den voorsc. (koeren) ende geviele dat die vorsters eenighe compositie heijmelijk wolden maecken oft openbaer gemaeckt hadden van eenighe beesten, die zij gepandt meuchten hebben ende breuckachtig vonden hadden in der manieren als voorschreven is ende sij daerover heijmelijk peijs maeckten soo sullen sij selver op die pene voorschreven te weten drij aude grooten ende haer ampt verloren ende verbeurt ende dat inbrachte sal hebben eenen auden groete van den drijen groeten voorschreven.
Item vort soo zullen die vorsters hebben van elcke schoet dat zij gepandt sullen hebben soo wie vele dat des queck is twee ende van den queck van buijten dobbel rechten.
Item vort meer soo ist geordonnert ende gemeijnelijk verdraghen waert dat saecke dat der schautet oft eenigh man soo wie hij ware eenighe subtijlheijt, exceptien oft onredelijke saecken soecken wouden namaels op den voorschreven ende nageschreven koren, soo ist veurwaerde dat die schepenen voorsc. dat modereren sullen ende in den rechten wegh setten op hun bescheet sonder eenich wedersegghen oft beschuddenisse van den gherichte te doen die alsulcke subtijlheijt waude soecken op die voorschreven keuren.
Item vorts meer soo ist verdraghen ende geordonnert overmits der grooter ontamelijker ende onbescheijde eede die deck ende menichwerffen gesworen werden in der tavernen ende es woer van goede ende sijner Liever moeder des goeder formen moete alsoo dat vortane soo wat luijden alsulcken onredelijken eede sweeren die sal den Heere nemen ende vanghen ende setter se terstont in eenen kaeck oft in eenen corff die over een water hangen zal aen een siel ende geven hon een quaet mes in de handt ende niet te veel t etene noch te drincken bij hem ende laet se alsoo sitten alsoo langhe alst haer genoeghen sal ende daertoe zullen sij verbeuren aen den heere twe aude grooten ende soo wie dat inbringhen sal, die zal hebben den vierden penninck van twe aude grooten voorsc. dats te weten die sweert van herten nederwaerts.
Item noch meer soo is geordonnert soo wat vrauwenpersoonen die met quaden ende onredelijcken worde seggen ende schelden dat die dragen sullen oft sleijpen groote sware steenen alsoo groot als hare macht daeraff sal wesen ende oock soo verre als dat geordonnert ende verdraghen sal worden na der misdaet.
Item die tenuer ende der inhaldt van andere rollen die wij in ons cofferen vonden hebben is van worde te worde hiernae volgende ende is dese oock als van koeren.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Gemeentearchief Alken, inv. nr. 12, blz. 14 e.v.

Dit syn die statuten ende die kueren gemaeckt ende geordonnert inden dorpe van Alcken met gemeijnen consent ende wille des schautet ende schepenen ende gantsche gemeijnte des dorps voorscr. diewelcke men te halden plach hier verdragen voor die Heeren ende bisschoppen weijlen van Luijdick der goeder gedenckenisse ende voor hunne richters gelijck als sij noch voor onsen genadighen heere van Luijdick ende sijne richters gehalden worden inden dorpe van Alcken voorscr.

Inden eersten soo salmen inden dorpe van Alcken backen ende brauwen voor ende om den selven penninck daermen inde naeste steden Sint-Truijden, Wellen ende te Hasselt backet ende brauwet, ende soo wie alsoo niet en doet noch en doen, die sal ende sullen betalen die beteringhe ende breucke daer op gemaeckt, te wetene seven schill. Luts gelts met alsulcker declaratie ende onderscheijden die die gene die broodt ende bier van stede van buijten hebben sullen dat die rekenen ende geven sullen verthien orden voor eenen schillinck, ende ist dat saecke dat sijs meer backen doen voor enen soo sullen sy betalen die boete voors. ende van elcker quarten bier soo sullen sij hebben een halven mijt voor honnen arbeijt niet daerboven ende ist dat y daer boven doen alsoo deck ende menichwerff als dat gevilt soo sullen gehalden sijn in denen penen voorschreven.
