Reglement der Jongesellen Compagnije, 1710 en 1716
(Geleen
)
-

Genealogisch domein

menu.gif (929 bytes)

Overzicht van historische bronnen

menu.gif (929 bytes)

E-mail

text.gif (926 bytes)

 

Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

 

 

Bron: Schutters Lief en Leed. Anekdoten uit het schuttersleven van de achttiende eeuw in de landen van Overmaas. Bijeengezocht door Servais Hutschemakers. Uitgave in eigen beheer. 2003.

 

 

Reglement ende ordonnantie van die
Compagnie der jongesellen opgericht in die
Heerlijckheijt Geleen inden jaere 1710 den
15 augusti door den Eerw. Heere F. Norbertus
Ulrieks als beginner ende Rector der heylige
Sacraments Misse ende is door den selven nu
ten Ewighen daghen aen die Jongesellen
Compagnie gegeven eenen silveren voegel,
vaendel, trommen ende scherpen voordie
officieren, etc. ende is deze Compagnie door
Ihre fursteliche genaeden madame la Princesse
van Diederiechsteijn gelaudeert, approbeert
ende met haer furstliche waepen int vaendel bevastight.

 

  1. In den Eersten moet een jeder weeten dat dese Compagnie
    bij forme van een associatie ofte broederschap is opgericht uuijt 
    geen ander insicht ofte redenen als dat door die selve soude
    het alderhoogwerdigste Sacrament des autaers door t'geweer met
    gestichticheijt in die processie convoijeert
    ende vereerht worden tot meerder des selffs pompe, loff ende glorie.

  2. Tot dijen eijnde sullen allen die geene, die in dese broederschappe
    ingeschreven sijn, gehouden wesen op den h. Sacramentsdagh in eijgen
    persoon met hun geordonneert geweer te compareren int dorp
    van Geleen op den kerckoff s'morgens ten 9 uuijren
    op pene van een kintgen bier ende
    naer die noen in die vesper op die selve pene.

  3. Sullen sij gehouden wesen als men den voegel sal schieten
    ( het welck geschieden sal als paeschen vroegh compt op
    meijdagh ende als paeschen laet compt op eenen anderen
    bequaemen dagh door die officieren te designeren ) op den
    kerckhoff te compareren ten halff twee uuijren, ende sullen
    als dan alle die naemen van die Compagnije ende het Reglement
    affgelesen worden, ende sal een jeder daer op die tromme sijn
    inlaegh doen, soo wel officieren als gemeenen
    ende diegene dewelcke ten behoorlijcken tijde
    niet present sulen bevonden worden,
    als sij geen wettige Reden voor en brengen,
    sullen vervallen sijn in een pene van
    vier potten biers promptelijck te betaelen.

  4. Dat niemant naer den vogel en sal schieten
    offte in jemant anders naeme
    ten sij dat hij in die Compagnie is offte van die officieren daer toe beoorloofft.

  5. Dat men den voegel nu en altijdt sal schieten voor den prijs
    van eenen nieuwen hoet die uuijt die inlaghe sal betaelt
    ende door die Schuttenmeesters bestelt worden ende dat den geene
    die den selven sal aff schieten maer alleen sal gehouden
    wesen aen die Compagnije te geven eene tonne biers ende 
    een schildt aenden voegel ten minsten weerdigh een Rixdaalder
    ende dat tot een ewighe memorie.

  6. Ende op dat niemandt en sal vreesen den vogel aff te schieten
    soo wordt op een emende van drij aemen biers verboden dat
    den Coningh hem niet sal laeten lusten naer huijs te
    brenghen offte aff te haelen offte in sijn huijs jemant te
    beschencken of te tracteren, maer dat hij ter gestelder
    uuijren met twee van sijn naeste naebuijren van die Compagnije
    hem sal vervoeghen bij den naesten officier,
    offte op den kerckhoff, alwaer altoost
    die vergaederinghe plaets sal wesen
    ende oock die Compagnije sal beginnen ende oock scheuren
    mits laetende vaendel, vogel, ende die trommen
    in die bewaernisse van den Rector des h. Sacraments

  7. Die geene die hunne inlaegh niet en betaelen sullen door die Schuttenmeesters in stilte vermaent worden ende als sij onwilligh sullen blijven sal hunnen naeme voor altijdt worden uuijtgestreecken.

