Reglement
der Jongesellen Compagnije, 1710 en 1716 |
|
Genealogisch domein |
|
Overzicht van historische bronnen |
|
Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.
Bron: Schutters Lief en Leed. Anekdoten uit het schuttersleven van de achttiende eeuw in de landen van Overmaas. Bijeengezocht door Servais Hutschemakers. Uitgave in eigen beheer. 2003.
Reglement ende ordonnantie van die
Compagnie der jongesellen opgericht in die
Heerlijckheijt Geleen inden jaere 1710 den
15 augusti door den Eerw. Heere F. Norbertus
Ulrieks als beginner ende Rector der heylige
Sacraments Misse ende is door den selven nu
ten Ewighen daghen aen die Jongesellen
Compagnie gegeven eenen silveren voegel,
vaendel, trommen ende scherpen voordie
officieren, etc. ende is deze Compagnie door
Ihre fursteliche genaeden madame la Princesse
van Diederiechsteijn gelaudeert, approbeert
ende met haer furstliche waepen int vaendel bevastight.
In den Eersten moet een jeder weeten dat dese Compagnie
bij forme van een associatie ofte broederschap is opgericht uuijt
geen ander insicht ofte redenen als dat door die selve soude
het alderhoogwerdigste Sacrament des autaers door t'geweer met
gestichticheijt in die processie convoijeert
ende vereerht worden tot meerder des selffs pompe, loff ende glorie.
Tot dijen eijnde sullen allen die geene, die in dese broederschappe
ingeschreven sijn, gehouden wesen op den h. Sacramentsdagh in eijgen
persoon met hun geordonneert geweer te compareren int dorp
van Geleen op den kerckoff s'morgens ten 9 uuijren
op pene van een kintgen bier ende
naer die noen in die vesper op die selve pene.
Sullen sij gehouden wesen als men den voegel sal schieten
( het welck geschieden sal als paeschen vroegh compt op
meijdagh ende als paeschen laet compt op eenen anderen
bequaemen dagh door die officieren te designeren ) op den
kerckhoff te compareren ten halff twee uuijren, ende sullen
als dan alle die naemen van die Compagnije ende het Reglement
affgelesen worden, ende sal een jeder daer op die tromme sijn
inlaegh doen, soo wel officieren als gemeenen
ende diegene dewelcke ten behoorlijcken tijde
niet present sulen bevonden worden,
als sij geen wettige Reden voor en brengen,
sullen vervallen sijn in een pene van
vier potten biers promptelijck te betaelen.
Dat niemant naer den vogel en sal schieten
offte in jemant anders naeme
ten sij dat hij in die Compagnie is offte van die officieren daer toe beoorloofft.
Dat men den voegel nu en altijdt sal schieten voor den prijs
van eenen nieuwen hoet die uuijt die inlaghe sal betaelt
ende door die Schuttenmeesters bestelt worden ende dat den geene
die den selven sal aff schieten maer alleen sal gehouden
wesen aen die Compagnije te geven eene tonne biers ende
een schildt aenden voegel ten minsten weerdigh een Rixdaalder
ende dat tot een ewighe memorie.
Ende op dat niemandt en sal vreesen den vogel aff te schieten
soo wordt op een emende van drij aemen biers verboden dat
den Coningh hem niet sal laeten lusten naer huijs te
brenghen offte aff te haelen offte in sijn huijs jemant te
beschencken of te tracteren, maer dat hij ter gestelder
uuijren met twee van sijn naeste naebuijren van die Compagnije
hem sal vervoeghen bij den naesten officier,
offte op den kerckhoff, alwaer altoost
die vergaederinghe plaets sal wesen
ende oock die Compagnije sal beginnen ende oock scheuren
mits laetende vaendel, vogel, ende die trommen
in die bewaernisse van den Rector des h. Sacraments
Die geene die hunne inlaegh niet en betaelen sullen door die Schuttenmeesters in stilte vermaent worden ende als sij onwilligh sullen blijven sal hunnen naeme voor altijdt worden uuijtgestreecken.
Die Schuttenmeesters sullen door den Rector van die H. Sacraments Misse, capiteijn, Lieutenant ende vaendraeger aengestelt worden ende verblijven tot dat sij offte door die trouw die Compagnije verlaeten offte op een andere maniere hun daer van bedancken.
Dat het sal vrij staen aen die Schuttenmeesters te designeren
die herbergh inde welcke sij hun sullen lustigh maecken
mits blijvende int dorp van Geleen.
Die Schuttenmeesters sullen opden vrijdagh naer h. Sacraments Misse
dagh in presentie van die geheele Compagnije
hunne Reeckeninghe doen van den ontfanck ende uuijtgaeve
ende dijenvolgens het gelagh reguleren
naer t geene dat het gelt sal reicken.