Item die ghene die daer breket eens anders thuyne oft haudt of boome nemet ende met dit wel ende wettelijck preven ende bewijsen mach, die sal betalen ende sal sijn op die verbeteringe van XX schill. auder swerte oft op eene oore oft hij sal sijn een jaer uijtten dorpe, ende die ghene die dese herberght oft hijse verhuert die sal alsulcke tuijnebreckers uyt sijnen huijse doen ende uijtsetten binnen acht daghen naer dat hem dat gecondicht ende bevolen sijn sal metten gerichte ende ist dat sij des alsdan niet en doen soo sullen sij verbeuren die pene voorschreven oft hon huijs sal verbeurt worden.
Item die ghene die haudt rapen ende ware dat sake dat sij dat aen ende op hun selffs goede raepten die sullen sijn op drij aude groot diewelcke die heere hebben sal het en ware dan dat saecke dat sij sweren dorsten ende nemen op honnen eedt dat hon dat gerorloft ware.
Item is dat saecke dat iemandt sich beclaeght op dat eens anders grachten overvloijende waren van gebreke dat sij niet wel gereijnight oft geveeght en weeren soo salmen den ghenen beveelen dat hij sijnen grechten veegh ende reijnight binnen XV daghen daer terstondt volghende, ende ist dan dat saecke dat die gene des niet en doen soo sal hij betalen ende sal sijn op die boete van seven schill. Luts gelt.
Item dat queck dat gepandt wordt met daghe op een anders schade gaende sonder hoede zals syn op drij alde groeten; item metter hoeden op vier ende met nacht op drij aude groet met alsulcken onderscheijt ende declaratien nochtans dat een mensche dat queck dat hij geschudt ende gepandt gevet met nacht mach halden eenen dach ende eenen nacht, ende ist dat saecke dat hij dat langer hielt soo sal hij sijn op die boeten van seven schillingen, ende ist dat saecke dat hij dat queck den Richter levert soo sal die richter hem doen betalen die schade die hij bewijsen can met getuijgenisse twee goede menschen daer toe gedeputeert ende die richter sal nemen sijne boeten oft hij wilt ende ist dat saecke dat die ghene wilt soo mach hij dat queck quijtschelden ende wedergeven te weten eerst dat den Richter hevet gelevert.
Item soo menichwerffven ende soo wie deck dat een mensch ewede op eens anders veurlen alsoo deck als dat gevilt soo sal hij sijn op drij aude groet het en waer dan dat saeck dat een mensche op sijns selffs goet alsoo verre hij tot denen goede comen mochte vanden gemeijner straten en weijde ende oock weert dat saeck dat iemandt geve sijnen veurle eenen anderen ende hij niet comen en conde vander straten op sijne veurlen alsoo als hij dat doet sal hij verbeuren die pene veurgeruert.
Item soo wie dat in iemandts coren cruijdet oft cruijdt treckt nae dat verboden sal sijn inder kercken die sal sijn op drij aude groet.
Item soo wie daer dobbelt met nacht met kerss in iemandts huijs die sal sijn op een ponte aude swerten ende die ghene in welx daer dat gevilt oft die kerssen daer toe leent alsoo deck alsdat gevilt soo sal hij sijn op die beteringhe voorscr.
Item soo wie eenen anderen quetst metter vuijst die dal sijn op seven schill. Luij gelt ende ware dan dat saecke dat die gene die gequetst is met quaden worden op den anderen eerst wemen dat versoecht hadde, maer waer sake dat die gequetste wel berade niet versocht en hadden gelijck als voorseijt is ende quetsden den anderen wederomme soo sal hij sijn op die pene voorscr. maer oft hij quetsde onberaden den anderen wederom soo en sal hij niet sijn op de pene voorschreven.
Item soo wie dat quade ende schandelijke worden ende dreijginghe iemandt toesette om dese voorschr. statuten ende koeren wille te halden dat men proeven mochte soo mach die heere alsulcke slepers ende dregers vangen ende sijnen willen daer mede doen.