  8. Die Schuttenmeesters sullen door den Rector van die H. Sacraments Misse, capiteijn, Lieutenant ende vaendraeger aengestelt worden ende verblijven tot dat sij offte door die trouw die Compagnije verlaeten offte op een andere maniere hun daer van bedancken.

  9. Dat het sal vrij staen aen die Schuttenmeesters te designeren
    die herbergh inde welcke sij hun sullen lustigh maecken
    mits blijvende int dorp van Geleen.

  10. Die Schuttenmeesters sullen opden vrijdagh naer h. Sacraments Misse
    dagh in presentie van die geheele Compagnije
    hunne Reeckeninghe doen van den ontfanck ende uuijtgaeve
    ende dijenvolgens het gelagh reguleren
    naer t geene dat het gelt sal reicken.

  11.  Die geene d'welcke querellen, twist offte Crackeel in die
    Compagnie sullen maecken, sullen voor die eerste reijse
    gehouden sijn sonder eenigh tegenspreecken voor hunne
    penitentie te staen in eene tijne waeters tot die knien toe
    soo lange tot dat sij eenen pot biers sullen hebben uuijtgedroncken
    maer voor die tweede reijse sullen sij vande Compagnije
    gejaeght worden, het welck oock sonder [conniventie = doorgestreept]
    insien altijdt sal geschieden als
    t'Crackeel groot offte van quaede consequentie 
    soude wesen.

  12. Het sal oock die geheele Compagnie op h. Sacramentsdag int
    in comen volgen het H. Hooghweerdigh Sacrament ende met vliegende
    vaendel trecken om die kercke ende daer naer aenden Thoren
    glidwijs het geweer lossen.

  13.  Dat sij sullen 's [vrijdaghs = doorgetreept] sondaeghs naer h. sacramentsdagh met
    hun geweer compareren in die kercke ten 8 uuijren, als
    wanneer aldaer sal gedaen worden eene solemneele misse
    ter eeren van t'alderheijlighste sacrament voor die affge-
    storvene medebroeders, soo wel die geene die uuijt die Compagnije
    getrouwt als ongetrouwt sullen sterven, ende die misse
    gedaen sijnde sal den Rector Missae Venerabilis met die
    ganse broederschap gaen op het graff vanden lestaffgetorvene
    ende lesen voor die siele die miserere en deprofundis,
    ende den vaendraeger sal het vaendel op het graff als het
    niet te nat offte lelijck en is nederleggen tot dat het gebet
    sal gedaen wesen daernaer sal hij het vaendel weder in die
    locht opheffen ende die geheele compagnie sal glijckerhandt
    eens lossen (eresaluutschot) ende dit gedaen sijnde sal t'hun vrijstaen off om
    naer huijs te gaen offte hun in eerbaerheijt lustich te maecken.

  14. Het en sal geenen van die Compagnije sijn roer moghen
    scherp laden als alleen ten tijde dat men den vogel schiet
    offte sal geschoten worden op pene van een halff tonne biers
    ende den voegel affgeschoten sijnde, alleen met pouder laden.

  15. Het en sal geene van die Compagnije hem laeten
    gelusten op vrouwen off mans persoonen sijn roer te lossen
    noch voor hun voeten te schieten, maer wel te besijden,
    offte als geen dack van stroij omtrent is
    in die locht op pene van een kintgen biers.

  16. Is geordinneert dat niemandt hem en sal laeten gelusten te schieten offte
    sijn roer te lossen op den kerckhoff onder den Godlijcken dienst
    offt onder die praedicatie aen den boom op pene van vier vanen
    biers sonder eenige genaede.