Die geene d'welcke querellen, twist offte Crackeel in die
Compagnie sullen maecken, sullen voor die eerste reijse
gehouden sijn sonder eenigh tegenspreecken voor hunne
penitentie te staen in eene tijne waeters tot die knien toe
soo lange tot dat sij eenen pot biers sullen hebben uuijtgedroncken
maer voor die tweede reijse sullen sij vande Compagnije
gejaeght worden, het welck oock sonder [conniventie = doorgestreept]
insien altijdt sal geschieden als
t'Crackeel groot offte van quaede consequentie
soude wesen.
Het sal oock die geheele Compagnie op h. Sacramentsdag int
in comen volgen het H. Hooghweerdigh Sacrament ende met vliegende
vaendel trecken om die kercke ende daer naer aenden Thoren
glidwijs het geweer lossen.
Dat sij sullen 's [vrijdaghs = doorgetreept] sondaeghs naer h. sacramentsdagh met
hun geweer compareren in die kercke ten 8 uuijren, als
wanneer aldaer sal gedaen worden eene solemneele misse
ter eeren van t'alderheijlighste sacrament voor die affge-
storvene medebroeders, soo wel die geene die uuijt die Compagnije
getrouwt als ongetrouwt sullen sterven, ende die misse
gedaen sijnde sal den Rector Missae Venerabilis met die
ganse broederschap gaen op het graff vanden lestaffgetorvene
ende lesen voor die siele die miserere en deprofundis,
ende den vaendraeger sal het vaendel op het graff als het
niet te nat offte lelijck en is nederleggen tot dat het gebet
sal gedaen wesen daernaer sal hij het vaendel weder in die
locht opheffen ende die geheele compagnie sal glijckerhandt
eens lossen (eresaluutschot) ende dit gedaen sijnde sal t'hun vrijstaen off om
naer huijs te gaen offte hun in eerbaerheijt lustich te maecken.
Het en sal geenen van die Compagnije sijn roer moghen
scherp laden als alleen ten tijde dat men den vogel schiet
offte sal geschoten worden op pene van een halff tonne biers
ende den voegel affgeschoten sijnde, alleen met pouder laden.
Het en sal geene van die Compagnije hem laeten
gelusten op vrouwen off mans persoonen sijn roer te lossen
noch voor hun voeten te schieten, maer wel te besijden,
offte als geen dack van stroij omtrent is
in die locht op pene van een kintgen biers.
Is geordinneert dat niemandt hem en sal laeten gelusten te schieten offte
sijn roer te lossen op den kerckhoff onder den Godlijcken dienst
offt onder die praedicatie aen den boom op pene van vier vanen
biers sonder eenige genaede.
Als jemandt op die voorschreven daeghen niet en soude connen compareren
door wettigh beletsel sal hebben die redenen aen die Schuttenmeesters
te kennen te geven ende sal als dan geexcuseert sijn.
Bij soo verre dat er jemandt van die Compagnije
hem soude droncken drincken
ende daer door groote insolentien offte schandalen
begaen sal naer rate des feijts
rigoureuselijck volgens goetduncken
der Schepenen gestrafft worden.
Als jemandt van die Compagnije soo getrouwde als ongetrouwde
sal commen te sterven, soo sal van des Capiteins Compagnije
een cadet ende van 's Lieutenants Compagnie oock eenen cadet
per turnum versocht worden om alle broeders die binnen die
parochie sullen woonen ter lijck te bidden ende een jeder
sal compareren aen plaetse van geweer met den roosencrans
in die handt ende het lijck vergeselschappen ter aerden
ende alst weder het permitteert mede te ruck keeren tot
aent sterffhuijs ende voor die siele bidden ende doen t'geene
dat sij naer hunnen doodt gern soude gedaen hebben maer
als den overledenen eenige bloetverwanten sal in die
Compagnie hebben soo sal eenen cadet versocht worden
ende eenen van t bloet om ter lijck te bidden.
Dat den naasten donderdagh naer sijn begraefenisse
offte bij aldijen die naeste donderdaghen door gefundeerde
diensten belet waarin die officieren den Heere Rector van
die heijlige Sacraments misse sullen versoucken om eenen
anderen dagh naer voorgaenden kerckenroep te stellen
om voor den overledenen eene solemneele misse ter eeren vant
h. sacrament met die benedictie uti alias moris et stijli
te doen, inden welcken, soo getrouwde als ongetrouwde
sullen uuijt een christelijcke obligatie schuldich sijn te
compareren met den roosencrans in die handt, ende
[sullen de Schuttenmeesters = doorgestreept]
sal den secretarius die ten dijen regarde die leijste
[sullen = doorgestreept] sal bij hem hebben neerstigh letten op die geene
die manqueeren, ende bij soo verre datter eenen sonder
wettige redenen ( gelijck daer is absentie, cranckheijt offte
in jimant anders dienst ) drijmael soude manqueren [sullen] sal
[sij] sijnen naem uuijt de lijste doen, ende voor hem en sal
naer sijnen doodt geen dienst worden gedaen.