Item soo wie eenen anderen quetsden tot eene sijpende wonde die sal sijn tot eenen gulden real ende est dat sij eenen quetsden tot eene weeckende wonde die sal sijn op twee realen.
Item soo wie daer trecket een mes op eenen anderen op haet ende nijdt die sal daer sijn op seven schellinghen Luts gelts ende oock een swert trecket met hate die sal oock alsoo vele verbeuren.
Item oft eenighe luijden van buijten des dorps gewapent quamen inden dorpe ende geroep ende murmuratie maeckten ende clacht oft wille deden die sal men halden ende vangen ende dijen salmen volgen om hon te haldene ende soo wijen vanden ondersaten dijen niet en volghet om hem te haldene ende te helpen vanghen, die sullen sijn op XL schill. swerten het en waire dan dat saecke dat sij coene waren te sweren ten heijlighen dat sij dat geruchte niet gehoort en hadden, ende waert oock dat saecke dat die ondersaten die luijden van buijten om hem te beschudden quetsden ende doodtsloege soo sullen alsulcke ondersaten quijt ende vrij sijn vandes Heeren weghen als van alsulcker misdaet.

Ende dat heeft verdragen, geconfirmeert ende geapprobert der aude Bisscop Adolphus der goeder gedenckenisse met sijnen richters in sijnen tijde doen hij regeerde in 't jaer van XXXXVII, gelijck als oock heer Engelbrecht bijder gratien godts nu Bisscop tot Luijdick wesende met sijne Richters gedaen heeft met sijnre macht ende cracht inden jare van vierenvijfftigh doentertijt scholtus ende Richters wesende Gerlaes Ipenhuijsen inden dorpe voorschreven.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Gemeentarchief Alken, inv. nr. 12, blz. 25 e.v.

Extract uijt het jaergedinge gehalden tot Alcken den 17 April 1692 present Scholtes Scholteden, Cox, Puts, Pluijmers uterque Schepenen.

In den eersten is verdraeghen tot niemant eenighe vreemde beesten onder dese jurisdictie op de gemijnten sal hoeden oft posteren, op een amende van eenen goldt gulden voor de eerste reijse, voor de tweede rijse dobbel ende de beesten daervoor terstont te haelen.
Ende om te voorkomen het bedroch dwelck dickwils geschiet int aennemen van schaepen ter hellicht, te weten als eenen buijtensman alhier een cudde schaepen ter hellicht set, welcke uijtgewintert sijnde worden ter een deel van dese schaepen uijt het cudde gestoeten ende op het vet gehoet op onse gemijnten, brengende den buijtensman in plaetse van die andere vreemde vaeselschaepen, alsoo dat in den somer meer schapen sijn als in den winter, hierom wordt eendrachtelijck verdraghen dat geen schaepen, buijtenslieden toebehoerende, alhoowel deselve hier uijtgewintert sijn op onse gemijnten sullen posteren, op een amende van te verbeuren ieder reijse eenen goldtgulden.
Item is verdraghen dat niemant mach schaepen coopen om deselve op 't vet te hoeden op onse gemijnten, tensij deselve hier uijtgewintert sijn, op een amende als boven.
Item dat niemant de jonge boomkens oft pooten opt sheeren straet sal uijttrecken , overhouwen, waggelen, de bladeren derselve oft van eenige andere boomen opt sheeren straet oft elders afstroepen oft den wasdom derselver in eenighe manieren beletten, op een amende van eenen goltgulden, als men maer met eenen geloefbaeren getuijghen kan beweysen, ende voor de kinders die sulx mochten gedaen hebben, sullen de alders mogen aengesproken worden.
Item dat niemant eenich hout opt sheeren straet sal afhouwen dan tot reparatie der straeten, op pene als boven.
Item dat men sal behoerlijck vreden ieder aen sijn erve aen alle besaeijde velden ende alwaer vrede vereijst wort, op pene seven schellingen.