  17. Als jemandt op die voorschreven daeghen niet en soude connen compareren
    door wettigh beletsel sal hebben die redenen aen die Schuttenmeesters
    te kennen te geven ende sal als dan geexcuseert sijn.

  18. Bij soo verre dat er jemandt van die Compagnije
    hem soude droncken drincken
    ende daer door groote insolentien offte schandalen
    begaen sal naer rate des feijts
    rigoureuselijck volgens goetduncken
    der Schepenen gestrafft worden.

  19. Als jemandt van die Compagnije soo getrouwde als ongetrouwde 
    sal commen te sterven, soo sal van des Capiteins Compagnije
    een cadet ende van 's Lieutenants Compagnie oock eenen cadet
    per turnum versocht worden om alle broeders die binnen die
    parochie sullen woonen ter lijck te bidden ende een jeder
    sal compareren aen plaetse van geweer met den roosencrans
    in die handt ende het lijck vergeselschappen ter aerden
    ende alst weder het permitteert mede te ruck keeren tot
    aent sterffhuijs ende voor die siele bidden ende doen t'geene
    dat sij naer hunnen doodt gern soude gedaen hebben maer
    als den overledenen eenige bloetverwanten sal in die
    Compagnie hebben soo sal eenen cadet versocht worden
    ende eenen van t bloet om ter lijck te bidden.

  20. Dat den naasten donderdagh naer sijn begraefenisse
    offte bij aldijen die naeste donderdaghen door gefundeerde
    diensten belet waarin die officieren den Heere Rector van 
    die heijlige Sacraments misse sullen versoucken om eenen
    anderen dagh naer voorgaenden kerckenroep te stellen
    om voor den overledenen eene solemneele misse ter eeren vant
    h. sacrament met die benedictie uti alias moris et stijli
    te doen, inden welcken, soo getrouwde als ongetrouwde
    sullen uuijt een christelijcke obligatie schuldich sijn te 
    compareren met den roosencrans in die handt, ende 
    [sullen de Schuttenmeesters = doorgestreept]
    sal den secretarius die ten dijen regarde die leijste
    [sullen = doorgestreept] sal bij hem hebben neerstigh letten op die geene
    die manqueeren, ende bij soo verre datter eenen sonder
    wettige redenen ( gelijck daer is absentie, cranckheijt offte
    in jimant anders dienst ) drijmael soude manqueren [sullen] sal
    [sij] sijnen naem uuijt de lijste doen, ende voor hem en sal
    naer sijnen doodt geen dienst worden gedaen.
    Ende soo langh als desen tegenwoordighen Rector der h. Sacraments misse
    sal leven en sullen sij voor desen dienst niet geven;
    maer naer sijnen doodt sullen sij voor den dienst
    eenen offte eenen halven stuijver bijleggen
    tot dat het maecken sal seven schillinghen
    waervan die kercke sal profiteren twee schillinghen
    den custer eenen
    ende den rector vier
    het welck naer den dienst op den kerckhoff
    door die Schuttenmeesters met afflesen der naemen
    sal worden gecolligeert.

  21. Die geene die grootelijcks sullen vloecken offte sweiren
    in die vergaederinghe van die Compagnije sullen gestrafft
    worden ipso facto met vier vanen biers,
    ende als sij sulx niet en hebben
    tot aen die knien int water staen
    soo langhe alst die officieren ende Schepenen sal goetduncken.

  22. Die nu indie vergaederinghe der Compagnije sullen oneerlijcke
    ende schandaloose worden spreecken, sullen jeder reijse
    vervallen in die emende van twee vanen biers laetende
    die andere straffen daer beneffens aen die Schutten-
    schepenen, ende sulx sonder contradictie
    op pene van cassatie. (Is verbreking van het lidmaatschap.)