Ende soo langh als desen tegenwoordighen Rector der h. Sacraments misse
sal leven en sullen sij voor desen dienst niet geven;
maer naer sijnen doodt sullen sij voor den dienst
eenen offte eenen halven stuijver bijleggen
tot dat het maecken sal seven schillinghen
waervan die kercke sal profiteren twee schillinghen
den custer eenen
ende den rector vier
het welck naer den dienst op den kerckhoff
door die Schuttenmeesters met afflesen der naemen
sal worden gecolligeert.
Die geene die grootelijcks sullen vloecken offte sweiren
in die vergaederinghe van die Compagnije sullen gestrafft
worden ipso facto met vier vanen biers,
ende als sij sulx niet en hebben
tot aen die knien int water staen
soo langhe alst die officieren ende Schepenen sal goetduncken.
Die nu indie vergaederinghe der Compagnije sullen oneerlijcke
ende schandaloose worden spreecken, sullen jeder reijse
vervallen in die emende van twee vanen biers laetende
die andere straffen daer beneffens aen die Schutten-
schepenen, ende sulx sonder contradictie
op pene van cassatie. (Is verbreking van het lidmaatschap.)
Als eenen van die opperofficieren gelijck capiteijn,
lieutenant ende vaendrager sal comen te trouwen offte
op een andere maniere sijne plaetse te quiteren, soo en sal
daer geen successie vallen, maer die plaetse sal sondaghs
immediatelijck voor den schietdagh, naer die vesper op
den kerckhof aenden meestbiedende door den rector ende
die geheele Compagnie vergeven worden, ende bij aldijen den
geenen aen den welcken die plaetse souden verblijven, niet en soude
daer toe bequaem sijn, salt die Compagnije vrij staen, wederom
op de selve maniere eenen anderen bequaemeren te maecken
alle andere onderofficieren soo sergeanten Corporalen ende Cadetten sullen
door den Capiteijn ende Lieutenant een jeder in sijn Compagnije aengestelt
worden, mits houdende
hier binnen raedt met den rector van die h. Sacraments misse.
Als eenighe nieuwe in die Compagnije sullen werden aengenomen
so sal hier in door die officieren die rechtveerdigeijt onderhalden worden
ende den eenen den anderen niet voorgetoghen
worden, sij mogen sijn rijck offte arm,
ende bij aldijen datter meer als eenen,
soo sal voor eerst letten welcke van beijde
compagnien het swaeckste is, ende eerst voor al hinden aen
soo veel stellen tot die Compagnien egal sijn,
ende bij aldijen sij aen glidden even sterck sijn,
soo sullen die nieuw aencommende
het lot trecken waer dat sij sullen vallen.
Ten lesten is geordonneert dat die officieren
op die daghen van vergaederinghe
hun sullen hebben te wachten voor de dronckenschappe
om geenen schandael te begaen
ende sullen besonder op dije tijden hun respect houden
ende alle inconvenientien voorkommen,
ende die gemeenen sullen hun
in allen redelijcker commandementen
gehoorsaem sijn op pene van casseert te worden.
Alle welcke ordonnantien ende reglement
die jongesellen Compagnije sal punctuelijck
hebben te achtervolgen, op pene dat
die contraventeurs gestrafft sullen worden met
die penen hier voor specificert,
ende dat sonder enigh tegenspreecken
submitterende hun ten dijen regarde oock
aen die parate executie
sonder daer binnen jemandt te kennen
ende dit Reglement hun voorgelesen sijnde
hebben, soo officieren als gemeenen dit laudeert,
goetgevonden, dese eijgenhandich onderteekent,
ende op hunne Christelijcke getrouwigheijt
beloofft den inhoudt van desen altoost te
onderhouden.
Ende op dat niemant van die Compagnie
den ignoranten soude willen spelen
sullen hier van gemaeckt worden vier egale copijen
blijvende het original in handen vanden heere rector
van die h. Sacraments misse ende eene copije
bij den Capiteijn, eene bij den Lieutenant
ene bij die Schutten Schepenen ende
eene bij [die Schuttenmeesters = doorgestreept] den secretarius
ende sal door den secretaris van die Compagnie
offte bij gebreck van dijen
door eenen van die Schuttenmeesters
dit Reglement alle jaeren
eens voor die vesper op den kerckhoff
voor het schieten vanden vogel affgelesen worden.
Aldus gedaen gesloten ende geordonneert
int dorp vanop Geleen den 1 junij 1716
ende tot teecken der waerheijt
heefft den tegenwoordighen heere rector
der misse vant h.sacrament
ende Colonel van die jongesellen Compagnie
dese eijgenhandig onderteekent
ende met sijnen segel bevestight.
Was onderteeckent: F: Norbertus
Ulrichs ut supra.
Ende in margine stondt het cachet
vanden heere Rector der h. Sacraments misse
ende Colonel der jongesellen Compagnie
gedruckt in rooden wasse
ende is dit onderteeckent door ons officieren
ende gemeijnen der voorschreven compagnie.
Concordantiam cum suo originali.
Attestor J: Paessch, Secretarius hujus
Compagniae, et quondam primus
Capitaneus ejusdem.