Item is verdraghen dat niemant anderliedens vrede sal afbreken, op pene van 7 schillingen, soo t selve maer met eenen geloefbaeren getuijge kan bewesen worden, ende de auders voor de kinders te soecken.
Item dat niemant sal eenige onrechtverdige weghen maken, op 7 schellingen.
Item dat men altijt in destraeten sal wercken als den officier tselve sal commanderen ende de straeten reparatie vereijsen, op pene van voor ieder defaillant ieder reijse te verbeuren een amende van 7 schellingen.
Item dat niemant om in de straeten te wercken sal kinders oft vrauwen seijnden, maer mannen ofte die connen wercken als mannen op pene van 7 schellingen.
Item als gepubliceert is ende den clockslach gegeven is om in de straeten te wercken, soo wie laeter aen het werck kompt als te seven uren smorgens sal verbeuren thien stuijvers , item die eerder aflaet van het werck als naer twelff uren, sal verbeuren thien stuijvers, item die naermiddagh ten een ure aen het werck wederom niet en is, sal verbeuren thien stuijvers ende die eerder van het werck aflaet als naer seven uren, sal oock verbeuren thien stuijvers, alles te verdrincken onder het corporaelschap, ende sal men hier voor mogen pandt uijthaelen.
Item als imant gecommandeert is om met sijn perdt ende bottelkerre in de straeten te wercken ende niet alsoo compareert, sal verbeuren 7 schellingen.
Item sullen gehouden sijn op des heeren straeten te planten alle jaeren iedereen die perden heeft ses pooten ende die geen perden en heeft, drij pooten, ende deselve verdornen ende dat ter plaetse dien hen den corporael sal designeren, op een amende van 7 schellingen.
Item dat eenieder sal vegen op sijnen behoerlijcken tijt, te weten voor beloken sinxsten naer alt hercomen, gevende allen holen, vloetgrachten ende beecken henne behoerlijcke weijdthien ende dieptien, op 7 schellingen.
Maer omdat die straeten op veel plaetsen vol water staen ende verdroncken ende niet konnen gerepareert worden, tensij dat sij drooge sijn, hierom wort verdraghen dat ieder sijn holen oft vloeden aen sijn erve sal opmaecken, door faut van welcke de straeten verdrincken, ende iemant in sijn erve schaede oft achterdeel mochte lijden binnen 8 daghen op penen van seven schillingen.
Item dat ieder sal rompen leggen oft bruggen maken aen sijn erve daer sulx vereijst wort op 7 schellingen.
Item dat geen menschen die oosten gaen voor den sonnenopganck oft naer den sonnenonderganck sullen in de velden sijn, op pene van 7 schellingen.
Item dat niemant met sijn beesten in bempden, velden sal drijven oft hoeden in de oost oft hoeijtijt, solange dij placke bekleet sijn met vruchten oft thienden, op pene van 7 schellingen.
Item alsoo wel maer een plack in eenen bampt oft in een velt becleet noch wesende in den oost oft hoeijtijt met vruchten, sal den officier de beesten in dese vruchten meugen panden, van gelijcken oock alle beesten die in sulck velt oft bampt ongehoet loopen.
Item is verdraghen dat de schaepen in den bempden ofte gemeijne broeck niet eerder sullen moghen comen als naer alderheijligen, ten sij schaepen die op 't vet gehoet worden, op pene van 7 schillingen
Item dat de beesten sullen uijt de achtermaet bempden ende weijen blijven naer halff mert ende uijt de bempden die maer een schoer en hebben nae halff pril, op 7 schillingen.
Item is verdraghen de verckens te vingeren eer se des heeren straete ofte gemijnten mogen comen, op (pene) van seven schellingen.
Item is verdraghen de verckens loffelijck te kenniven eerse op des heeren straet ofte gemijnten mogen comen, tensij deselve gehoet worden, op 7 schellingen.