  23. Als eenen van die opperofficieren gelijck capiteijn,
    lieutenant ende vaendrager sal comen te trouwen offte
    op een andere maniere sijne plaetse te quiteren, soo en sal
    daer geen successie vallen, maer die plaetse sal sondaghs
    immediatelijck voor den schietdagh, naer die vesper op
    den kerckhof aenden meestbiedende door den rector ende
    die geheele Compagnie vergeven worden, ende bij aldijen den
    geenen aen den welcken die plaetse souden verblijven, niet en soude
    daer toe bequaem sijn, salt die Compagnije vrij staen, wederom
    op de selve maniere eenen anderen bequaemeren te maecken
    alle andere onderofficieren soo sergeanten Corporalen ende Cadetten sullen
    door den Capiteijn ende Lieutenant een jeder in sijn Compagnije aengestelt
    worden, mits houdende
    hier binnen raedt met den rector van die h. Sacraments misse.

  24. Als eenighe nieuwe in die Compagnije sullen werden aengenomen
    so sal hier in door die officieren die rechtveerdigeijt onderhalden worden
    ende den eenen den anderen niet voorgetoghen
    worden, sij mogen sijn rijck offte arm,
    ende bij aldijen datter meer als eenen,
    soo sal voor eerst letten welcke van beijde
    compagnien het swaeckste is, ende eerst voor al hinden aen
    soo veel stellen tot die Compagnien egal sijn,
    ende bij aldijen sij aen glidden even sterck sijn,
    soo sullen die nieuw aencommende
    het lot trecken waer dat sij sullen vallen.

  25. Ten lesten is geordonneert dat die officieren
    op die daghen van vergaederinghe
    hun sullen hebben te wachten voor de dronckenschappe
    om geenen schandael te begaen
    ende sullen besonder op dije tijden hun respect houden
    ende alle inconvenientien voorkommen,
    ende die gemeenen sullen hun
    in allen redelijcker commandementen
    gehoorsaem sijn op pene van casseert te worden.

    Alle welcke ordonnantien ende reglement
    die jongesellen Compagnije sal punctuelijck
    hebben te achtervolgen, op pene dat
    die contraventeurs gestrafft sullen worden met
    die penen hier voor specificert, 
    ende dat sonder enigh tegenspreecken
    submitterende hun ten dijen regarde oock
    aen die parate executie
    sonder daer binnen jemandt te kennen
    ende dit Reglement hun voorgelesen sijnde
    hebben, soo officieren als gemeenen dit laudeert,
    goetgevonden, dese eijgenhandich onderteekent,
    ende op hunne Christelijcke getrouwigheijt
    beloofft den inhoudt van desen altoost te
    onderhouden.
    Ende op dat niemant van die Compagnie
    den ignoranten soude willen spelen
    sullen hier van gemaeckt worden vier egale copijen
    blijvende het original in handen vanden heere rector
    van die h. Sacraments misse ende eene copije
    bij den Capiteijn, eene bij den Lieutenant
    ene bij die Schutten Schepenen ende 
    eene bij [die Schuttenmeesters = doorgestreept] den secretarius
    ende sal door den secretaris van die Compagnie
    offte bij gebreck van dijen
    door eenen van die Schuttenmeesters
    dit Reglement alle jaeren
    eens voor die vesper op den kerckhoff
    voor het schieten vanden vogel affgelesen worden.

    Aldus gedaen gesloten ende geordonneert
    int dorp vanop Geleen den 1 junij 1716
    ende tot teecken der waerheijt
    heefft den tegenwoordighen heere rector
    der misse vant h.sacrament
    ende Colonel van die jongesellen Compagnie
    dese eijgenhandig onderteekent
    ende met sijnen segel bevestight.

    Was onderteeckent: F: Norbertus
    Ulrichs ut supra.
    Ende in margine stondt het cachet
    vanden heere Rector der h. Sacraments misse
    ende Colonel der jongesellen Compagnie
    gedruckt in rooden wasse
    ende is dit onderteeckent door ons officieren
    ende gemeijnen der voorschreven compagnie.

    Concordantiam cum suo originali.
    Attestor J: Paessch, Secretarius hujus
    Compagniae, et quondam primus
    Capitaneus ejusdem.