Item is verdraghen dat eenieder op sijn erve die beesten, die hem schaede doen sal meugen panden snachts met eenen getuijgen ende daghs sonder getuijghen op sijnen eedt ende de gepande beesen den officier thuijs drijven oft aen hem kennelijck maecken, die de beesten sal halden tot dat de schaede sal voldaen sijn ende de boete betaelt.
Item is verdragen dat men in die braecke mach saijen sonder vreen, tenwaere straet vrede, soo de landen ter straeten gelegen sijn.
Item dat men alle vonders ende bruggen sal repareren ende passabel maken met leenen daeraen binnen 8 daghen, op pene van seven schellingen.
Item dat men alle dijcken, straeten ende stegen sal hoogen, repareren, passabel maecken binnen 8 daghen, op pene van seven schellingen.
Item is verdraghen dat men sal vrede doen ieder aen sijn erve teghen ander liedens weijden tot alderheijligen toe opdat eenieder naer sijn wel believen sijn weijden solange uit beslot mach hebben, op seven schellingen. Item dat de gemijnten sullen intervenieren in de visitatie der biermaeten, aen den scholtus Scholteden des versocht sijnde.
Item is verdraghen dat niemant van onse gemijnten eenige erven van vremde lieden mach aennemen ter hellicht oft in huringe, deselve ackeren oft labeuren voor loon, tensij met consent ende wel believen van dengeenen, die deselve erve gebruijckt heeft, om de groote lasten ende loogeringe, die hij ten regarde van die heeft uijtgestaen, op pene van die contrarie sal doen, dat hij sal gehouden ende gereputeert worden als infaem, ontrouw, ende bederver van de welvaert onser gemeijnten ende onbequaem om eenighe officie in onse gemijnten te bedienen.
Item is verdraghen dat niemant mach in de kercke begraven worden sonder te betaelen twee pattacons oft 8 gulden aen de borgemeesters om de afgangen van de kerck daermede te doen repareren.
Item is verdragen ende verboden ander liedens houdt af te hauwen met axen, bijlen, hestellen oft andersints, op een amende van eenen goldtgulden de hellicht voor den aenbrenger ende de hellicht voor den officier, soo sulx met eenen geloeffbaeren getuijgen can bewesen worden, voor de kinders de auders te soecken.
Item is verdraghen dat men in de graenen niet en sal reupen oft plucken, op penen van seven schillingen.
Item is verdraghen dat ieder borgemeester sal rekeninge met den eersten sien comen tot effective ende naegedaende rekeninge voldoen binnen den termijn van 6 weken, op pene van prompte ende parate executie.
Item is verdraghen dat iedereen sal hebben binnen 14 dagen aen te brengen ende laeten aen te tekenen aen sijnen naem het goet welck sij van een ander hebben aengenomen in huringe, op pene van ieder parceel van eenen goltgulden sonder remisse te betaelen, te appliceren pro bono communitatis.
Item is verdraghen dat involgens ons lest gehalden jaergedinge ende ordre van S.D.H. allen ende een ieder een sijne goederen onder eet sullen hebben aen te brengen voort gericht binnen 14 daghen, die sulx tot datum deses hebben gediffereert, op een amende soo voor ende onder prompte ende parate executie.
Item is verdraghen dat die borgemeesters tot betaelinghe der princelijcke taxsten sullen opstellen oft opsetten particuliere scattingh ende dieselve sonder dilaije sullen inheijssen ende doen betaelen onder prompte ende parate executie ende dat soo dickwijls als er taxsten sullen woorden geheijst, bij faut van contrarie handelinge dat die eventuele costen sullen sijn ende rijsen tot last van alsulcke borghemeesters. Voorders blijven de gemijnten bij hunnen voorige jaergedingen. Mart. Puts Justitie Alckensis Graphiarius per Extractum ut ante.

Bron: Rijksarchief Hasselt, Gemeentearchief Alken, inv. nr. 33, bundel.

Met toestemming van de bewerker voor het internet geschikt gemaakt door Herman de Wit, 2002

 Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net